از اواخر سال گذشته تا امروز، خودروسازان و قطعهسازان برای تامین مواداولیه موردنیاز تولید از بورس کالا با چالشها و موانع بسیاری مواجه هستند. در نهایت این شرایط به شکلی است که بیشتر آنها در این مدت حتی یکبار هم موفق به تامین نیاز خود از این طریق نشدهاند.
به گزارش «اخبار خودرو»، بهنظر میرسد پساز تعطیلی خطوط تولید متعدد به دلیل دشواری تامین مواداولیه، سرانجام دولت متوجه وخامت اوضاع شده و در صدد تعدیل شرایط برآمده است.
به این ترتیب معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت در روزهای اخیر طی نامهای به مدیرعامل بورس کالا دستور داد ضمن باز کردن سقف رقابت در معاملات بورس کالا برای محصولات فولادی، از این پس قیمتهای پایه محصولات فولادی در بورس کالا را معادل متوسط نرخ کشفشده کالاها در چهار عرضه آخر بورس کالا تعیین کند.
از سوی دیگر معاون اجرایی انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی نیز بهتازگی اعلام کرده است: «با هدف تشخیص تولیدکنندگان واقعی از خریداران صوری و دلالان محصولات پتروشیمی، از این پس علاوهبر مجوز وزارت صمت، باید مدراک اثباتکننده ادعای افراد نیز توسط آنها ارائه شود.»
مواداولیه در اختیار دارندگان رانت
با ایجاد نوسان در بازار ارز، افزایش قیمت در این بخش و اختلالاتی که در زمینه واردات کالا و مواداولیه ایجاد شد، تهیه مواداولیه از بورس کالا و حتی بازار آزاد برای تولیدکنندگان و همچنین قطعهسازان بهشدت سخت و گران تمام میشود. بسیاری از تولیدکنندگان قطعات خودرو برای تامین مواداولیه ضروری تولید به انجام معاملات در بورس کالا دلخوش کرده بودند، درحالی که به گفته فعالان این بخش، با توجه به اینکه سقف حجم مواداولیهای که در بورس کالا ارائه میشد، محدود است به هیچ عنوان پاسخگوی کل نیاز موجود نیست. با این حال تنها واحدهایی که از رانت برخوردارند موفق به خرید مواداولیه از این طریق میشوند. اینها معمولا شرکتها و تولیدکنندگانی هستند که سالها قبل مجوز گرفتهاند و امروز اصلا دستی در فرایند تولید ندارند و عملا غیرفعال هستند. بیشتر این خریداران درواقع مصرفکننده واقعی این محصولات نبوده و مواداولیه خریداری شده را با قیمت بالا در بازار آزاد عرضه میکنند که تولیدکنندگان واقعی، به ناچار میتوانند از این طریق مواد موردنیاز خود را تامین کنند. این روند به کاهش حجم تولید و بالارفتن قیمت تمام شده قطعات خودرو منجر شده است.
بورس کالا در اختیار دلالان
یک فعال قطعهسازی در این زمینه معتقد است: «عرضه مواد اولیه در بورس کالا بهشدت محدود است و در عین حال کنترل آن بخش از موادی که در بورس عرضه میشود نیز کامل به دست دلالان و سفتهبازان افتاده است.»
ژوبین قاسمیقهیازی با بیان اینکه برای خرید مواداولیه داخلی از بورس، سقف و سهمیه تعیین شده است، در گفتوگو با «دنیای خودرو»، اظهار کرد: «درمورد بعضی از مواداولیه محدودیت گذاشتهاند. اگر پیش از این سهمیه ماهانه یک قطعهساز 20 تُن بود، حالا این سقف به یکچهارم کاهش یافته و اگر قرار باشد کل نیاز تامین شود، باید چهاربار و حداقل هفتهای پنجتن مواداولیه خریده شود. با وجود این در حال حاضر امکان تامین این نیاز از طریق بورس وجود ندارد.»
به گفته این تولیدکننده قطعات پلیمری خودرو، با فرض اینکه امکان تامین این مواداولیه از بازار آزاد وجود داشته باشد، قیمت آن تا حدود دو برابر بیشتر از قیمت پایهای است که در بورس اعلام میشود.
