به گزارش «اخبار خودرو»، به‌طور قطع ایران نقش برجسته‌ای در بازار روغن پایه گروه یک خاورمیانه دارد، اما بازگشت محدودیت‌ها از سوی ایالات‌متحده باعث شد مشکلات صادرات این محصول دوباره خودی نشان دهند.
مجله معتبر لابزاندگریسس در متن مقاله اصلی شماره اخیر خود (فوریه۲۰۱۹) به بررسی این موضوع پرداخته است. این صفحه از «دنیای خودرو» به برگردان موضوعات مهم‌مطرح‌شده در متن مقاله ماهنامه مورد اشاره اختصاص پیدا کرده است.
ایران سالانه 1 میلیون‌تن روغن پایه تولید می‌کند
نقش ایران در بازار جهانی روغن پایه گروه یک غیرقابل کتمان است ولی محدودیت‌هایی که ایالات‌متحده از ماه نوامبر سال ۲۰۱۸ دوباره برای ایران اعمال کرد، با وجود کاهش حجم صادرات این محصول از سوی کشورمان، باعث نشد که روند صادرات قطع شود.
ایالات‌متحده به ۸کشور اجازه داد تا طی 6ماه، واردات نفت خام و دیگر میعانات نفتی ازجمله روغن پایه را از ایران ادامه دهند. این 8کشور شامل چین، هند، کره‌جنوبی، ترکیه، یونان، ایتالیا، ژاپن و تایوان می‌شدند که همگی پیش از این خریدار نفت و روغن پایه گروه‌یک از ایران بودند. این درحالی است که همه خریداران روغن پایه گروه یک ایران، اذعان دارند که روغن‌پایه‌های ایرانی کیفیت پایینی دارند. اما با این وجود، نگرانی‌های زیادی وجود دارد که اگر دولت ترامپ بخواهد کل صادرات روغن پایه ایران را قطع کند، همین کشورها برای تامین حجم بالایی از روغن پایه گروه یک با مشکل مواجه خواهند شد.
دلیل اصلی این امر ظرفیت تولید سالانه میلیون تن روغن پایه گروه‌یک در ایران است. به گفته فرهاد زندی، مدیر اقتصادی شرکت نفت سپاهان در جریان کنفرانس «وکس» و روانکارهای بمبئی هند در ماه آگوست، از حجم اشاره‌شده، ایران ۴۳۵هزار تن از روغن پایه خود را در سال مالی ۲۰۱۷-۲۰۱۸ صادر کرده است. عمده این محصول از طریق کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، ازجمله امارات به سایر کشورها صادر شده است.
خداحافظی با پنجره‌های صادرات
پنجره یا درواقع فرصتی که ترامپ به کشورهای واردکننده روغن پایه ایران داده بود، در روز ۵ماه می میلادی به اتمام می‌رسد و به عقیده تحلیلگران با شروع سه‌ماهه دوم مالی سال جاری، شرکت‌های وابسته به این روغن پایه به مشکلات زیادی برخواهند خورد. اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که رابطه تجاری ایران با چین، هند، کره‌جنوبی و ترکیه باعث خواهد شد که دستورات ترامپ به‌طور کامل اجرایی نشود.
یکی از مهم‌ترین دلایل این پیش‌بینی، سودآوری بالایی است که این شرکت‌ها از روغن پایه ایران کسب می‌کنند و باعث می‌شود فشارهای ترامپ نیز بی‌اهمیت به نظر برسد.
در ماه دسامبر رئیس‌جمهور کشورمان اخطار داد که استراتژی صادرات صرف از تنگه هرمز باعث خواهد شد که صادرات میعانات نفتی ایران دچار مشکل شود. به‌طور قطع از دست‌دادن فرصت‌های صادراتی ایران باعث خواهد شد رقبا (که مهم‌ترین آنها عربستان سعودی است) به فکر افزایش سهم خود و حتی سبقت‌گیری باشند. اما دولت ایران قصد دارد اقداماتی برای حمایت از تجارت نفت و روانکارها داشته باشد.
یکی از این روش‌ها فراهم کردن امکان معادلات نفتی از سوی شرکت‌های غیردولتی بوده است. این تصمیم باعث خواهد شد که حتی بتوانیم محصولات خود را به کشورهای اتحادیه اروپا نیز صادر کنیم.
