تولید خودروهای به‌اصطلاح ارزان و آنچه شورای رقابت آن را خودروهای انحصاری می‏ نامد و در قیمت‏ گذاری آن‌ها دخالت می‏ کند، باعث شده است صنعت خودروی کشور چند سالی را درجا بزند و نتواند خود را همپای تکنولوژی روز دنیا ببیند. به‌هر‌حال تکنولوژی هزینه دارد و برای آن‌که خودرویی با کیفیت و تکنولوژی بالا تولید شود، باید هزینه بیشتری انجام شود.

در‌همین زمینه با اوستا گودرزی ، مدرس دانشگاه واترلو کانادا به گفت‌و‌گو پرداختیم. این استاد دانشگاه معتقد است کف هزینه تولید یک خودروی استاندارد و البته کیفی چیزی حدود ۱۰هزار‌دلار (بیش‌از ۵۰میلیون‌تومان) است و با تولید خودروهایی با قیمت ۵‌هزاردلار نمی‏توان انتظار کیفیت بالا داشت.

گودرزی همچنین معتقد است تولید خودروهایی با این بازه قیمتی برای خودروسازان سودی نخواهد داشت و در‌عوض باعث نارضایتی مشتریان خواهد شد، بنابراین بهتر است خودروسازان از ارزان‌فروشی به سمت کیفی‌سازی با قیمت بیشتر حرکت کنند. تولید خودرو در خارج کشور و رفتار مصرف ‏کنندگان خارجی در خرید خودرو ازجمله محورهای گفت‌و‌گوی «دنیای‌خودرو» با اوستا گودرزی است.

چرا تولید خودروهای ارزان داخلی برای موفقیت در صنعت خودرو مناسب نیست؟ صنعت خودروی کشور برای موفقیت و کارآمد شدن چه راهی در پیش دارد؟

تولید خودروی زیر ۵۰‌میلیون‌تومان یعنی خودرویی که حدود ۷ تا ۸هزاردلار قیمت دارد، مقرون‌به‌صرفه نیست. در ایران خودرو‌هایی در بازه قیمتی ۴تا۵هزار دلار هم تولید می‏شود. زنجیره تامین و تولید صنعت خودروی کشور هرچقدر هم کارآمد‏ باشد، از زنجیره تامین شرکتی مانند تویوتا کارآمدتر نیست.

حال این سوال پیش می‏آید چگونه در کشورهایی مانند آمریکا و کانادا خودرویی کمتر از ۱۰هزاردلار دیده نمی‏شود؟ یعنی خودرویی که با تعریف بین‏المللی و حدودی از تکنولوژی، با قیمت کمتر از ۱۰هزاردلار در جهان پیدا نمی‏شود.

نمی‏توان ایربگ خودرو را نادیده گرفت و خودرو تولید کرد. در ایران چگونه می‏توانند با ۴ یا ۵ هزار دلار خودرو تولید کنند؟ مگر در کشور و صنعت خودرو چه مزیتی وجود دارد که بتوان خودرویی با این قیمت تولید کرد؟ اگر بگوییم کارگر ارزان‏تر است، این موضوع نمی‏تواند در بحث قیمت نهایی چندان تاثیرگذار باشد.

پس برای تولید چنین خودروهایی مجبور هستیم به‌اصطلاح از امکانات خودرو بزنیم و کم بگذاریم. این موضوع یک چرخه معیوب را در صنعت خودروی کشور به‌وجود می‏آورد و به این‌ترتیب مجبور هستیم تا ابد خودروهای ناقص تولید کنیم، خودروهایی که از تکنولوژی روز جهان عقب هستند. در این زمینه باید گفت خودروسازان به حق می‏گویند سودی از بابت تولید این خودروها نمی‏برند و از طرف دیگر مردم هم همواره ناراضی هستند.

به‌نظر شما آیا خودروسازان بزرگی مانند تویوتا و فولکس‏واگن می‏توانند خودروهایی با قیمت کمتر ۱۰هزاردلار تولید کنند اما از این کار صرف نظر می‏کنند؟

من چنین نظری ندارم. این شرکت‏ها برای بازارهایی مانند هند که به‌روز نیستند از پلت‏فرم‏های قدیمی‏تر استفاده می‌کنند. با این شرایط می‏توانند خودروی ارزان تولید کنند.

