به گزارش اخبار خودرو ، «با ادامه روند فعلی در قطعهسازی، تا اواسط مردادماه 80درصد از ظرفیت تولید این بخش که نیازمند پشتیبانی ارزی و ریالی است، متوقف میشود.» این اظهارنظر اخیر یکی از فعالان قطعهسازی است. مشکل تخصیص نیافتن ارز کافی برای واردات مواداولیه و قطعات، از مهمترین چالشهای قطعهسازان در ماههای گذشته بهشمار میرود. بهگفته تولیدکنندگان قطعات خودرو، نابهسامانی شدیدی در فرایند تخصیص ارز به قطعهسازان، چه ازسوی بانکمرکزی و چه از طریق سامانه نیما بهوجود آمده است، بهگونهای که بسیاری از واحدها بهدلیل کاهش چشمگیر تولید، ناچار به تعدیل نیرو یا ارائه مرخصیهای اجباری به نیروی کار خود شدهاند. امید رضایی، از اعضای انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعهسازان کشور در گفتوگوی اختصاصی با روزنامه «دنیایخودرو» دراینباره توضیح داد.
بسیاری از فعالان قطعهسازی در ماههای اخیر از موضوع دریافت ارز گلهمند هستند. این مشکل تا چه حد جدی بوده و به چه دلیل ایجاد شده است؟
درحالحاضر تولید در بلاتکلیفی تخصیص ارز قرار دارد. بانکمرکزی به درخواستها و ثبتسفارشهای انجامشده، هیچگونه ارزی اختصاص نمیدهد. یک روز میگویند از طریق سامانه نیما باید ارز موردنظر را دریافت کنید، روز دیگر میگویند باید صبر کنید تا گروهبندی و اولویتهای تخصیص ارز مشخص شود و یکبار هم گفته میشود باید تکلیف ارائه دلار 4200تومانی یا قیمت بالاتر مشخص شود. بر این اساس، بیشتر قطعهسازان بیشاز دو تا سه ماه است که در نوبت تخصیص ارز قرار دارند اما هنوز ارز در اختیار آنها قرار نگرفته، این موضوع هم در زمینه تامین قطعات هم تصمیمگیری آتی واحدهای تولیدی را دشوار کرده است.
تاخیر در تامین مواد و قطعات مورد نیاز تولید، چه مشکلاتی را در پی خواهد داشت؟
به هر ترتیب بخشی از مواداولیه و بخشی از قطعات، وارداتی هستند. اگر امکان واردات وجود نداشته باشد، قطعهسازان بهعنوان تامینکننده نمیتوانند تولید داشته باشند و امکان رساندن قطعه به خودروسازان از بین میرود. ما الان با یک نوع خودتحریمی شدید مواجهایم که تعیین تکلیف نمیشود. سوال این است آیا بانکمرکزی قصد دارد بهطور شفاف اعلام کند از چه زمانی قرار است چه ارزی بهکدام گروهها اختصاص پیدا کند یا خیر؟ این در حالی است که دریافت ارز، فاز نخست فرایندی است که به تولید منتهی میشود. انتقال ارز دریافتشده باتوجه به محدودیتهای بانکی، چالش و بحرانی است که در فاز بعدی این فرایند مطرح میشود. با این حال این بلاتکلیفی که بانکمرکزی ایجاد کرده است، برای تولیدکنندگان و قطعهسازان بسیار گران تمام خواهد شد.
آیا میتوان این بلاتکلیفی و معلق ماندن تصمیمگیری در این زمینه را با انتشار فهرستهای اخیر در زمینه تخصیص ارز و واردات مرتبط دانست؟
این موضوع بهطور دقیق مشخص نیست. اما به هر مسالهای مرتبط باشد، باید توجه داشت آن فهرست مربوطبه واردات خودرو و تخصیص ازر در آن زمینه بود و ربطی به قطعات خودرو ندارد. با فرض اینکه این موضوع صحیح هم باشد، باز دلیلی بر مظلوم واقعشدن قطعهسازی است. یعنی خودرو سیبییو، مواد شوینده، وسایل الکترونیک، تلفنهمراه و همهچیز ارز دریافت میکنند و وارد میشوند، فقط قطعات خودرو باید با این چالش جدی مواجه باشند؟ درحالی که بیشاز 550هزار نفر در این صنعت شاغل هستند.
