به گزارش اخبار خودرو ،اوایل بهمن‌ماه سال گذشته، مراسم امضای قرارداد نوسازی ۵ هزار دستگاه کامیون فرسوده با حضور مدیران وزارتخانه‌های راه، نفت و صنعت و نمایندگان شرکت‌های سازنده خودروهای سنگین برگزار شد. از آن تاریخ تا امروز مالکان تنها ۳۸۰ دستگاه کامیون فرسوده یعنی کمتر از ۱۰ درصد مشمولان برای دریافت تسهیلات این طرح به سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای مراجعه کرده‌اند. این در حالی است که کامیون‌داران می‌توانند با توجه به نصف شدن هزینه سوخت با استفاده از کامیون نو، سود خوبی نصیب خود کنند. اما تنها جلب نظر مالکان خودروهای فرسوده به این طرح، متضمن توسعه و تسریع آن نخواهد بود، زیرا نارضایتی کسانی که از این طرح استقبال کرده‌اند و انعکاس این نارضایتی به دیگر کامیون‌داران می‌تواند پاشنه آشیلی برای تداوم نوسازی ناوگان باشد. ارزانی سوخت؛ عامل بی‌انگیزگی در‌حال‌حاضر بر اساس آمار اعلامی سازمان راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای، بیش از ۱۲۰ هزار دستگاه کامیون با عمر بالای ۳۵ سال در کشور فعالیت می‌کنند که با توجه به مصرف بسیار بالای سوخت آن‌ها، میزان بهره‌وری این ناوگان بسیار پایین است. سازمان‌های حمل‌و‌نقل دولتی و خصوصی اعداد متفاوتی از آمار کامیون‌های فرسوده ذکر کرده و گاه میزان آن‌ها را تا ۱۹۰ هزار دستگاه هم عنوان کرده اند. ضمن آن‌که وزیر راه و شهرسازی نیز این آمار را ۱۲۷ هزار دستگاه اعلام کرده است. به گفته عباس آخوندی، کارشناسان معاونت حمل‌و نقل این وزارتخانه، میانگین میزان مصرف سوخت این تعداد دستگاه کامیون‌های فرسوده را ۶۰ لیتر گازوئیل در هر ۱۰۰ کیلومتر عنوان کرده اند که رقم بسیار بالایی است؛ این در حالی است که میانگین مصرف گازوئیل خودروهای باری سنگین در اتحادیه اروپا ۳۵ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است. از سوی دیگر نرخ گازوئیل در ایران در هر لیتر ۳۰۰ تومان به ازای ارائه کارت سوخت و قرار گرفتن در طرح سوخت به ازای پیمایش و ۶۰۰ تومان در هر لیتر به نرخ آزاد است که در مقایسه با نرخ جهانی آن (یک دلار در هر لیتر) تفاوت بسیار آشکاری دارد. همین ارزانی سوخت یکی از علل بی‌میلی کامیون داران به نوسازی کامیون فرسوده خود است؛ چراکه در هر حال میزان درآمدهای آن‌ها را از هزینه‌هایشان بیشتر می‌کند. منابع طرح از سال ۹۴ که طرح پایش مصرف سوخت ناوگان حمل‌و‌نقل جاده ای - طرح ارائه سوخت به ازای پیمایش - در کشور اجرا شده، روزانه ۷ میلیون لیتر گازوئیل در کشور صرفه جویی می‌شود که می‌توان با استفاده از ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید که وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و نفت را مکلف به نوسازی ناوگان حمل‌ونقل اعم از جاده‌ای ریلی و دریایی از محل صرفه‌جویی در مصرف سوخت کرده است، از درآمد حاصل از صرفه جویی در مصرف گازوئیل به نوسازی ناوگان باری جاده‌ای پرداخت. همه این‌ها نشان‌دهنده لزوم نوسازی ناوگان فرسوده‌ جاده‌ای است. اما طرح نوسازی ناوگان در عمل موفق نبوده است. بازپرداخت اقساط در بازار راکد مالک یک کامیون فرسوده در این باره می‌گوید: وامی که به کامیون‌داران داده می‌شود، تنها ۸۰ درصد قیمت کامیون است؛ یعنی یک وام ۳۰۰ تا ۴۵۰ میلیون تومانی برای کامیونی که ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون تومان قیمت دارد و مابقی قیمت کامیون را خودمان باید پرداخت کنیم؛ ضمن این‌که به هر کامیون فرسوده هم فقط ۷ میلیون تومان تعلق می‌گیرد. وی در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها به مشکل دومی هم اشاره کرده و توضیح داده است: سود این وام ۱۸ درصد است که ۹ درصد آن را مالک کامیون، یک درصد را سازمان راهداری و ۸ درصد از محل صرفه‌جویی سوخت پرداخت می‌شود. با این حساب، اقساط پرداختی مالک کامیون صفر، ماهانه ۵٫۵ میلیون تومان است که با توجه به افت شدید سفارش جابه‌جایی کالا در سال‌های اخیر به دلیل رکود حاکم بر بازار به خصوص در بخش تولید، کسب چنین مبلغی از کسب‌وکار حمل بار عملا امکان‌پذیر نیست. واسطه‌گری باربری‌ها یکی دیگر از دلایل عدم مراجعه کامیون‌داران به راهداری برای تعویض کامیون‌های فرسوده، اجبار آن‌ها به نوسازی از طریق شرکت‌های باربری است؛ به این معنی که مالکان کامیون برای نوسازی باید حتما از طریق شرکت‌های باربری اقدام کنند و بانک‌ها هم وام را به شرکت‌های باربری می‌دهند، نه خود مالک؛ این روند چندان به مذاق مالکان کامیون‌های فرسوده خوش نیامده است. محمد خان بلوکی، رئیس اتحادیه حمل‌ونقل بار کشور با بیان اینکه طرح نوسازی ناوگان باری جاده‌ای کلاهبرداری قانونی است، می‌گوید: ۹ درصد یارانه‌ای که بابت تسهیلات خرید کامیون صفر در این طرح پرداخت می‌شود، به شرکت‌های باربری می‌رسد و نفعی برای کامیون‌داران ندارد، چرا که شرکت‌ها کامیون‌های صفر را به قیمت بیش‌تری به کامیون‌داران تحویل می‌دهند. وی با بیان این‌که مبلغ ۷ میلیون تومانی هم که از محل صرفه‌جویی در سوخت به دارنده کامیون فرسوده می‌دهند، از سوی سازمان راهداری به‌عنوان قیمت خودروی اسقاطی محسوب می‌شود، ادامه داد: این در حالی است که اگر کامیون‌داران بخواهند همین خودروی فرسوده را بفروشند، تا چند برابر قیمت مورد نظر سازمان راهداری مشتری دارند. بنابراین تا زمانی که خودروهای اسقاطی از سوی دولت خریداری نشود، همین روند عدم استقبال از نوسازی ناوگان جاده‌ای ادامه خواهد داشت.