سازوکار حمایت از مبادلات تجاری ایران و اروپا موسوم به اینستکس بهرغم عملیاتیشدن هنوز کمکی به صنعت خودرو کشور نمی‌کند. با اینحال اما برخی کارشناسان معتقدند حتی در صورت فراتر رفتن اینستکس از بحث غذا و دارو و پوشش اقلام تحریمشده از سوی آمریکا (به فرض تصویب لوایح FATF در ایران) هم نباید خودروسازان بار دیگر به دام تامین 60درصدی خارجی بیفتند و تنها باید برای رفع نیازهای مبرم خود در کوتاهمدت روی آن حساب کنند.
هما سادات گوشه ، کارشناس امور بانکی و سرمایهگذاری و عضو هیاترئیسه اتاق بازرگانی ایران و ایتالیا درخصوص میزان تاثیر سازوکار حمایت از تبادلات تجاری ایران و اروپا بر صنعت خودرو کشور به «دنیای خودرو» گفت: «به دو نحو می‌توان به این مساله نگریست؛ اگر به شکل بلندمدت به این موضوع نگاه شود، صنعت خودرو اصولا نباید متکی به اینستکس یا برجام باشد.»
وی افزود: «اینستکس، برجام و همه اینها حتی اگر بهرغم ایرادات ماهوی، فرایندهای بسیار خوبی باشند، باز هم بزرگترین آفت آن‌ها این است که باعث وابستگی کشور شده و موجب می‌شوند که صنعت خودرو به شکل متکی به خود و مستقل پرورش نیابد.»
آینده صنعت خودرو را به عامل خارجی گره نزنیم
گوشه با اشاره به این موضوع که اروپایی‌ها در انعقاد چنین قراردادهایی به دنبال منافع خود هستند، اظهار داشت: «طبیعی است که اروپایی‌ها نیز منافع خود را در نظر میگیرند. بنابراین در سازوکار جدید مالی نیز که در حال شکل‌گیری است، خیلی نمی‌توانند به ما کمک کنند. از این رو، اینستکس شاید در صورت گسترش فعالیتهای خود در کوتاهمدت به کار صنعت خودرو ما بیاید، اما دلخوش کردن به اینستکس و سازوکارهای فراتر از آن نیز نمی‌تواند به آینده صنعت خودرو ایران کمکی کند.»
وی با اشاره به مشکلات کنونی صنعت و بازار خودرو مانند بیثباتی قیمتها، ادامه داد: «یکی از مسائل مهم و بلندمدت، فقدان بهره‌وری در صنعت خودرو کشور است که همواره عامل زیاندهی یا حداقل کاهش چشمگیر سوددهی خودروسازان بزرگ داخلی بوده است. این عوامل ریشه اصلی مشکلاتی همچون کسری قطعات است که در نبود امکان تامین از کشورهای خارجی به اوج رسیدهاند.»
نمی‌توان از خودروساز و قطعهساز انتظار معجزه داشت
به گفته این کارشناس امور بانکی و سرمایهگذاری، دولت باید طی برنامه‌ریزی اجرایی و هوشمند یک حمایت اساسی و بنیادی از صنعت خودرو کشور داشته باشد، بهنحویکه در افزایش بهره‌وری صنعت خودرو کشور موثر واقع شود.
این حمایت باید هدفمند و پلکانی باشد و به رشد صنعت خودرو و افزایش بهره‌وری در این صنعت بینجامد و نیز کاهش قیمت تمامشده خودرو و خدمات وابسته آن را رقم بزند.»
وی افزود: «در مدت زمان فشرده و در شرایط خاص فعلی نمی‌توان از خودروساز و قطعهساز انتظار معجزه داشت. مثل تمام دنیا در چنین شرایط خاصی، دولت باید حمایت‌های ویژه‌تری از صنعت خودرو داشته باشد و لازم است که خروجی این حمایت‌ها مشهود باشد.»
پرچم جنرالموتور، پرچم آمریکا است!
عضو هیاترئیسه اتاق بازرگانی ایران و ایتالیا ضمن مقایسه شرایط خودروسازان داخلی با شرکت‌های بزرگ جهانی اظهار داشت: «در بسیاری از کشورهای توسعهیافته نیز دنیا چنین مسائلی سابقه دارد؛ مثلا در کشور آمریکا وقتی که کمپانی جنرالموتور به مرز ورشکستگی نزدیک شده بود، باراک اوباما رئیس جمهور وقت بهطور کامل از این کمپانی حمایت به عمل آورد تا ورشکستگی این کمپانی اتفاق نیفتد و حتی عنوان کرد که پرچم جنرالموتور، پرچم آمریکا است.»
وی در پایان گفت: «در هر حال، مردم نباید چوب این قضیه را بخورند و از این بابت متضرر شوند؛ اگر شرایط به گونه‌ای است که خودروساز نمی‌تواند به دلیل مشکلات زیرساختی و اساسی، خودرو با کیفیت و با قیمت مناسب ارائه دهد، نباید توپ را به زمین مصرفکنندگان واقعی خودرو انداخت. افزایش هزینههای تولید و در نهایت قیمت خودرو آن هم در شرایطی که قدرت خرید جامعه بهشدت افت کرده، یعنی پاسخگویی این هزینهها از توان مردم نیز خارج است. بنابراین، وظیفه اصلی متوجه دولت است و بیشترین کمک را دولت می‌تواند به عمل آورد.»