یعنی الان فقط قطعهسازی با مشکل عدم تخصیص ارز مواجه است؟
من بهطور دقیق فقط از شرایط این مجموعه تولیدی اطلاع دارم. شرایط صنایع دیگر را نمیدانم. شاید همین موضوع در صنایع دیگر مثلا در مورد تولیدکنندگان لوازم خانگی هم وجود داشته باشد. اما با قطعیت میدانم همصنفهای ما با این مشکل مواجه هستند. هر روز به این امید هستیم که روز بعد تکلیف مشخص شود، اما هیچچیزی مشخص نمیشود. از آن بدتر اینکه نمیدانیم در این موقعیت باید چه کنیم. این مساله فشار را مضاعف کرده است. بسیاری از واحدها دستبه تعدیل گسترده نیرو زدهاند. نیروی کار را تا مدت مشخصی میتوان بیکار نگاه داشت. بعد از آن تا مدت محدود میتوان مرخصی اجباری داد. درنهایت دیگر کاری نمیتوان کرد. این ضرر دوسویه است. هیچ تولیدکنندهای راضی بهاز دست دادن نیروی کار خود نیست. چراکه این نیروها آموزشدیده هستند و برای متخصص شدن آنها هزینه شده است. وقتی این نیرو میتواند در افزایش بهرهوری تاثیر مثبت بگذارد، از دست دادن آن زیان بسیاری برای تولیدکننده بههمراه دارد. به این ترتیب ما حتی نیروی انسانی را هم نمیتوانیم به درستی کنترل کنیم. نگرانی از این است که بهسرعت در حال نزدیک شدن به تاریخ 15مردادماه هستیم، اما نهتنها برای مشکلات موجود راهحلی یافت نشده بلکه شرایط در حال وخیمتر شدن است.
آیا قطعهسازان برای حل این مشکل گامی برداشتهاند؟
مدتی قبل همایشی با انگیزه هماندیشی در قطعهسازی برای حل مشکلات موجود، برگزار شد به این امید که اقداماتی صورت گیرد. در این همایش، مجلس بسیار پررنگ حضور پیدا کرد اما از سوی دولت و بانکمرکزی اقدامی انجام نشده است.
آیا خودروسازان برای حل این موضوع که بهنوعی مشکل آنها نیز محسوب میشود، کمکی کردهاند؟
بخش زیادی از فرمها و ثبتسفارشهای قطعهسازان توسط خودروسازان تایید شده، بهدست وزارتخانه رسیده، تصویب و به بانک مرکزی هم ابلاغ شده است اما هنوز خبری از تعیینتکلیف و اقدام در این زمینه نیست. قطعهسازانی که واقعا نیاز به واردات داشتهاند، فهرستهای خود را فرستادهاند و خودروساز نیز با توجه به اولویتهای خود این فهرستها را تایید کرده و اعلامنیاز نیز داشته است. با اینحال بانکمرکزی تا امروز هیچ پاسخی نداده است. شواهد نشان میدهند بخش قابلتوجهی از قطعهسازان و شاید بتوان گفت 90درصد آنها هنوز هیچ ارزی دریافت نکردهاند.
قرارداد بعضی قطعهسازان با خودروسازان به نحوی است که خودروساز برای تامین ارز به آنها کمک میکند. آیا در چنین شرایطی، این امکان وجود ندارد خودروسازان به قطعهسازان بیشتری به این شکل کمک کنند؟
در شرایط فعلی، درد خودروساز نیز با قطعهسازان مشترک است. تنها کمکی که از سوی آنها به ما شده، تایید فرمهایی است که ارائه کردهایم. خودروسازان بر این اساس به وزارتخانه اعلام کردهاند فهرستهای ارائهشده از سوی قطعهسازان، مورد نیازشان است. براساس تایید خودروساز، وزارتخانه هم این نیاز را تصویب کرده اما همه این درخواستها بلاتکلیف در بانک مرکزی ماندهاند.
