قطعات یدکی قاچاق و تقلبی در بازار اگرچه ارزان فروخته می‌شوند اما ضرر و آسیب قابل‌توجهی هم برای مشتری و هم برای تعمیرگاه‌های خودرو به همراه دارند. این در حالی است که بسیاری از این قطعات، با کیفیت مناسب توسط قطعه‌سازان داخل تولید شده و غیر از استفاده در خط تولید خودرو، به بازار قطعات یدکی نیز عرضه می‌شوند. تاثیر این موضوع بر فعالیت تعمیرکاران، موضوعی است که رئیس اتحادیه تعمیرکاران خودرو تهران، در بخش نخست گفت‌وگوی خود با «دنیای‌خودرو» درباره آن توضیح داده است. علیرضا نیک‌آیین همچنین در مقایسه با روش‌های قدیمی تعمیر خودرو با روش‌های روز دنیا، به چالش‌هایی که در این زمینه وجود دارد نیز اشاره کرد.
[caption id="attachment_202199" align="aligncenter" width="600"]
علیرضا نیک‌آیین رئیس اتحادیه تعمیرکاران خودروی تهران[/caption]
یکی از موضوعاتی که در‌حال‌حاضر به نوعی چالش تبدیل شده، افزایش قطعات یدکی قاچاق و تقلبی در بازار است. به نظر شما شرایط فعلی این بازار چگونه ارزیابی می‌شود؟
ما تولیدکنندگان بسیار توانمندی در کشور داریم اما از آنها مراقبت و دفاع نمی‌کنیم. تعداد زیادی از قطعات خودرو در کشور با کیفیت بالا تولید می‌شوند، در حالی که یک عده سودجو، نمونه‌های مشابه تقلبی این قطعات را وارد می‌کنند. برخی سودجویان حتی نمونه‌های بی‌کیفیت را در همین ایران تولید می‌کنند. وقتی قوانین دقیق و محکمی برای مقابله با کپی‌کاری و تقلب در کشور وجود ندارد، این افراد بهراحتی می‌توانند نمونه‌های کپی را با قیمت پایین به بازار عرضه کنند و همین امر باعث می‌شود محصول باکیفیت قطعه‌سازان در بازار با استقبال مواجه نشود. این فرایند به تعدیل نیروی انسانی در واحدهای تولیدی قطعه‌سازی منجر می‌شود. درصورتی‌که اگر قانون مناسبی برای مواجهه با این تخلفات وجود داشت، باتوجه به تیراژ بالای تولید خودرو در‌حال‌حاضر، قطعه‌سازان می‌توانستند به جای تعدیل نیرو، اشتغال را توسعه دهند و نیروی انسانی بیشتری جذب کنند.
با این حال قطعه‌سازان با مشکلات و چالش‌های متعددی در مسیر تولید مواجه هستند.
بله، اما حق گرفتنی است و اتحادیه نیز هم‌اکنون پیگیر حل مشکل ورود کالای تقلبی به بازار است. کیفیت دیسک و صفحه‌ای که یک شرکت داخلی معتبر تولید می‌کند بسیار خوب و تقاضا هم برای آن زیاد است. معمولا محصولات قطعه‌سازان OE و برندهایی که به‌عنوان تامین‌کننده با خودروسازان همکاری می‌کنند و تولیدشان تحت استانداردهای موردنظر خودروسازان انجام می‌شود، از کیفیت بالایی برخوردار است. هر دستگاهی که تولید می‌شود، یک عمر مفید دارد. در حالی که عمر دستگاه‌ها، قالبها و تجهیزات تولید قطعه‌سازان ما متاسفانه بالاست. شاید اصلا کالیبراسیون‌ها به‌درستی روی این دستگاه‌ها انجام نمی‌شوند. اینها یک‌سری مسائل تکنیکی و فنی هستند که برای تولیدکنندگان بزرگ دنیا حائزاهمیت است. تا اندازه‌ای که وقتی می‌خواهند با قطعه‌سازی قرارداد ببندند، تعیین می‌کنند عمر تجهیزات و دستگاه‌های تولید باید چقدر باشد. اینها مشکلاتی است که ما با آنها مواجه هستیم.
