از سال گذشته شورای ملی آینده‌نگاری صنعت خودرو با برگزاری سلسله نشست‌ها و همایش‌هایی موضوعاتی مانند تولید خودروهای هیبرید، برقی، خودران، متصل و... را تا سال 2030 میلادی در کشور بررسی کرد. اما پس از برگزاری آخرین فوروم تا امروز، خبری از ادامه روند فعالیت این شورا منتشر نشد.
براین اساس، محمد نقی‌زاده، دبیر شورای آینده‌نگاری صنعت خودرو در گفت‌وگوی اختصاصی با «دنیای‌خودرو» در رابطه با روند و جزئیات فعالیت این شورا درحالحاضر توضیح داد.
آیا برنامه‌های شورای آینده‌نگاری صنعت خودرو ادامه دارد یا متوقف شده است؟
شورای آینده‌نگاری وارد برنامه‌های عملیاتی شده و در مرحله انتشار مستندات است.
این روند با چه هدفی و چگونه در حال ادامه است؟
چند روند بسیار خاص در این مدت طی شده است. نخستین روند جمع‌بندی گزارش‌ها، مطالعات و... بود که درقالب 11 گزارش منتشر خواهد شد. همچنین گزارشی در مورد استارت‌آپ‌ها در حال تهیه است که درنهایت تا یک‌ماه آینده منتشر خواهد شد. روند دوم در حوزه موبیلیتی و فراتر از صرفا بخش خودرو درحال پیشرفت است. خودرو بخشی از این حوزه و یکی از محورهای تحول آن به‌شمار می‌رود.
در این راستا احتیاج بود مجموعه‌ای مستقل در این زمینه واقعا کار کند. چون هیچ ارگان و مجموعه‌ای چنین مسئولیتی را نمی‌پذیرفت. سازمان گسترش، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان‌ها و ارگان‌های دیگری که طی مدت گذشته در نشست‌ها و همایش‌های شورا شرکت کرده بودند، هرکدام مسئولیت بخشی از کار را می‌پذیرفتند و به‌دلایل متفاوت از پذیرفتن مسئولیت کلی سر باز می‌زدند.
به این ترتیب ستادی با نام «ستاد حمل‌ونقل پیشرفته» در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری ایجاد شد که مجموع بحث موبیلیتی شامل خودرو، هوایی، فضایی، دریا و ریلی داخل این مجموعه جمع شده‌اند. به این ترتیب دکتر سورنا ستاری به‌عنوان معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری، ریاست این ستاد را برعهده دارد و دکتر منوچهر منطقی نیز به‌عنوان دبیر این ستاد انتخاب شده‌اند. بر این اساس اقدام نهادسازی انجام شد.
فعالیت و عملکرد این ستاد چگونه خواد بود؟
در این ستاد مجموعه‌ای از برنامه‌ها در بخش خودرو به سمت پیاده شدن پیش می‌رود. برای مثال یک نقشه‌راه در حوزه خودروهای برقی در حال پیشرفت است. همچنین نقشه راهی در حوزه خودروهای متصل وجود دارد و مجموعه‌ای از برنامه‌های دیگر شامل چالش نوآوری، استارت‌آپ‌ویکِند و... در این حوزه ایجاد شده است.
درضمن یکی از فروم‌های آینده‌نگاری با محوریت بحث‌های دقیق‌تر در حوزه خودرو نیز در آینده نزدیک برگزار خواهد شد. به این ترتیب ما درحالحاضر در مورد فروم‌های حوزه آینده‌نگاری دقیق‌تر صحبت خواهیم کرد. اگر پیش‌از این نگاه ترویجی غالب بود اما امروز دیگر نگاه توسعه‌ای بیشتر خواهد بود.
بر این اساس اوایل بهمن‌ماه نشستی با موضوع تحولات خودروهای برقی خواهیم داشت که در آن تحلیلی که ما در برنامه آینده‌نگاری صنعت خودرو از این تحولات داریم، ارائه خواهد شد. به این معنا که دیگر بیان نظرات و دیدگاه‌ها مطرح نیست بلکه کسانی که تا امروز در برنامه آینده‌نگاری بودند، تحلیل خود را درباره تقاضا در بخش خودروهای برقی طی 10سال آینده ارائه می‌کنند.
گزارش دقیقی در این زمینه تهیه شده است که براساس آن مشخص می‌شود تا 10سال دیگر تقاضا به سمت خودروهای برقی، خودروهای هیبرید یا پلاگین- هیبرید خواهد رفت. به این ترتیب ما به سمت تجویز و اجراییکردن نظرات گذشته حرکت کرده‌ایم.
بعضی فعالان صنعت خودرو، تاکید و اصرار بر تولید خودروهای برقی توسط خودروسازان داخل را با فشاری که در زمان تولید خودروهای دوگانه‌سوز به خودروساز وارد می‌شد، مقایسه می‌کنند و معتقد هستند چنین اقدامی در شرایط فعلی، خودروساز را از اهداف خود دور کرده و این موضوع امروز به صلاح خودروسازان نیست. نظر شما در این رابطه چیست؟
در این زمینه دو بحث وجود دارد، نخست آن چیزی که در مورد خودروهای دوگانه‌سوز رخ داد، آن زمان در سطح صنعت خودرو جهان مُد (Trend) و گرایش روز نبود. البته اگر خودروسازان روی طرح‌های توسعه فن‌آوری و نوآوری خودروهای دوگانه‌سوز به صورت متمرکزتر و با دقت بیشتر کار می‌کردند، امروز ما موفقیت‌های زیادی در این زمینه داشتیم.
