به گزارش «اخبار خودرو​»، خیابان‏های تهران جان می‏دهد برای هیچ چیزی، به‌خصوص اگر روز باشد!ترافیک است و چراغ قرمز و دود و بوق. همین که جان سالم به در ببری و شرق را به غرب و شمال را به جنوب وصله بزنی باید کلاهت را بالا بیندازی. سوزن که بیندازی پایین نمی‏آید از هجوم خودروهای رنگارنگ. اصلا آن میان رنگ و گاز و صدای موتور به چشم که نمی ‏آید هیچ، سنباده ‏ای است بر روح و روان همه. اما در عوض شب، آن وقت که همه به دل خانه پناه برده ‏اند تا شیره جان رفته ‏شان را بازیابی کنند، خیابان‏ ها جان می‏دهد برای گاز و سرعت.

همه شهر زیرپایت است و بر چشم بر هم زدنی بزرگراه‏ها را یکی می‏ کنی، اما این خوشی شبانه آن قدرها هم ماندگار و ایمن نیست، به خصوص وقتی پلیس این پیمایش و دوردور شبانه را هنجارشکنی می ‏داند و  مستحق توقیف و جریمه.

دوردور از تفریح تا هنجارشکنی

اصطلاح دوردور از دهه 70 در ایران رواج بیشتری یافت و گشت‏های خیابان به خیابان با خودرو، اسم و رسم پیدا کرد. تفریح شبانه و آخرهفته‏ های جوانان که از شمال شهر شروع شد و زمانی بیشتر خاص خیابان آفریقا یا همان جردن بود، کم‏ کم به خیابان‏های دیگر هم کشیده شد. حالا دیگر آنها پاتوق های بیشتری دارند. پل پارک‏ وی و اتوبان اندرزگو را می‏ روند و می‏ آیند. یا اصلا هر کجا که بتوانند تا آنجا که جان ماشین می‏ کشد و گاز می‌خورد، شتابان می‏ روند. کورس می ‏گذارند و پلیس هم در پی‏ شان. فرصت پیدا کنند از چنگال قانون و پلیس می ‏گریزند، اما همیشه شانس یارشان نیست. 

شب گردی‏ها و دوردورها، زمانی زبان به زبان می‏ گشت و حالا همان وقت شتاب‏دار می‏ روند، آنلاین تصویر می‌گیرند و در شبکه ‏های اجتماعی منتشر می‏کنند. لحظات پر اضطرابی است، مثل مسابقه‏ های ماشین. به نظر می‏رسد در ایران، تهران رکورددار دوردور است، هر چند که در همه شهرها این دنیای شبانه وجود دارد. پلیس نیز به‌طور مرتب در این مورد هشدار می‏دهد.

سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس پایتخت گفته است:«با اقدامات پلیس بخش اعظمی از دوردورها جمع شده است.» البته او تاکید هم می‏کند که با توجه به عملیات پلیس در برخورد با دوردورکردن، بخشی هم به محورهای دیگر منتقل شده است که پلیس با این اقدامات هم برخورد می‏کند.

ظرف بیش از دو دهه گذشته همیشه در بر همین پاشنه چرخیده است، پلیس به دنبال ایجاد امنیت و مبارزه با اخلال‏گران نظم است و جوانان پا به گاز و عشق سرعت نیز دست از سرگرمی خود برنمی ‏دارند. هر چند این سرعت‏ها گاهی منجر به تصادفات شدید، ترافیک، خسارات جانی و مالی نیز می‏شود.

مسابقه ‏ای بی‏ جنسیت

زمانی بیشتر راننده ‏هایی که تن به بازی و تفریح دوردور می‏دادند، پسران جوان بودند. شاید راحت ‏تر می ‏توانستند ساعاتی طولانی و تا پاسی از شب را در خیابان بگذرانند، اما سال‏هاست مرزهای جنسیتی از بین رفته است. 

«سپیده»، شب‏های تعطیل وقتی که شیفت بیمارستانش تمام می‏شود، پا به گاز خود را می‏رساند به اندرزگو یا پارک ‏وی یا هر کجا که چنان خلوت باشد که خودش براند و چندتایی شبیه خودش باشند.

هر بار که بیشتر گاز می‏دهد، بخشی از خشم و خستگی روز را بیرون می‏ریزد، انگار جان می‏گیرد؛ او همان شیره جانی را که آن ساعت بقیه در کنج خانه و سکوت و آرامش بازیابی می‏کنند، با هیاهو می‏ طلبد و وقتی ترمز می‏کند از ته دل می‏گوید:«آخیش، خستگی‏ام در رفت.»

دکتر داوود میرصالحی، جامعه شناس، در تشریح این رفتار اجتماعی که از یک سو هنجارشکنی نام دارد و جرم است و از سوی دیگر یک تفریح برای جوانان که خطرش را به جان می‏خرند، می‏گوید:«خرده فرهنگ ‏ها، در همه جوامع وجود دارد و همیشه نیز بخشی از جامعه که می‏ تواند بخش قانونی و در مواردی فراقانونی باشد با آن مخالف بوده و سعی در محدود کردن آن دارد. این خرده فرهنگ زمانی مخصوص یک قشر خاص و مرفه جامعه بود که دارای خودروهایی بالاتر از رنج عادی جامعه بوده و از آزادی‏های اجتماعی بیشتری در خانواده بهره ‏مند بودند. اما اکنون در حال توسعه و گسترش است؛ همان‏طور که محدودیت‏ های آن از یک خیابان به اتوبان‏ ها کشیده شده، حالا دیگر خاص یک قشر و طبقه خاص نیست. حتی دیگر مرزهای جنسیت را هم بی‏ رنگ کرده است. در یک بررسی میدانی به‌راحتی می‏توان انواع خودروهای موجود در بازار را در این تفریح و مسابقه شبانه مشاهده کرد و حتی گاهی افرادی که از سن جوانی‏ شان گذشته، در این دور سرعت وگشت ‏زنی شبانه شرکت می‏ کنند.»

به گفته او، هیجان و سرعت، خاص دوران جوانی است و به همین دلیل با وجود محدودیت‏های پلیس و ممنوعیت و اعمال قانون همچنان شاهد حضور پررنگ دوردور کنندگان در شهر هستیم. هر چند این امر دارای نوسان است و در سال دوران اوج و فرود دارد که آن هم بستگی به شدت برخوردهای پلیس و اجرای طرح‏ه ای پلیس دارد.

میرصالحی، با بیان این که خودرو امروزه دیگر تنها یک وسیله نقلیه نیست و تبدیل به ابزاری برای تفریح و لذت‌جویی شده است، می ‏گوید: «شور و هیجان جوانی قابل‌کنترل نیست و نمی ‏توان مدام جوان‌ها را از همه چیز منع کرد. از یک سو همه تاکید دارند که برای زمان طولانی نباید از موبایل و تبلت و بازی‏های آنلاین استفاده کرد، زیرا آسیب‏ های خاص خود را دارد، جوانان چند ساعت از روز و هفته خود را می‏توانند با ورزش و فیلم و سریال و هر نوع تفریح موردتایید پر کنند و لذت ببرند؟ جسم و روح سرکش جوان چیزی فراتر از این تفریح‏ها می‏خواهد و برای گروهی بزرگراه‏ ها می‏ شود همان رینگی که می‏توانند در آن همه شور خود را خالی کنند. آن‌ها را نمی ‏توان با نصیحت و جریمه مهار کرد و باید فکر چاره ‏ای دیگر کرد. چاره ‏ای که با ساختار جوانان همخوان باشد.»