به گزارش «اخبار خودرو»، ماهنامه معتبر لابزاندگریسس در شماره جدید خود به بررسی پدیده اشباع (OVERSUPPLY) تامین روغنپایه در منطقه خاورمیانه پرداخته است. 10سال پیش هیچ کشوری در منطقه خاورمیانه، روغنپایه گروه۳ را به ایالاتمتحده یا اروپا صادر نمیکرد. اما با پیشرفت سریع صنعت پالایش روغنپایه برای رسیدن به سطوح سه و سهپلاس، حالا این منطقه سهم ۵۰ تا ۵۵درصدی از تامین این نوع از روغنپایه در سطح جهان دارد. سرمایهگذاریهای عظیمی که بحرین، قطر، عربستان سعودی و امارات در این منطقه انجام دادهاند باعث شده است که عمده رقابت برای ساخت روغنپایههای غیرسنتتیک در خاورمیانه انجام شود.
اصل مهم بیاعتمادی
بهطورقطع منطقه ما موفقیتهای زیادی در بازار و تجارت تامین روغنپایه در آسیا داشته است. اما مسائل سیاسی و ژئوپلیتیک باعث شده که برخی فعالان ترس از اشباع و فروش نرفتن تولیداتشان داشته باشند.
به گفته یکی از فعالان این بازار منطقه خاورمیانه بیش از ۳میلیون تن روغنپایه گروه ۲ و ۳ تولید میشود. در مقایسه با کسبوکار بلندینگها، میتوان گفت پیشرفت و سودآوری برای شرکتهای بلندینگ روغن افزایش زیادی داشته، بهنحویکه رقابت بین فعالان این حوزه بعضا باعث کاهش حاشیه سود به دلیل افزایش حجم فروش تولیدکنندگانی است که پیشازاین ابعاد چندان بزرگی نداشتند، اما حالا درآمد آنها با پالایشگاهها مقایسه میشود.
صادرات ۴۳۵هزارتنی روغن پایه از ایران
در این میان ایران کماکان شرایط نامشخصی دارد که مهمترین دلیل آن تحریمها و تهدیدهایی است که ایالاتمتحده علیه کشورهای در حال تجارت با آن در نظر گرفته است. مهمترین مشکل فعلی عدم امکان انتقال ارز و تبدیل ریال ایرانی به دلار است. البته در همین شرایط شاهد واردات روغنپایه گروه۲ به ایران هستیم تا نیاز کشور به این گروه از روغن پایه تامین شود.
همزمان با برگزاری کنفرانس روغنپایه در منطقه خاورمیانه طی ماه فوریه گذشته آمرین رفیق، مدیر فروش GP در منطقه خاورمیانه، آفریقای شمالی و پاکستان در مورد تحریمهای دیگری که در این منطقه رخ داده است، توضیح داد؛ ازجمله تحریم عربستان سعودی، امارات و بحرین علیه قطر. این شرایط بهعلاوه فشارهایی که روی قیمت نفت خام وارد میشود، باعث شده که خریداران عمده شرایط غیرقطعی برای سرمایهگذاری خود داشته باشند.
قطر بیشترین ظرفیت و پتانسیل تولید روغنپایه در منطقه را دارد و بههمراه ایران، عربستانسعودی و امارات ۸۴درصد از کل ظرفیت تولید منطقه خاورمیانه را تشکیل میدهد که برابر است با حدود ۵میلیونتن در سال و اگر ترکیه و مصر را به جمع این سه کشور اضافه کنیم، ظرفیت کلی منطقه به ۵میلیون و ۸۰۰هزار تن میرسد.
رفیق توضیح داده که ترکیه یک پالایشگاه روغنپایه گروه یک با ظرفیت ۴۰۰هزار تن در سال دارد و مصر صاحب چهار پالایشگاه برای گروه یک است که مجموعا ۳۸۲هزار تن در سال تولید میکند. جالب اینجاست که گروه ۱ و ۳ در حال حاضر سهم برابر و ۴۰درصدی از کل بازار را دراختیار دارند و سهم روغنپایه گروه ۲، برابر با ۲۰درصد است.
