تولید و فعالیت در بخش صنعت در کشور ما مشکلات زیادی را برای شرکت‌ها و تولیدکنندگان به همراه دارد، چه به تولید برای تامین نیاز داخل محدود شود و چه قرار به مشارکت و همکاری با شرکت‌های خارجی و درنهایت صدور محصول به خارج از مرزها باشد.
بر این اساس به خصوص در صنعت خودرو شاید بتوان کمبود منابع مالی کافی و مسائل موجود در مسیر جذب سرمایه‌گذار خارجی را یکی از مشکلات اصلی در این بخش دانست.
این موضوع و راه‌حل‌های آن و روش بهره‌مندی از بودجه‌ای که وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور نوسازی واحدهای صنعتی در نظر گرفته است، از جمله مسائلی است که سیدعبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» در مورد آن توضیح داد.
یکی از مسائلی که در حال حاضر صنعت خودرو با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، مشکل جذب سرمایه‌گذار، به‌خصوص سرمایه‌گذاران خارجی است. به نظر شما دلیل اصلی به وجود آمدن این مشکل که پس از به نتیجه رسیدن برجام نیز همچنان ادامه دارد، چیست؟
بعد از برجام میان صنایع مختلف در دنیا با تولیدکنندگان ایرانی ارتباط بسیار خوبی ایجاد شده که این مساله در حوزه صنعت خودرو نیز پررنگ است. باید توجه داشت که ایران بازار بسیار خوبی را در اختیار شرکت‌های خارجی قرار می‌دهد.
ضمن اینکه این بازار تنها مختص ایران نیست، بلکه می‌تواند یک بازار ۴۰۰ میلیونی شامل بازار کشورهای همسایه و منطقه را نیز در اختیار تولیدکنندگان خارجی قرار دهد. الان در بحث سرمایه‌گذاری خارجی ما قانون خوبی داریم. اما اینکه چرا سرمایه‌گذار خارجی جذب کشور ما نمی‌شود یک پاسخ دارد.
در واقع امروز تنها چیزی که می‌تواند مراودات بین کشورها را امنیت بخشد و تسهیل کند، مسائل بانکی است. وقتی مسائل بانکی مختل باشد، سرمایه‌گذاری یا صورت نمی‌گیرد یا اگر انجام شود، به سختی اتفاق خواهد افتاد.
بر این اساس پس از برجام هنوز قفل‌های مراودات بین‌المللی بانکی باز نشده است و ما خرید‌هایمان را هنوز به سختی انجام می‌دهیم. بنابراین اگر مسائل بانکی و تسهیلاتی که در ارتباط با روادید خارجی وجود دارد در کشور ما مهیا شود، بی‌شک در خاورمیانه هیچ کشوری برای سرمایه‌گذاری امن‌تر از ایران نخواهد بود.
این امر را خود خارجی‌ها هم می‌دانند. امروز نقش علمی ایران بسیار پررنگ شده است چون کشور ما در اکثر موارد صنعتی، در تحریم‌ها و در روزهایی که دچار مشکل بودیم، ناچار به خودسازی شد.
راه‌حل این مسائل را چه می‌دانید؟
شرکت‌های فعال در کشور در مقابل شرکت‌های خارجی جهت مشارکت بسیار کوچک هستند. بنابراین اول شرکت‌ها باید بزرگ شوند تا بتوانند در مقابل شرکت‌های خارجی به‌خوبی توانایی‌های خود را ارائه دهند.
دوم اینکه حسابرسی‌های شرکت‌های ما هنوز بین‌المللی نیست. به همین دلیل به‌درستی نمی‌توانند به یک شرکت خارجی نشان دهند که فعالیت‌شان سودده است.
در واقع در این زمینه هنوز با مشکلاتی مواجه هستیم که حل نشده است. مساله دیگر که به آن اشاره شد، همین مسائل بانکی است. هنوز باز کردن ال‌سی‌های خارجی برای ما امکان‌پذیر نیست. همینطور هنوز از نظر شراکت و ضمانت‌های بانکی در سطح بین‌المللی مشکل داریم.
دلیل بین‌المللی نبودن حسابرسی در شرکت‌های ایرانی که به آن اشاره کردید آیا به بحث عدم شفافیت اقتصادی در این شرکت‌ها مرتبط است؟
به دلیل تحریم‌ها سال‌ها ارتباط ما با دنیا و اقتصاد بین‌المللی قطع بود. الان که این ارتباطات باز در حال ایجاد شدن است، شرکت‌های ایرانی ناچار باید درجه‌بندی مناسبی برای خود ایجاد و اصول خاصی را پیدا کنند که بتوانند با شرکت‌های مشابه و همتایان خود ارتباط مناسب برقرار کنند.
با این حال دیده می‌شود در همین شرایط و با تمام این مشکلات، شرکت‌های ایرانی زیادی هستند که با خارجی‌ها مشارکت و همکاری خوبی آغاز کرده‌اند.
بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد کشورهایی که از ابتدا یا به‌تازگی به عنوان خودروساز شناخته می‌شوند، از سال‌ها قبل زیرساخت‌ها را تقویت کرده و با تقویت چند صنعت خاص و مرتبط در این زمینه قدرت یافته‌اند. این در حالی است که در کشور ما صنایع زیادی به صورت غیرمتمرکز و گاهی غیرهدفمند فعال بوده و همه هم با مشکلات زیادی مواجه هستند. آیا برنامه‌ای برای ساماندهی یا حل این موضوع وجود دارد؟
یکی از تاکیدات ما این است که صنایع کشور نیاز به یک پایش اساسی دارند. ما از نظر آمایش سرزمینی دچار مشکل هستیم. یعنی صنایع مختلف را در قسمت‌های متفاوت کشور به صورت پراکنده داریم.