هدف اصلی تولید خودرو توسط شرکت‏های مختلف، صادرات آن به دیگر کشورهاست. در یک کشور خودروهایی با کلاس و آپشن بالا توسط خودروسازی مانند هیوندای عرضه می‏شود.

چرا مردم یک کشور باید از خرید این خودرو صرف‌نظر کنند و خودرویی را که تقریبا هیچ تکنولوژی و آپشنی ندارد، خریداری کنند؟ در عرصه جهانی نمی‏خواهیم با خودروهایی که تکنولوژی پایینی دارند، رقابت کنیم اما برای بازار داخل می‏توانیم خودرویی تولید کنیم که تکنولوژی پایینی دارد و اتفاقا با خودروهای هم‌رده خود رقابت کند.

در این خصوص سطح رقابت بین خودروسازان خارجی به چه شکل است؟

من این حرف را که شرکت‏هایی نظیر تویوتا و فولکس‏واگن می‏توانند خودروی ارزان‏تر برای بازارهای رده‌یک دنیا تولید کنند اما این کار را نمی‏کنند، قبول ندارم. آن‏ها اگر بتوانند خودرویی را حتی ۱۰۰دلار ارزان‏تر تولید کنند، این کار را انجام می‏دهند.

سطح رقابت بین خودروسازان خارجی بسیار بالاست. هیچ اتحادی بین خودروسازان خارجی در پشت پرده وجود ندارد. برای خودروسازان، اتحادیه خودروسازان مانند آنچه برای تولید و فروش نفت (سازمان اوپک) وجود دارد، نیست.

یعنی مانند اوپک نمی‏توانند قیمت‏ و عرضه‌و‌تقاضا را کنترل کنند. چون چنین اتحادیه و سازمانی بین خودروسازان وجود ندارد اما رقابت بین آن‏ها بسیار شدید است.

به نظر شما کف قیمت و پایین‏ترین قیمتی که می‏توان خودرو تولید کرد، چقدر است؟

حدود ۹ تا ۱۰هزار دلار هزینه تولید یک خودرو است. البته خودرویی که دارای استاندارد‏های روز دنیا باشد. این رقم نشان می‏دهد برای تولید خودرو در رده قیمتی ۴تا۵ هزار دلار، باید از کیفیت کار زده شود. این امر کاملا مشخص است.

دلیل اینکه ما با فناروی‏های دنیا همپا نیستیم و اصولا بسیار کند پیش می‏رویم، همین موضوع است؟

بله. چون نمی‏خواهیم این پول را پرداخت کنیم و هزینه بیشتری داشته باشیم. مردم فکر می‏کنند خودرو در ایران گران است و فشار زیادی به آن‏ها وارد می‏شود. هرچند به‌نظر من خودرو در ایران گران نیست.

به نظر شما اگر ‏رقمی را که شما به‌آن اشاره می‏کنید، هزینه کنیم، می‏توانیم به سطح اول در جهان نزدیک شویم؟

ما باید این آرزو را داشته باشیم که خودرویی با‌کیفیت مثل النترا یا کرولا را روی پلت‏فرم ملی ایران تولید کنیم. یعنی در همان حد با کیفیت باشد اما نباید توقع داشته باشیم قیمت آن حدود ۵هزار‌دلار باشد بلکه با قیمت ۱۰هزار دلار و با توجه به مزیت کارگر و انرژی ارزان، آن را به بازار عرضه کنیم.

اینکه خودروساز را تحت فشار قرار دهیم که برای همه اقشار جامعه خودرو تولید کند، نتیجه‌اش آن می‏شود که همه خودرویی دارند که در عین‌حال هم ایمنی پایینی دارد و هم آلایندگی بسیار بالایی تولید می‌کند. وضعیت فعلی صنعت خودروی کشور ناشی از این تفکر است.

تولید خودروهایی با این بازه قیمتی چه تاثیری بر وضعیت کشور می‏گذارد؟ اصولا چه راهی برای برون‌رفت از تولید خودرو با این قیمت وجود دارد؟

با قیمت ۵ هزاردلار هر خودرویی که ساخته شود، مردم آن را خریداری می‏کنند و در نهایت ناراضی هم هستند. این تولید برای کل جامعه از آلودگی هوا تا مساله ترافیک مشکل‏ساز خواهد بود. ضمن اینکه خودروساز هم سود قابل‌ملاحظه‏ای کسب نخواهد کرد.

