روزبه افشاری : درایتالیا تقریبا برای استفاده از همه بزرگراهها به طول بیش از 6400کیلومتر، عوارض دریافت میشود. عملیات وصول عوارض در اکثر این بزرگراهها توسط گروه Aurostrade انجام میپذیرد. این شرکت ترکیبی از 9 شرکت بزرگراهی است که در سال 1999 توسط دولت ایتالیا خصوصیسازی شد. راهداری (بخش جادهای) ایتالیا بهطور کامل توسط درآمد عوارض بزرگراهها و تونلها تامین مالی میشود و حق دریافت عوارض توسط قانون وضع شده در سال 1999 داده شده است.
در این قانون مسئولیت شبکه اصلی جادههای کشور چه بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم (اعطای امتیازها) بر عهده ANAS یا شرکت ملی راههای ایتالیا است. ANAS یک شرکت دولتی است که تحت نظر وزارت حملونقل و امور زیربنایی کشور ایتالیا فعالیت میکند و نقش نظارتی بر عملکرد وصول عوارض را دارد. مبلغ عوارض در این کشور به طول مسیر طی شده بستگی دارد که در برخی نقاط توسط بلیت صادر شده در هنگام ورود و خروج از بزرگراه محاسبه میشود و در برخی نقاط نیز یک مبلغ ثابت دارد.
پرداخت به روش نقدی، در برخی نقاط با کارت اعتباری و در همه بزرگراه ها از طریق Telepass و کارت VIA امکانپذیر است. بهمنظور جلوگیری از ایجاد صف پشت گیتهای نقدی، استفاده از Telepass و VIAcard توصیه میشود. ETC یا همان سیستم وصول الکترونیکی عوارض در کشور ایتالیا در سال 1996 و با عنوان Telepass براساس استاندارد موجود در آژانس ملی استاندارد ایتالیا(UNI) راهاندازی شد. این سیستم از آن تاریخ تاکنون چه از نظر فنی و چه از نظر تجاری در حال تکامل است.
بستر ارتباطاتی و تبادلات بین اپراتوری میان 90بهرهبردار مختلف شبکه راهها در این کشور بهوسیله تفاهمنامهای که ملاحظات فنی، قانونی، مالی، تامین سرمایه و اپراتوری را تعیین کرده، فراهم شده است. در حال حاضر حدود 5/3میلیونخودرو به دستگاه Telepass(OBU)مجهز هستند و بیشاز 800میلیونتراکنش در سال از طریق این سیستم پردازش میشود. بیشاز 60درصد ترافیک آزادراهها بهصورت پرداخت اتوماتیک است.
پرداخت خودکار عوارض از طریق Telepass قبلا فقط توسط کسانی ممکن بود که حساب بانکی در ایتالیا داشتند. اما در حال حاضر به کمک خدمات راهاندازیشده توسط مرکز tolltickets و همکاران آن در اروپا امکان استفاده همه اروپاییها خارج از ایتالیا نیز بدون نیاز به داشتن حساب بانکی در ایتالیا فراهم شده است.
تنها کاری که باید صورت پذیرد، ثبت نام در Telepass و دریافت دستگاه Telepass و VIAcard از مرکز tolltickets به صورت رایگان و البته با شارژ ماهانه است. تقریبا همه بانکهای ایتالیا یعنی حدود 30هزارشعبه بانکهای مختلف امکان ارائه دستگاه telepass را دارند. اعمال جرائم نیز توسط سیستم اتوماتیک انجام گرفته و از بانک اطلاعات ملی، پلاک خودروهای ایتالیا استعلام میشود. چندین بانک کمکهای مختلفی را در زمینه تامین سرمایه و موارد قانونی در راستای تبادلات بین اپراتوری ارائه میدهند.
برای نخستین بار در سال 2015 در بزرگراه Lombarda Pedemontana Autostrada ایتالیا بهطول 80کیلومتر سامانه جدید ETC Flow Free بدون ایستگاه عوارضی راهاندازی شده است و خودروهای عبوری برای پرداخت عوارض امکان توقف ندارند. در این سیستم به یکی از روشهای زیر عوارض دریافت میشود:
از طریق توافق کاربر با آزادراه طی قراردادی جهت برداشت از کارت اعتباری، حساب جاری یا سایر ملزومات پرداختی که این توافق از طریق وب سایت و برخی مکانهای تعیینشده قابل انجام است.
از طریق دستگاه نصب شده Telepass یا سایر دستگاههای دارای استاندارد اروپا در خودرو
از طریق ثبتنام در سایت از طریق APP تلفن همراه و معرفی کارت اعتباری یا سایر ملزومات پرداختی
از طریق تماس تلفنی با مرکز تماس بزرگراه و پرداخت از طریق کارت اعتباری، کارت شارژ یا سایر ملزومات پرداختی بهصورت تلفنی
از طریق مراجعه حضوری در مکانهای تعیینشده در مسیرهای منتهی به بزرگراه
در کشور ایتالیا از طریق قراردادهای اعطای حق امتیاز یک گروه شرکت، دولت بهرهبرداری عوارض از شبکه آزادراهها را برعهده دارد و با رعایت استانداردهای داخلی و اتحادیه اروپا زمینه تبادلات بین اپراتوری فراهم شده است.
وزارت حملونقل و امور زیربنایی کشور ایتالیا در خصوص ETC، تنظیم مقررات و چارچوب نظام مالی آن، تعریف شرایط حاکم بر قراردادها و اعطای امتیاز (صدور مجوز فعالیت) و نظارت بر کیفیت خدمات و در عین حال مطابق قانون مسئولیت همه راهها را برعهده دارد.
اتحادیه اروپا نیز در سال 2004 به منظورایجاد بستر تبادلات بین اپراتوری (شرکتهای وصول عوارض) دستورالعملی را توسط موسسه ERTIC ابلاغ کرد تا جلوی گسترش سامانههای وصول عوارض ناسازگار را که می تواند مانعی برای دستیابی به اهداف حملونقل و عملکرد روان بازارهای داخلی باشد، بگیرد.
هدف این دستورالعمل ارائه خدمات وصول عوارض (EETS) آزادراهی در سراسر شبکه راهها و ایستگاههای اخذ عوارض اروپا بهصورت یکپارچه است؛ بهطوریکه استفاده از راهها توسط یک دستگاه استاندارد میسر بوده و یک فرد تنها با یک بار ثبتنام در یک سرویس دهنده EETS بتواند در همه شبکه راههای اروپا تردد کند و به راحتی عوارض مربوطه را بپردازد. البته هدف این دستورالعمل ایجاد مرکز EETS نبوده بلکه فراهمسازی بستری برای ایجاد آن بوده است.
در سال 2009 نیز مصوبهای توسط این اتحادیه منتشر شد که به تعریف و تشریح EETS در زوایای مختلف این امر در سطوح فرایندی، قراردادی و قانونی پرداخته است و حقوق و تعهدات سرویسدهنده EETS و عوارضیها و استفادهکنندگان EETS را بیان کرده است. در همین راستا 9شرکت اروپایی متخصص در زمینه پرداخت عوارض و سوخت در اروپا، موسسه غیرانتفاعی aetis را جهت تامین نیازهای ذینفعان در چارچوب تعیینشده اتحادیه اروپا تشکیل دادهاند که شرکت Telepass ایتالیا نیز از اعضای این موسسه است.