به گزارش « اخبار خودرو » ، با ورود دو فروند هواپیمای منطقه‌ای ای‌تی‌آر به کشور در روز شنبه هفته جاری، کارشناسان و مسئولان بسیاری درمورد روش‌های تامین مالی، میزان تامین مالی و تامین مالی برخی پرنده‌های خریداری شده ازسوی خود بوئینگ و ایرباس اظهارنظر کرده‌اند.
از آنجا که بسیاری از مردم و حتی کارشناسان با انواع مختلف روش‌های تامین مالی در صنعت حمل‌ونقل آشنایی ندارند، بر آن شدیم تا در گفت‌وگویی با الکساندر کاتب ، کارشناس اقتصاد بین‌الملل به بررسی چندوچون این فرآیند بپردازیم. در ادامه قسمتی از این گفت‌وگو را به اختصار از دیده می‌گذرانید.
[caption id="attachment_208780" align="alignleft" width="290"]
هواپیمای ای‌تی‌آر[/caption]
صنعت حمل‌ونقل در کشور ما تا چه اندازه به تامین مالی نیازمند است؟
برای پاسخ به این پرسش، ابتدا باید چندین پارامتر را مدنظر قرار دهیم. کشور ما به لحاظ موقعیت ژئوپلیتیک و استراتژیک دارای مزیت نسبی کم‌نظیری در زمینه مبادلات تجاری و ترانزیتی است.
با این وجود، متاسفانه بخش حمل‌ونقل کشور از عدم توسعه‌یافتگی در بخش‌های مختلف خصوصا زیرساخت‌ها رنج می‌برد. در سال‌های اخیر برای حل مشکلات، بر بودجه‌های دولتی که به وزارت راه‌وشهرسازی اختصاص می‌یافت، تکیه می‌کردیم اما این بودجه مدت‌هاست به‌هیچ‌عنوان پاسخگوی پوشش هزینه‌های این صنعت بزرگ نیست. بدین منظور، لزوم یک تغییر روند در این میان خودنمایی می‌کند که در نهایت به «تامین مالی» می‌رسد.
در کشورهای دیگر هم اوضاع به همین شکل است؟ بودجه‌های تخصیص یافته به حل مشکلات صنعت حمل‌ونقل نمی‌رسند؟
با بررسی تجارب کشورهای دیگر در این زمینه می‌توان به این نتیجه رسید که آن‌ها ازطریق اتخاذ سیاست‌هایی چون اختصاص انواع مالیات مانند مالیات بر سوخت وسایل نقلیه، مالیات بر ثبت نام وسیله نقلیه، عوارض به بخش حمل‌ونقل، گسترش انواع طرح‌های مشارکتی با بخش خصوصی، ابداع مدل‌های جدید تامین مالی، استفاده از ظرفیت‌های نهادهای مالی بین‌المللی، استفاده از ظرفیت‌های بازارهای مالی مانند انتشار اوراق قرضه، دریافت تسهیلات بلندمدت بانکی و ایجاد صندوقهای تخصصی حمل‌ونقل، بر مشکلات این صنعت فائق آیند.
متاسفانه ما در کشورمان از این روش‌ها استفاده نکرده‌ایم تا امروز، در تامین مالی با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم کنیم.
تامین مالی در کشور ما به چه شکلی انجام می‌شود؟
تامین مالی در ایران به دوروش سرمایه‌گذاری مستقیم دولت و مشارکت بخش خصوصی - دولتی (PPP) منتهی شده است. مشخصا، در بخش حمل‌ونقل، این تامین مالی ازطریق تسهیلات صندوق توسعه ملی، درآمدهای عمومی بودجه دولت، اوراق مشارکت دستگاه‌ها، آورده‌های بخش خصوصی برای طرح‌های خصوصی - دولتی و منابع داخلی دستگاه‌های دولتی، صورت می‌پذیرد.
در این میان، سهم بودجه دولتی از دیگر روش‌ها به میزان قابل‌توجهی بیشتر است. البته، در مواقعی هم که بودجه دولتی کفاف هزینه‌ها را نمی‌دهد، دست‌به‌دامان اوراق مشارکت دولتی می‌شویم که این اوراق نیز در درازمدت تاثیر چندان مثبتی در تامین مالی ندارند.
بخش خصوصی تا چه اندازه در تامین مالی صنعت حمل‌ونقل نقش دارد؟
نقش بخش خصوصی بسیار کم‌رنگ است. تامین مالی بخش خصوصی تنها به روش مشارکت بخش خصوصی - عمومی محدود می‌شود که در مقایسه با مشارکت بخش عمومی بسیار ناچیز است.
نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد؛ منبع اصلی تامین مالی پروژه‌های حمل‌ونقل، از محل بودجه‌های سنواتی بوده است و سهم بخش خصوصی مقدار بسیار کمی از منابع تامین مالی بخش حمل‌ونقل را تشکیل می‌دهد.
مشکلات زیادی در تامین مالی صنعت حمل‌ونقل در کشور وجود دارد. منابع تامین اعتبار و تسهیلات بانکی طرح‌های حمل‌ونقل بسیار محدود است. تسهیلات بلندمدت و ارزان‌قیمت به این بخش اختصاص نمی‌یابد.
از ظرفیت‌های فاینانس خارجی در این بخش استفاده نمی‌شود. از درآمدهای مالیاتی و مالیات بر سوخت به‌نفع این صنعت استفاده نمی‌کنیم. نهادهای مالی مانند صندوقهای تخصصی ویژه حمل‌ونقل نداریم. از همه مهم‌تر، بانک‌‌های توسعه‌ای ویژه حمل‌ونقل در کشور ما جایی پیدا نکرده‌اند.
پیشنهاد شما چیست؟
اگرچه به دلیل فعالیت برون‌مرزی توان مشاوره دادن به مدیران داخلی را ندارم، اما بارها در گفت‌وگو با مشاوران این عزیزان، مواردی را مطرح کرده‌ام. مشکلات مالی در حوزه حمل‌ونقل داخلی ما با چند قدم مهم به سادگی رفع‌شدنی هستند.
باید برای پروژه‌های حمل‌ونقلی تامین اعتبار و تسهیلات بلندمدت بانکی درنظر بگیریم. باید از تسهیلات بانک‌ها و نهادهای مالی بین‌المللی برای تامین مالی پروژه‌ها، بیشتر استفاده کرده و از ظرفیت‌های منطقه‌ای کشور جهت پیاده‌سازی روش پلکانی مالیات استفاده کنیم.
صندوقهای تخصصی حمل‌ونقل تشکیل دهیم و از درآمدهای مالیاتی به‌نفع این صنعت استفاده کنیم. و در نهایت، قراردادهای کوتاه‌مدت در حوزه نگهداری و بهره‌برداری بزرگراه‌ها را به قراردادهای بلندمدت تبدیل کنیم.