بنابراین بهتر است به سمت تولیدات باکیفیت حرکت کنیم و به‌خواسته مردم احترام بگذاریم. البته مردم هم باید به این نکته توجه کنند اگر ۴یا۵هزار دلار بیشتر پول ندارند، بهتر است خودروی دست‌دوم باکیفیت خریداری کنند تا خودروی صفر کیلومتر که مشکلات زیادی دارد.

نباید همه توقع داشته باشند خودروی نو خریداری کنند. درحال‌حاضر ۷۰درصد خرید خودرو در آمریکا و کانادا به‌صورت دست‌دوم است و تنها ۳۰درصد از خرید‌وفروش خودروها مربوط به خودروهای صفر کیلومتر است.

یکی از مشکلات مردم قدرت خرید پایینی است که دارند. فکر می‏کنید این مشکل چگونه قابل‌حل خواهد بود؟

کاری که مردم کشورهای دیگر ازجمله آمریکا انجام می‏دهند این است که خودروی دست‌دوم باکیفیت خریداری می‏کنند. یعنی صبر می‏کنند تا یک خودروی باکیفیت بعد از مثلا ۲ سال دچار افت قیمت شود، بعد اقدام به خرید آن می‏کنند.

خودروسازان هم می‏توانند در بحث خودروهای دست‌دوم ورود کرده، خودروهای دست‌دوم را خریداری کنند و با گارانتی به مشتریان بفروشند تا افرادی که توانایی مالی کمتری دارند، بتوانند یک خودروی باکیفیت سوار شوند.

راه‏های زیادی برای پوشش بخش‏هایی از جامعه که توانایی مالی کمتری دارند، وجود دارد اما اینکه خودروی ارزان تولید کنیم که هم باعث ضرر خودروساز شود و هم نارضایتی مشتریان را در پی داشته باشد، درست نیست.

به بحث بازار خودرو در آمریکا اشاره کردید. چه تفاوتی بین بازار خودروی ایران، آمریکا و اروپا وجود دارد؟

بیشتر تمرکز ما روی خودروهای صفر‌کیلومتر و همچنین پایین نگه‏ داشتن قیمت خودروهاست. در‌واقع با این رفتار جمع نقیضین در جهت تقاضا برای تکنولوژی روزآمد به‌وجود می‏آید. در کشورهای دیگر رقابت شدیدی وجود دارد و با پولی که پرداخت می‏کنید، یک سطح از تکنولوژی را دریافت خواهید کرد.

به‌نظر‌من این که خودروی ۴‌هزاردلاری کیفی باشد، در دنیا وجود ندارد، باید برای مردم توضیح داده شود. خودروی ۴هزاردلاری که کیفی نباشد، وجود دارد اما نباید دیگر انتظار کیفیت بالا را از این خودرو داشت.

به‌عنوان یک مصرف‌کننده می گویم مثلا در کانادا خودروی زیر ۱۲هزار دلار وجود ندارد اما شما در کشور هند می‏توانید خودرویی را خریداری کنید که ۵‌هزار دلار قیمت دارد.

به نظر شما رویکرد صنعت خودروی کشور باید چگونه باشد؟

رویکرد صنعت خودرو و خودروسازان ما باید از ارزان‏فروشی و زیادفروشی به کیفی‌فروشی و با افزایش قیمت تغییر کند.

قرار است استانداردهای خودرویی در کشور از دی‌ماه سال آینده افزایش پیدا کنند و مشابه استانداردهای اروپایی شوند. فکر می‏کنید این افزایش استاندارد چه تاثیری روی کیفیت و تولید صنعت خودروی کشور ‏داشته باشد؟

قطعا اجرای استانداردهای جدید بر صنعت خودرو اثرگذار خواهد بود. البته استاندارد یک چیز است و تلقی مردم از استاندارد چیز دیگری. در بحث ایمنی در کشورهای اروپایی که شما اشاره کردید، مردم خودروهای زیر ۴ یا ۳ ستاره را خریداری نمی‌کنند.

اما در ایران شرایط متفاوت است و مردم توجه چندانی به این ستاره‏ها ندارند و همین موضوع باعث می‏شود تعداد کشته‏شدگان تصادفات بسیار زیاد باشد. درنهایت این مردم هستند که با نظراتشان کیفیت یا عدم‌کیفیت یک خودرو را تایید و تعیین می‏کنند.