تاثیر این مشکلات بر فعالیت تعمیرکاران خودرو به چه شکل است؟
حجم قابل توجهی از قطعات به شکل قاچاق وارد شده یا قطعات تقلبی به بازار عرضه می‌شود، در حالی که تیراژ تولید قطعات با کیفیت داخل چندان بالا نیست که پاسخگوی نیاز و مصرف متقاضیان داخل باشد. دیسک و صفحه تقلبی خودرو پراید در بسته‌بندی سایپایدک به بازار عرضه می‌شود به شکلی که خریدار به سختی می‌تواند تشخیص دهد این بسته‌بندی تقلبی بوده و اصل نیست. متاسفانه وقتی در طول روز از بازارهای بورس فروش لوازم یدکی خودرو عبور کنید، به راحتی مشاهده می‌کنید جعبه‌های بسته‌بندی شرکت‌های خودروساز به صورت چاپ شده و خام به بازار می‌آید. غروب وقتی از این خیابان‌ها رد شوید، جعبه‌های نو قطعات چینی، تقلبی و... که قطعات از آنها خارج شده، در سطل‌های زباله به وفور یافت می‌شود. اینها پس از خارج شدن از جعبه اصلی، در جعبه‌های شرکت‌های معتبر قطعه‌سازی داخل بسته‌بندی می‌شود و به اسم و با قیمت قطعه اصل و با گارانتی غیرمعتبر به مصرف‌کننده فروخته می‌شود. تکنولوژی بسته‌بندی‌های زیرپله‌ای و غیرمجاز هم آن قدر بهروز است که می‌توانند هر علامت مشابه بسته‌بندی اصل را نیز روی جعبه‌ها حک کنند. پس تشخیص اصل و فرع این بسته‌بندی‌ها غیر از مشتری، حتی برای تعمیرکار نیز دشوار است. در صنف تعمیرکاران تهران برای تست اصل یا تقلبی بودن این قطعات، متاسفانه آزمایشگاه مجهز نداریم. بنابراین تعمیرکار که به‌ناچار مایحتاج خود را از همین بازار تامین می‌کند، درگیر می‌شود. او این قطعه را برای تعمیر خودروی مشتری استفاده می‌کند، قطعه ایراد پیدا می‌کند و درنهایت کار تعمیرکار زیر سوال می‌رود و محکوم می‌شود. درحالی‌که فروشنده لوازم یدکی خودرو همچنان به کار خود ادامه می‌دهد. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد تنها متضرر این فرایند، تعمیرکار است و این منطقی نیست.
آیا این قطعات بی‌کیفیت در بسته‌بندی برندهای تولیدکننده معتبر داخل، ارزان‌تر فروخته شده یا به همان قیمت محصول اصلی در بازار عرضه می‌شود؟
درواقع برای آنکه بتوانند این محصولات را بفروشند، همیشه قیمت این قطعات را درصدی پایین‌تر از قیمت قطعه اصل عرضه می‌کنند و متاسفانه مشتری هم بیشتر تحت‌تاثیر همین ارزان‌تر بودن قطعه قرار می‌گیرد و از آن استقبال می‌کند اما وقتی همین قطعه روی خودرو نصب می‌شود و مشکل ایجاد می‌کند، موضوع را از چشم تعمیرکار می‌بینند. این مساله مخصوصا در مورد خودروهای کار بیشتر اتفاق می‌افتد. درحالی که نقش اساسی حمل‌ونقل در جریان اقتصادی و تولیدی کشور قابل‌انکار نیست و اگر حمل‌ونقل به درستی انجام نشود و خودروهای کار و تجاری از کار بیفتند، چرخ اقتصاد لنگ می‌شود و مردم برای تامین حداقل مایحتاج خود با مشکل مواجه خواهند شد. متاسفانه ما هم درگیر این موضوع شده‌ایم و وجود قطعات یدکی تقلبی و افزایش قیمت لوازم یدکی آزاردهنده شده و به شدت ما را تحت فشار قرار داده است. درست است مشتری هزینه این لوازم یدکی را می‌پردازد اما در اصل اعتبار عملکرد صنف ما زیر سوال می‌رود. وقتی هزینه تعمیر و قیمت لوازم یدکی بالا می‌رود، مالک و مشتری تعمیر خودرو را به تعویق می‌اندازد و ترجیح می‌دهد تا زمانی که خودرو راه می‌رود، هزینه تعمیر را نپردازد. همین امر باعث می‌شود تعداد مراجعه‌کننده به تعمیرگاه‌ها نیز به شدت کاهش پیدا کند. البته بخشی از اجرتی که از مشتری دریافت می‌شود هزینه گارانتی قطعه است. یعنی اگر در چارچوب اقدامات تعمیرگاهی و نصب، اتفاقی برای قطعه بیفتد، تعمیرکار موظف است یک قطعه دیگر را بدون دریافت اجرت جایگزین کند. به این ترتیب الان با تعرفه جدید اجرت‌ها، همچنان کار برای تعمیرکار به‌صرفه نیست.
چرا با وجود افزایش اجرت، هنوز کار برای تعمیرکاران به‌صرفه نیست؟
با شرایطی که به وجود آمده، میزان مالیات بسیار بالا رفته است. طبق روال ابتدای هر سال توافق در مورد میزان مالیات، با اتاق اصناف انجام می‌شود اما امسال این توافق انجام نشده است. متاسفانه در حالی که اتاق اصناف درگیر اختلافات داخلی بود، اداره دارایی درحال اخذ مالیات با شدیدترین شکل ممکن از فعالان صنف است. البته سال‌های قبل هم اگر توافقی انجام می‌شد، متاسفانه اداره دارایی صد‌درصد پایبند به توافق نبود.
آیا مشکلات دیگری نیز وجود دارد که به دلیل ایجاد شرایط جدید تعمیرکاران با آنها مواجه باشند؟
در‌حال‌حاضر واردات قطعه با مشکل مواجه است و شرکت‌ها به تعمیرگاه‌ها جنس نمی‌دهند، همچنین قطعات یدکی خودروهای جدید هم در بازار عرضه نمی‌شود. غیر از خودروهای سبک، در نسل جدید کامیون‌ها اگر حتی نیاز به تعویض یک لامپ باشد، باید این لامپ با دستگاه دیاگ برای خودرو تعریف شود. در غیر این‌صورت روشن نمی‌شود. بنابراین مشکل دیگر این است که تکنولوژی و ابزار مخصوص به بازار نیامده است. تمام این موارد باعث می‌شود تعمیرکار با آزمون و خطا پیش برود.