کارگاههای بدون تولید در جمع متقاضیان مواداولیه!
یک عضو هیاتمدیره انجمن قطعهسازان ایران نیز در رابطه با شکل عرضه مواداولیه در بورس کالا گفت: «به قطعهسازان میگویند امکان تهیه مواداولیه از بورس کالا وجود دارد، درحالی که تعداد انگشتشماری از تولیدکنندگان این بخش موفق به تامین مواد موردنیاز خود از این طریق شدهاند.»
به گفته محمد شهپری، نظارت درستی بر اتفاقهایی که در بورس کالا میافتد، وجود ندارد. در این شرایط کارگاههایی که تولید نداشتهاند با دریافت یک گواهی صنعتی، برای خرید مواداولیه وارد بورس شدهاند و این باعث شده تقاضا در بورس افزایش یابد. در حالی که حجم عرضه کم است و همه مجبور هستند برای متوقف نشدن تولید، مواداولیه را از بازار آزاد تهیه کنند.
اصلاح روند قیمتگذاری فولاد در بورس کالا
با اقدام دیرهنگام دولت، در نهایت دستوری مبنی بر اصلاح سیستم قیمتگذاری فولاد در بورس کالا ابلاغ شد. برایناساس جعفر سرقینی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت روز چهارشنبه هفته گذشته، طی نامهای به سلطانینژاد، مدیرعامل بورس کالا دستور داد ضمن بازکردن سقف رقابت در معاملات بورس کالا برای محصولات فولادی، از این پس قیمتهای پایه محصولات فولادی در بورس کالا معادل متوسط نرخ کشف شده کالاها در ۴ عرضه آخر بورس کالا باشد.
در پینوشت این نامه آمده است: «اگر قیمت محصولات فولادی در بورس کالا بالاتر از ۲۰درصد باشد، سازکار افزایش قیمت مواداولیه و انرژی متناسبا پیشنهاد خواهد شد.»
فروش مواد پتروشیمی به تولیدکننده واقعی
در راستای اقدامات جدید در مسیر ساماندهی و اصلاح سیستم عرضه مواداولیه در بورس کالا، معاون اجرایی انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی نیز با هدف تشخیص تولیدکنندگان واقعی از خریداران صوری و دلالان محصولات پتروشیمی، اعلام کرد: «ازاین پس، علاوهبر مجوز وزارت صمت مدراک اثباتکننده ادعای افراد نیز از آنها دریافت خواهد شد.»
پرویز صحافزاده با بیان اینکه مشکل فعلی در بورس کالا این است که خریدارانی که تولیدکننده نیستند وارد بورس شده، مواد را میخرند و سپس در حاشیه بازار به چند برابر قیمت میفروشند، تاکید کرد: «این مساله التهاب زیادی در بازار ایجاد کرده است.»
وی با اشاره به اینکه ازسالهای گذشته وزارت صمت مجوز و سهمیههایی برای صنایع پاییندستی پتروشیمی صادر میکند که براساس این سهمیه میتوانند به بورس کالا مراجعه کرده و مواداولیه موردنیاز خود را خریداری کنند، اظهار کرد: «اما از آنجاکه برخی از این واحدها که سالها پیش مجوز گرفتهاند، امروز به هر دلیلی تعطیل شدهاند یا سهمیه صادرشده برای آنها، بیشتر از ظرفیت این واحدها است، بنابراین واحدهای تعطیل شده و دارای مازاد ظرفیت این مجوز و سهمیهها را به دلالان واگذار میکنند.»
صحافزاده درمورد راهکار عرضه مواد پتروشیمی به خریداران برمبنای سابقه و میزان خرید سال قبل نیز تصریح کرد: «شاید این راهکار سریعترین اقدام ممکن برای جلوگیری از دلالی در بازار بورس باشد. برخی از تولیدکنندگان واقعی عنوان کردند، سال گذشته مواداولیه را از بازار آزاد تامین کردهاند. با توجهبه اینکه سال قبل برخی از واحدها به بهرهبرداری نرسیده بودند و یا به دلیل مشکلات فنی برخی از واحدها سال گذشته تعطیل بودند این راهکار عملیاتی نبود و ممکن بود تعدادی از تولیدکنندگان واقعی نیز متضرر شوند.»