به گزارش GP Global عراق با سرعت بسیار کمی در حال ترمیم تاسیسات خود است و در حال حاضر ظرفیتی برابر با ۴۵هزارتن در سال دارد. با وجود تحریمهای سرسختانه، ایران موفق شده است طی سال مالی ۲۰۱۷-۲۰۱۸ حدود ۴۳۵ هزار تن روغنپایه گروه یک را صادر کند و بیشترین سهم از صادرات گروه یک در منطقه را به خود اختصاص دهد.
امارات بزرگترین خریدار روغن پایه ایرانی
افزایش ظرفیت تولید در خاورمیانه به این معنی است که عمده محصولات بحرین، قطر، عربستان سعودی و امارات حالا صادر میشوند. همچنین مصر، عراق و ترکیه نیز گرچه پالایش حجم پایانی از گروه یک را آغاز کردهاند، اما کماکان بزرگترین واردکنندگان منطقه هستند. در همین حین کشورهای کوچک منطقه همچون اردن، لبنان، سوریه، کویت، عمان و یمن واردکنندگان ساده روغنپایه بهحساب میآیند.
بیش از ۵۰درصد از روغنپایههای ایرانی به امارات صادر میشود. هند و پاکستان نیز دومین کشورهای پذیرنده روغنپایه ایران هستند. بنابراین از امارات میتوان بهعنوان هاب و مرکز توزیع منطقه یاد کرد که حجم بسیار زیادی از روغنپایه و محصول نهایی را به کشورهای جنوب شرق آسیا، اروپا و آفریقا صادر میکند. اما در شرایط فعلی حجم بسیار بالای روغن پایهای که در بندرهای امارات نگهداری میشود، باعث شده است تاثیراتی روی قیمت گذاشته شود.
براساس اظهارات نیخال آگاروال (Nikhil Agarwal) مدیر منطقهای گروه نپستار در اماراتمتحده عربی، در حال حاضر روغنپایه گروه ۳ با قیمتی کمتر از روغنپایه گروه ۲ در این منطقه به فروش میرسد.
یکی از مهمترین دلایل این امر تغییر فرمولاسیون بلندرها به فرمولاسیون گروه۳ بوده است. در همین شرایط عمده واردکنندگان گروه۲ که این محصول را از ایالاتمتحده و جنوب شرق آسیا تامین میکنند، بهوسیله تولید روغنپایه گروه ۲ در سایت بندر ینبع در عربستان سعودی دچار شوک شدهاند. بهطورکلی GP Global پیشبینی کرده است که بازار روانکارها در خاورمیانه حجمی برابر با ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن در سال دارد و هر ساله ۱.۲ تا ۱.۵ درصد رشد میکند.
ایران بزرگترین بازار روانکارهای خاورمیانه
در ادامه گزارش GP Global آمده است که بهدلیل کیفیت پایین سوخت و خودروهای موجود، نمیتوان انتظار پیشرفت تکنولوژی روانکارها، آنهم با سرعت خیلی زیادی از بازار این منطقه داشت. بنابراین ایران با تقاضای سالانه ۷۰۰هزار تن در سال بزرگترین بازار روانکارها در منطقه بهحساب میآید. پس از ایران، عربستان سعودی و ترکیه قرار گرفتهاند. اما GP پیشبینی کرده است که تا سال ۲۰۲۱ منطقه خاورمیانه و آفریقا سهم ۷.۳درصدی از بازار جهانی این محصول خواهد داشت، این درحالی است که آمار جهانی در سال ۲۰۱۵ نشان از سهم ۶.۹درصدی این منطقه داشته است.
