شاید فکر کنید که مشکل، تعدد روغنهای تقلبی یا پرکردن قوطی روانکارها با قوطی یا نام برندهای معتبر و عرضه آن در بازار مختص ایران است، اما ترور گانتلنت از مجله لوبزانگریسیس چاپ آمریکا درباره معضل این روزهای منطقه خاورمیانه و آفریقا و جولان روغنهای تقلبی در این بازارها نوشته است؛ معضلی که عامل اصلی آن برندهای متفرقه و کارخانههای کوچکی هستند که محصولات خود را با ترفندهای مختلف به مشتریان تحمیل میکنند.
به گزارش «اخبار خودرو»، براساس این مقاله، روانکارهای تقلبی و بستهبندی آنها تبدیل به کسبوکار بسیار بزرگی در بسیاری از کشورهای خاورمیانه و آفریقا شده است. کسبوکار این شرکتها در واقع از کنار جادهها آغاز میشود، جاییکه افرادی موظف شدهاند روغنهای دورریختهشده را جمعآوری کنند تا آنها را در بستهبندیهای تقلبی در بازار عرضه کنند. روغنسوختهها راه دومی هم در پیش دارند و آن تصفیه و ترکیب با روغن موتورهای جدید و عرضه در بستهبندیهای رنگارنگ است که درنهایت سود کلانی را سرازیر جیب این افراد میکند. در این دو روش، تنها کسی که صدمه میبیند، مصرفکننده نهایی است. کارتل روغن خودروهایی که با این روانکارها پر میشود بهطور قطع عامل اصلی کاهش عمر قطعات این خودرو خواهد بود.
فریب توسط تعویضروغنیهای متخلف
در این میان وظیفه اصلی فریبدادن مشتریان بر عهده فروشندگان خرد است که باوجود اطلاع از منبع تهیه این روغنهای تقلبی یا رقیقشده، به مشتریان پیشنهاد استفاده از این روغنها را میدهند. در سمت دیگر این روند پیچیده، افرادی هستند که با وجود اطلاع از مجرمانهبودن این کسبوکار، خود را شبیه کمپانیهای واقعی جا میزنند و با عرضه محصولات اصلی با قیمت پایینتر به خردهفروش، او را به عرضه این محصولات ترغیب میکنند.
تقلب در خاورمیانه با کمترین هزینه
این روند در ابتدا با جمعآوری روغنهایی شروع میشود که بهعنوان بازیافتی از منابع مختلف اخذ میشوند، اما بهجای بازیافت، آنها را با روغنهای اصلی ترکیب میکنند تا ظاهری شبیه آنها داشته باشند. مرحله بعدی تامین بستهبندی از خردهفروشان است، فروشندگانی که در ایران به تعویض روغنیها معروف هستند. این افراد پس از استفاده روغن، بستهبندی آن را خواسته یا ناخواسته تحویل افرادی میدهند که هدف اصلی آنها پرکردن روغنهای تقلبی در قوطیهای استفادهشده است. درنهایت نیز با تامین این دو مورد، فقط نیاز به پرکردن بستهبندیها شبیه تولیدکننده اصلی است.
استیو کینگ از بخش بازاریابی کمپانی SJK از شرکتهای رسمی توزیع روانکارها در سطح خاومیانه، در مورد برندهایی همچون کاسترول که توزیع رسمی آن در این منطقه را برعهده دارد، اعتراف میکند در بازارهایی که فعالیت میکنند، بعضا مشاهده کردهاند که روغنهای این برند را در بستهبندیهای فلزی مشاهده میکنند که ساخته آنها نیست.
کینگ میگوید: «چندسال پیش، من یک کارگاه تعویض روغن را دیدم که بستههای یکلیتری از روغنهای اصلی مختلف را در بخش پشتی فروشگاهش عرضه میکرد. وقتی پرسیدم که چرا این روغنها با بستهبندی اصلی عرضه نمیشوند، پاسخ داد آنها را از توزیعکننده عمدهای تهیه کردهایم که روغن را در گالنهای ۲۲۰لیتری تحویل میدهد، ولی ما به اندازه نیاز خود از این روغنها در بستهبندیهای فعلی استفاده کردیم. این درحالی است که ما بهعنوان توزیعکننده محصولات این برندها، هرگز این شیوه توزیع را انجام ندادهایم. با این روش، تولیدکنندگان روغنهای تقلبی، حتی هزینه بستهبندی را نیز حذف میکنند».