گفته میشود حجم تولید قطعهسازان تا امروز 50درصد کاهش داشته و اگر این شرایط ادامه یابد، تا اواسط مردادماه این میزان 80درصد کاهش خواهد یافت. آیا دلیل کم شدن تولید به همین چالش برمیگردد؟
بله. درحالحاضر بخش قابلتوجهی از قطعهسازان شیفت کاری خود را به دو یا یکشیفت کاهش دادهاند. حجم کار در بعضی واحدها به نصف شیفت در روز و حتی تعیین دو تا سهروز کاری در هفته نیز تقلیل یافته است. درواقع هر قطعهساز به فراخور شرایط خود، چنین تغییراتی را برنامهریزی کرده است. اما این اقدامات بهعنوان یک مُسکن عمل میکند و در صورت ادامه این شرایط، همین حداقلها نیز حذف شده و تولید نابود میشود. ضمن اینکه باید توجه داشت تولید در صنعت خودرو بهشکلی نیست که امروز اگر نابود شد، فردا بهراحتی با تزریق پول و نقدینگی مجددا بهراحتی فعال شود. این فرایند بسیار طولانی و زمانبر است. اما متاسفانه هرچه ما اینها را فریاد میزنیم، انگار شنیده نمیشود. نمیدانیم چه اتفاقی در بانکمرکزی در حال وقوع است که تکلیف این موضوع ضروری هنوز معلوم نشده، اگر قرار است ارز را با قیمت آزاد تهیه کنیم، این را شفاف بگویند تا ما هم تکلیف خود و قیمت محصول و قراردادها را با خودروساز بدانیم. اگر قرار است فقط از طریق بانکمرکزی و سامانه نیما ارز دولتی دریافت کنیم، باید ارز را هرچه زودتر تخصیص دهند تا بتوانیم تولید را ادامه دهیم. در این شرایط نمیتوان کار را پیش برد. به این وضعیت، تولیدکننده از پس پرداخت حقوق معوقه نیروها بر نمیآید، چه برسد بتواند نیاز خودروساز را تامین کند. تا همینجا، قطعهسازان که قیمتها را براساس ارز 3200 تومانی بسته بودند، در حال زیاندهی هستند. حالا این زیان تحمیل شده، در حالی که امکان تامین ارز و پرداخت حقوق معوقه کارگران و نیروی کار هم وجود ندارد، عملا هیچ کاری را نمیتوان پیش برد.
ثبتسفارشهایی که انجام شدهاند و نیاز به تخصیص ارز دارند، بیشتر مواد اولیه است یا قطعات؟
ثبتسفارشها مربوط به هر دو گروه است. هم قطعات نیمساخته که اینجا تکمیل میشوند و هم مواد اولیه.
در این شرایط واردات قطعات ساختهشده به چه شکل است؟ آیا به واردات قطعات ارز اختصاص مییابد؟
ما بهندرت قطعات ساختهشده به کشور وارد میکنیم.
براساس اخبار رسیده، باتوجه به نزدیک شدن 15مرداد و اجرای دور جدید تحریمهای اقتصادی، به نظر میرسد شرکتهای فعال در صنعت خودرو درحال جمعآوری قطعات هستند و به همین دلیل حجم واردات در این زمینه افزایش یافته است. آیا این فرایند نیز با دشواری در حال انجام است یا تخصیص ارز در این زمینه بهراحتی انجام میشود؟
هیچ فرقی نمیکند. آن طرف هم همین شرایط حاکم است و تفاوت ویژهای وجود ندارد. اگرچه شاید کانالهای خاص و ویژهای برای خودروسازان وابسته به بخش دولتی وجود داشته باشد که بتوانند قطعات سیکیدی را وارد کنند. البته این موضوع را من نه میتوانم با قطعیت رد کنم و نه تایید. اما ممکن است این احتمال در بدنه دولت وجود داشته باشد که آنها قطعات خاص و هایتِک موردنیاز خود را واردکنند تا بتوانند بعد از تحریمها مدتی دوام بیاورند. این موضوع چندان دور از انتظار نیست. اما قطعهساز به هیچکدام از این امکانات دسترسی ندارد.