در این بحث باید توجه داشت امروز تولید خودروهای CNG و به‌صورت خاص LNG در کشورهای مختلف، به‌ویژه روسیه و چین، به‌شدت درحال افزایش است. به‌طوری‌که تقریبا اکثر ناوگان حمل‌ونقل عمومی کشور چین امروز هیبرید و LNG است.
بنابراین باید دقت داشته باشیم تولید خودروهای برقی تحول جهانی است اما در همین تحولی که آن زمان جهانی نبود، ما شانس موفقیت داشتیم اما از این فرصت درست استفاده نکردیم. این دلیل نمی‌شود بگوییم آن اتفاق درست و به‌موقع نبود.
نکته دوم این است که نباید مطالب را با یکدیگر قاطی کنیم. دو دسته مُد و بورس اصلی در این صنعت وجود دارد. مُد حمل‌ونقل محور و مُد خودرومحور. مُد حمل‌ونقل محور شامل مدل‌های جدید کسب‌وکار مانند بیمه‌های جدید، خودرو اشتراکی و... است که بدون اینکه خودروساز بخواهد توسعه پیدا می‌کند، خواه‌ناخواه باید خود را با آن تطبیق دهد. شرکت‌های خودروهای اشتراکی به سمت استفاده از خودروهایی می‌روند که هزینه عملیاتی آنها پایین‌تر باشد. بنابراین خودروهای برقی براساس بهصرفه بودن انتخاب خواهند شد.
از سوی دیگر، بین دو تِرِند حملونقلمحور و خودرومحور، بحث خودروهای متصل مطرح می‌شود. در بحث خودرومحور دو موضوع خودروهای برقی و خودروهای خودران مطرح می‌شود. خودروهای برقی نیز امروز به یک مُد جهانی در صنعت خودرو تبدیل شده است و همه کشورهای صاحب صنعت خودرو در این حوزه پیش می‌روند.
بر این اساس در سال 2030 حدود 84درصد از خودرویی که در دنیا تولید می‌شود یا کاملا برقی خواهد بود یا هیبرید هستند و این به منطقه‌ای که خودرو قرار است در آن مورد استفاده قرار بگیرد، بستگی دارد. یعنی ممکن است در کشورهای نفت‌خیز با کشورهایی که تولید الکتریسیته آنها به‌وسیله سوخت‌های فسیلی است، استفاده از خودروهای هیبرید بهتر باشد.
به این ترتیب در کشوری مانند نروژ، خودروها کاملا برقی هستند. بنابراین باید به‌شکل منطقه‌ای در مورد خودروها تصمیم‌گیری شود. ما نیز الان به سمت توسعه گزارش‌های سیاستی در مورد خودروهای برقی رفته‌ایم. این در حالی است که هیچ کس گزارش دقیقی ارائه نمی‌دهد.
وقتی چنین گزارش و تحلیلی در خودروسازی ما وجود ندارد، این پیش‌بینی‌ها و مقایسه‌های سطحی بی‌معنی بوده و بیشتر مانند فرار از مساله به جای ارائه پاسخ قانعکننده است.
بدیهی است سهم خودروهای با سوخت بنزینی کامل در آینده کاهشی است. ضمن اینکه نکته کلیدی این است که آیا صنعت خودرو کشور ما می‌خواهد در زنجیره ارزش جهانی صادرات داشته باشد یا خیر. اگر نگاه فقط به بازار داخل باشد مساله با اینکه اگر قرار است نگاه به بازار جهانی نیز وجود داشته باشد، متفاوت خواهد بود.
این شرایط در مورد خودروهای خودران به چه شکل ارزیابی می‌شود؟
در مورد خودروهای خودران ما شانس کمتری داریم. اگرچه به‌دلیل نبود زیرساخت‌های تولیدی و فن‌آوری، در صورت تولید خودروهای برقی و خودروهای خودران ما مونتاژکار خواهیم شد. درواقع مساله تولید خودروهای خودران کمی متفاوت است.
خودروهای خودران در سال 2020، 98درصد و در سال 2025 تمام خودروهای تولید شده در کشور آمریکا خودران خواهند بود. براین اساس این را نمی‌توانیم روند جهانی بدانیم، بلکه این بیشتر به استانداردهای جاری جهانی تبدیل شده است. مربوط به آینده نیست. چراکه همین امروز حدود 87درصد خودروها در کشور آمریکا خودران هستند. این در حالی است که 3درصد از خودروهایی که امروز در این کشور تولید می‌شوند، برقی هستند.
بنابراین این فرایند، آنطور که خودروسازان ما می‌گویند، روند آینده نیست. استاندارد جاری است، مثل اینکه یک خودروساز بگوید استفاده از برف پاک‌کن در خودرو، روند آینده است. در حالی که جزو استانداردهای روز و ضروری محسوب می‌شود.
این موضوع آیا به ایجاد زیرساخت‌های لازم نیاز ندارد؟
زیرساخت‌ها در کشور وجود دارند. تمام زیرساخت‌های آی‌تی این موضوع در شبکه ملی ارتباطات که امروز در کشور تدارک دیده شده و در دولت الکترونیک هم موجود هستند. فقط یک‌سری مسائل امنیتی وجود داشت که آن هم به زودی حل می‌شود. بنابراین زیرساخت آن مساله خاص و عجیبی نیست.
توجه داشته باشیم همین امروز با وجود برخی ا نرم‌افزارهای مسیریابی، سطحی از کانکتیویتی و ارتباط میان خودروها را تجربه می‌کنیم. بنابراین مساله عجیبی نیست که بگوییم تحقق آن امکان‌پذیر نیست و نیاز به زیرساخت خاصی دارد.