در حالی که بعضی از صنایع ما نباید در بعضی شهرها و استان‌ها باشند اما متاسفانه آنجا قرار دارند. ضمنا در ارتباط با صنعتی مثل خودروسازی که به نوعی از ارکان اصلی صنعت به‌شمار می‌رود، زیرساخت کافی و مناسبی نداریم.
با این حال در مورد صنعت فولاد به عنوان یکی از زیرساخت‌های صنعت خودرو باید گفت اتفاقا به آن شکل، ضعف نداریم. چون هم از نظر مواد اولیه که سنگ معدنی آهن است غنی هستیم و هم کارخانه‌های بزرگی داریم.
امروز ورق فولاد مبارکه ما به بسیاری از کشورهای دنیا صادر می‌شود. بنابراین نمی‌توان گفت فعالیت صنعت فولاد در کشور ضعیف است و این یکی از مشکلات خودروسازی به شمار می‌رود.
به این ترتیب یکی از مشکلات صنعت خودرو در کشور این است که فعالیت آن همگام با تنوع و کیفیت تولید خودرو در دنیا پیش نرفته است.
امروز در خودروسازی هم مصرف‌کننده ناراضی است، هم تولیدکننده اصلی می‌گوید با زیان روبه‌رو است و هم قطعه‌ساز می‌گوید خودروسازان مطالبات‌شان را نمی‌پردازند.
به همین دلیل در ارتباط با صنعت خودرو، با علم به اینکه عمدتا در اختیار دولت است، باید فکر اساسی شود. این صنعت نیاز به بازنگری، مطالعه بیشتر و به بیانی یک انقلاب دارد.
وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌تازگی بودجه‌ای را به نوسازی واحدهای تولیدی صنعتی اختصاص داده است. این بودجه دقیقا چقدر است و پیش‌بینی می‌کنید چه میزان از آن به واحدهای تولیدی در صنعت خودرو اختصاص یابد؟
این بودجه بنابر آنچه اعلام شد ۳۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده که نسبت به سال گذشته بسیار بیشتر است. ستادهای تسهیل شامل نمایندگانی از خانه‌های صنعت و معدن و اتاق‌های بازرگانی نیز در استان‌ها به خوبی فعال هستند.
به این ترتیب واحدهای تولیدی در صنایع مختلف پس از ثبت درخواست، در جلسات مربوطه از طرح‌ها، پیشنهادات، برنامه‌های اصلاح ساختار و نوسازی کارخانه‌های خود دفاع می‌کنند.
همچنین قوانین دیگری که به این نوسازی کمک کنند وجود دارند. مانند اصلاح ساختار در تامین اجتماعی که کمک می‌کند کارگران مشغول در واحدهایی که نیاز است برای اصلاح ساختار تعطیل شوند، برای مدتی تحت پوشش تامین اجتماعی قرار گیرند.
بنابراین امیدواریم تولیدکنندگان از این قوانین و تسهیلات به درستی استفاده کنند و اثربخشی واحدهای تولیدی خود را بهبود بخشند. یک مشکل مهم که صنایع کشور با آن مواجه هستند، مساله بهره‌های سنگین تسهیلات است که باعث می‌شود دیون معوق از نظر دیرکرد بهره هر روز افزایش یابد.
در این زمینه گفته می‌شود در قطعه‌سازی نیز یک مشکل مهم مربوط به افزایش میزان بدهی خودروسازان به این بخش است. متاسفانه خودروسازان به تنها بخشی که می‌توانند فشار زیادی وارد کنند، شرکت‌های قطعه‌ساز هستند حتی شرکت‌هایی که زیرمجموعه خودشان به حساب می‌آیند.
یک امر مهم دیگر در این صنعت این است که بسیاری از قطعه‌سازان ما در انحصار خودروسازان هستند و ناچار می‌شوند با قیمت‌هایی کار کنند که صرفه ندارد.
به این ترتیب از طرفی از نظر درآمدی برای آنها توجیه اقتصادی ندارد که به سمت نوسازی و به‌روزآوری بروند و از سوی دیگر معمولا پرداخت به‌موقع به قطعه‌سازان انجام نمی‌شود و آنها همیشه به سختی دچار دیون معوق هستند و نمی‌توانند طلب خود را وصول کنند. این مشکل را قطعه‌سازان باید بتوانند رفع کنند، در غیر این‌صورت نمی‌توانند دوام بیاورند.
به این ترتیب می‌توان گفت فعالیت قطعه‌سازان بیش از منافعشان، زیان‌ده است؟
من به‌عنوان مسئول خانه صنعت، معدن و تجارت و نماینده بخش تولید باید بگویم قطعه‌سازان کارهای نوین زیادی انجام داده‌اند و قطعات زیادی امروز در کشور ما تولید می‌شوند.
بسیاری از قطعه‌سازان در این سال‌ها با زمینه فنی، علمی، آموزشی و پژوهشی قوی جلو رفته و واحدهای تحقیق و توسعه خود را ارتقا داده و موفق هم بوده‌اند.
اما آن‌طور که اشاره شد، قطعه‌سازان در شرایطی قرار دارند که این نگرانی وجود دارد که از نظر مالی و دریافت مطالبات دوام نیاورند.
اگر تسهیلاتی هم به این بخش تعلق گرفته است چون نتوانسته‌اند مطالبات خود را دریافت کنند، بازپرداخت این تسهیلات همیشه معوق شده و با بهره‌های سنگین و مرکبی که متاسفانه در قانون بانکداری ما وجود دارد، وضیعت‌شان دشوارتر شده است.