کینگ ادامه میدهد که از سوی دیگر هزینه جمعآوری بستهبندیها و روغنهای مصرفشده برای کمپانیهای اصلی بالا است و به همین دلیل این بستهبندیها و روغنهای مصرفشده در اختیار شرکتهای متقلب میافتد. در مورد بستهبندیهای پلاستیکی، تولیدکنندگان سعی کردهاند با درپوشهای یکبار مصرف، از این روند جلوگیری کنند، اما شرکتهای متخلف با نزدیکشدن به تولیدکننده این قطعات یکبار مصرف، این قطعات را نیز تامین میکنند، زیرا تولیدکنندگان نیز اهمیتی نمیدهند که محصولاشان به دست کمپانیهای اصلی میرسد یا سایر کمپانیها.
آثار مخرب روغنهای تقلبی
تمام این روندها به این خاطر انجام میشود که با عرضه روغنهایی که ارزانتر تمام میشوند، سودی در جیب پرکننده این بستهبندیها برود. جالب اینجاست که در برخی شبهجزیرههای عربی، این عمل بهعنوان جرایم غیرعمد بهحساب میآید و بهخاطر ضربه نزدن به اشتغالزایی، از توقف فعالیت این کسبوکارها جلوگیری نمیشود.
دجیالانی از متخصصان حوزه روانکارها در خاورمیانه یکی از مشکلاتی را که این روغنها به تولیدکنندگان وارد میکنند، افت رضایت بازار از برند تقلبشده میداند. به این نحو که با کسب نارضایتی از روغن تقلبی که در بستهبندی اصلی عرضه شده است، مشتری دیگر به سمت تامین این برند نمیرود. موارد فنی هستند که به این نارضایتی دامن میزنند، همچون صداهای اضافی که از پیشرانه به درون کابین نفوذ پیدا میکند یا نشانههای دیگری که مشتری با دقت در رفتار خودرو و مقایسه با دیگر روغنموتورها تجربه کرده است.
عدم حضور رسمی شرکتهای بزرگ؛ دلیلی برای تقلب
دجیالانی و کینگ هر دو معتقد هستند که عامل اصلی پدیدارشدن چنین کسبوکارهایی، نفاق در کشورهای درحال توسعه است. وقتی درآمدها پایین است، هر کسی وسوسه میشود سراغ قیمت پایینتر از یک محصول برود.
به گفته کینگ: «این مشکل مشابه را در آمریکای لاتین و در برخی از کشورهای آسیای شرقی نیز مشاهده میکنیم».
همچنین این مشکل را میتوان از عدم حضور تمام و کمال کمپانیهای بزرگ در برخی از کشورها و وجود نمایندگان ضعیف از آنها صرفا برای فروش محصول بررسی کرد.
براساس گفتههای دجیالانی بهعنوان فردی که با کمپانی «شل» همکاری میکند، ارزش بالای این برند باعث میشود احتمال تولید تقلبی محصولات آن نیز افزایش پیدا کند.
برای مقابله با چنین روندهایی، مسئولین دولتی مناطقی همچون دوبی و اماراتمتحده عربی، از پلیس این کشور برای کشف این کسبوکارها کمک میخواهند. اما هنوز کشورهایی هستند که برای مقابله با این تهدید، کمترین اقدامات امنیتی را انجام میدهند.
به گفته کینگ: «در اینجا برندهای معتبر باید خود از پلیس کشورها درخواست کنند که تولیدکنندگان تقلبی را کشف و شناسایی کند». همچنین ایجاد فروشگاههای زنجیرهای معتبر برای عرضه محصولات تاییدشده، راه دیگری برای سرکوب تقلبیها است.