دید بلندمدت خریداران
استراتژی تامینکنندگان و بلندیگها هماهنگشدن با تغییرات قوانین دولتی و سازمانهای تدوینکننده قوانین مبارزه با آلایندگی است که بهواسطه آن تولیدکنندگان خودرو را مجبور میکند پیشرانههایشان را براساس همین قوانین تغییر دهند.
به گفته رفیق رابطه بین تامینکنندگان و بلندینگها در حال گسترش است و ظرفیت مازاد در خاورمیانه میتواند در قیمتگذاری و روشهای سفارشگذاری تغییرات ایجاد کند. به گفته او، پالایشگاهها به دنبال این هستند که باتوجه به نیازهای بلندینگها تولید خود را محدود کنند و احتمالا بهدنبال تنظیم بازار هستند.
پالایشگاهها مشتاق هستند تا قراردادهای طولانیمدت را برای ایجاد نوسان در قیمتها و عرضه ثبت کنند. اما این کار باعث خواهد شد که تاجرها به یک تامینکننده وابسته شوند.
باتوجه به اینکه روغنپایه ۹۰ تا ۹۵درصد از کل محصول نهایی را تشکیل میدهد، بخش مهمی از سودآوری و حاشیه سود برای تولیدکنندگان به قیمت روغنهای پایه بستگی دارد. بنابراین بلندینگها بهدنبال سیاستهایی هستند تا سودآوری بیشتری داشته باشند. به گفته رفیق، احتمالا بلندینگها بهدنبال پیوستن به جریان فروش و حملونقل روغنپایه هستند تا به این وسیله علاوهبر افزایش ظرفیتهای خود، هزینه فروش محصول نهایی را نیز کنترل کنند.
در کنار این جریان، تولید نهچندان سودآور روغنپایه گروه یک در سراسر دنیا کاهش پیدا خواهد کرد، چراکه در دنیا نیاز به تولید روانکارهای ساختهشده از این روغنپایه گروه یک، کاسته میشود.
برنده چه کسی است؟
تامینکنندگان گروه۲ در کره بهخاطر رقابت شدید با Adnoc از امارات و Luberef از عربستان سعودی به دردسر افتادهاند، اما به گفته رفیق کره بهواسطه بازار سهام خود را نجات خواهد داد و با کنترل قیمت محصول نهایی میتواند دست بالای خود را نسبت به تامینکنندگان خاورمیانه نشان دهد. اما کارخانه جدید چینیها که زغالسنگ را به شکل کربن مایع تبدیل میکند، میتواند تغییرات زیادی در بازار اعمال کند. البته این کارخانه فعلا در فاز تولید آزمایشی است و هنوز تولید انبوه را آغاز نکرده است.
اما امکان تولید روغنپایه در حجم بسیار بالا، آنهم از ماده معدنی جدیدی را دارد که میتواند کل شرایط بازار را تغییر دهد. درمجموع پیشبینی میشود که ایالاتمتحده و آسیا کماکان بزرگترین تامینکنندگان گروه۲ باقی بمانند.
این روند با توجه به شروع کار سایت جدید اگزونموبیل در روتردام برای تولید روغنپایه گروه۲ میتواند شرایط را برای آنها تثبیت کند. در حال حاضر خاورمیانه قصد دارد رتبه نخست تامین روغنپایه گروه ۳ در سطح جهان را در مقام بالاتری از کره در دست بگیرد. اما مشکل تامینکنندگان و خریداران روغن پایه در خرید روغن پایه گروه یک از ایران باعث شده است احتمال خرید این شرکتها از گزینههای دیگری همچون شرکتهای اماراتی بالاتر برود.
براساس گزارش Napstar در ماه فوریه اختلاف قیمت بین گروه یک و گروه ۳ به کمتر از ۴۰دلار در هر تن رسیده است. فراوانی تامین از یک سو و محدودیتهایی که برای کشورهایی همچون ایران و قطر ایجاد شده، امکان انتخاب پیروز این میدان را سختتر از گذشته کرده است.