همچنین رئیس‌جمهور روحانی پیشنهاد داد که می‌توان صادرات محصولات نفتی را از جزیره خارک (که در حال حاضر ۹۰درصد صادرات ما از این جزیره انجام می‌شود) به ترمینال جاسک منتقل کرد.
به گفته متیو بی (Matthew Bey) از تحلیلگران ارشد شرکت استراتفور، در صورت فعال‌شدن ترمینال نفتی جاسک، هر تهدیدی برای تنگه هرمز، تاثیر کمتری بر اقتصاد نفتی ایران خواهد گذاشت.
خطرات صادرات دریایی روغن پایه
به غیر از تحریم‌های دولت آمریکا صادرات روانکارهای ایرانی این روزها با تهدیدهای دیگری نیز روبه‌رو هستند. یکی از راه‌کارها برای عبور از محدودیت‌ها، ارسال مرسوله‌ها با کشتی‌هایی است که به‌صورت ناشناس و با رادارهای خاموش اقدام به انتقال روغن پایه می‌کنند.
به گزارش وب‌سایت تانکر ترکر، بیش از ۵۰درصد از صادرات محصولات خام در ماه سپتامبر به صورت مخفیانه انجام پذیرفته است. اما با وجود تمام این مشکلات به گزارش وب‌سایت خبری اویل‌پرایس، ایران روزانه حدود ۲میلیون بشکه صادرات دارد که البته به گزارش همین وب‌سایت عمده این بشکه‌ها با کشتی‌هایی منتقل می‌شوند که برای خارج‌شدن از سیستم بین‌المللی موقعیت‌یابی، فرستنده‌های خود را خاموش می‌کنند.
سمیر مادانی از موسسان شرکت تانکرترکر می‌گوید: «ایران سعی دارد در مطبوعات و بازار به نحوی اطلاع‌رسانی کند که حجم صادرات پایینی دارد، چراکه در این صورت قیمت نفت و دیگر میعانات آن بالا خواهد رفت، حالا نشانه‌های حضور آنها در رگ‌های این صنعت مشاهده می‌شود، البته ما می‌توانیم به‌صورت ماهواره‌ای نیز آنها را رصد کنیم».
اما ارسال پنهانی روغن پایه بدون ریسک نیست. این کشتی‌ها فقط می‌توانند از منطقه تنگه هرمز به‌عنوان تنها مسیر دستیابی به دریای آزاد استفاده کنند و با توجه به اینکه مسیرهای دریایی این منطقه بسیار تنگ است، ریسک‌هایی برای برخورد با دیگر کشتی‌ها وجود دارد.
یکی از منابع ناشناس لوبزاندگریسس می‌گوید: «در مورد ایمنی انتقال، در حال حاضر تکنولوژی‌ها ی زیادی توانسته‌اند سالم به مقصد رسیدن یک کشتی را تضمین کنند، حتی اگر کشتی‌های طرف مقابل سیستم‌های خود را خاموش کرده باشند».
اما درصورتی‌که در همین شرایط کشتی مورد بررسی قرار گیرد، قاعدتا کاپیتان و خدمه کشتی دچار دردسر بزرگی خواهند شد، چراکه مسئولیت خاموش کردن سیستم‌های ارتباطی کشتی با آنها بوده است. موضوع مهم‌تر در زمان رسیدن به بنادر یا حریم آبی کشورهایی است که در لیست محدودیت‌های ایالات‌متحده قرار گرفته‌اند، در این صورت کار سخت‌تر خواهد بود».
آینده مبهم
با توضیحاتی که گفته شد، آینده صادرات روغن پایه ایرانی، حداقل در کوتاه‌مدت قابل پیش‌بینی نیست. چون رهگیری و مانیتورینگ کشتی‌ها کار سختی بوده و البته ممکن است پیچیده‌تر نیز بشود. پیش‌بینی کارشناسان این است که نوسانات بازار روغن‌پایه گروه یک براساس عرضه و تقاضا خواهد بود.
اما به هر دلیل ایران از روش‌های مختلف سعی در حفظ سهم خود در بازار روغن پایه گروه یک خواهد داشت، حتی اگر ایالات‌متحده بخواهد این مسیر را به عنوان یکی از منابع حیاتی درآمد حاصل از صادرات ما محدود کند.
