باتوجه به‌گستردگی انواع خودرو و همچنین صنایع مختلف، شاهد گستردگی بسیار زیاد انواع چرخ دنده (Gear Box) هستیم. از تولید سیمان تا حرکت انواع خودرو و موتورسیکلت در بزرگراه‌ها به‌این چرخ‌دنده‌ها وابسته است. این تفاوت‌ها ناشی از متغیرهای مختلفی از قبیل سرعت، میزان بار، جنس، محل کاربرد و ... است. اگر شما هم به‌کیفیت و کارکرد تجهیزات خود اهمیت می‌دهید درادامه با ما باشید تا با جزئیات بیشتری از ریزه‌کاری‌های انتخاب روغن‌دنده آشنا شوید.
اولین گام برای انتخاب یک روغن‌دنده مناسب، انتخاب روغن‌پایه مناسب برای تولید روغن است. بسیاری از سازندگان اصلی تجهیزات فنی(OEM) نیازمندی‌هایی را برای تولید روغن اعلام می‌کنند که ویژگی اصلی آنها به پنج دسته تقسیم می‌شود.
گرانروی
یک روغن مناسب باید دارای گرانروی متناسب با سرعت، جنس و عملا کاربرد چرخ‌دنده باشد تا فیلم روانکاری تشکیل‌شده روی آن حفظ شود. اما درعین‌حال نباید سبب از بین رفتن انرژی چرخ دنده‌ها شود.
پایداری اکسیداسیون
مواد افزودنی ضد اکسیداسیون کمک بسیار شایانی به‌افزایش پایداری اکسیداسیون روغن‌دنده می‌کنند. اما درعین‌حال نباید از پایداری دربرابر اکسیداسیون روغن‌پایه نیز غافل شویم. چرا که هرچه این روغن پایه مقاومت بیشتری داشته باشد، عمر مواد افزودنی آن نیز افزایش می‌یابد.
پایداری حرارتی
روغن‌های سینتتیک درمقایسه با روغن‌های معدنی مقاومت حرارتی بالاتری دارند و این عامل سبـــــب می‌شود عمر این روغن‌ها، مخصوصا درچرخ‌دنده‌هایی که باسرعت حرکت می‌کنند و مستعد افزایش دما هستند، بالا برود.
خاصیت فشار پذیری
وجود مواد افزودنی EP یکی از الزمات روغن‌های دنده است. این مواد باعث می‌شوند از بروز صدمات و بروز فرسایش جلوگیری شود
جداپذیری آب از روغن
یکی از الزامات روغن‌های دنده، جداپذیری سریع آب از روغن است.
البته دربعضی از کاربردها لازم است روغن‌هایی استفاده شود که درحضور آب تشکیل امولسیون داده و آب را به‌خود جذب کنند تا به‌سیستم وارد نشود.
منافع استفاده از روغن‌های دنده سینتتیک چیست؟
همچنان که ما شاهد تنوع بالای چرخ‌دنده‌های مدرن هستیم، کارکرد آنها نیز تغییر یافته و نیازمند روغن‌هایی هستند که درشرایط کارکرد سخت‌تر، مقاومت بیشتری از خود نشان دهند.
استفاده از روغن‌های پایه سینتتیک باعث می‌شوند نوع مواد افزودنی مورد نیاز و مقدار آنها درمقایسه با تولید روغن‌های دنده با استفاده از روغن‌پایه معدنی متفاوت بوده و درعین حال کارکرد مناسبی داشته باشند.
به‌طور معمول روغن‌های سینتتیک روانکاری بهتری داشته و با تشکیل فیلم روانکاری مناسب، از دنده‌های چرخ‌دنده محافظت بیشتری می‌کنند و سبب کاهش ذرات فرسایشی و افزایش طول عمر چرخ‌دنده‌ها می‌شوند. یکی‌دیگر از ویژگی‌های روغن‌های سنتتیک بهبود شاخص گرانروی است. بدین‌معنی که پایداری روغن دربرابر تغییرات دما بهتر شده و علاوه بر کاهش نیاز به مواد افزودنی، راندمان بهتری را برای چرخ‌دنده‌ها به‌همراه دارد.
درنهایت اما باید به‌مقاومت بالای این روغن‌ها دربرابر اکسیداسیون و حرارت بالا اشاره کرد. این ویژگی‌ها سبب می‌شود که روغن تمایل کمتری به‌اکسیداسیون و تخریب حرارتی داشته و سایر مشکلات ناشی از افزایش دما کمتر برای این روغن ها رخ می‌دهد که از آن‌جمله می‌توان به کاهش رسوبات و تشکیل لجن کمتر اشاره کرد. این ویژگی‌ها سبب افزایش طول عمر روغن‌های دنده و ساعت کارکرد آنها می‌شود.
تفاوت بین روغن‌های پایه معدنی و روغن‌های سینتتیک PAO چیست؟
روغن‌های معدنی به‌عنوان پرکاربردترین روغن‌پایه‌های مورد استفاده در تولید روغن‌های دنده شناخته می‌شوند. درساخت این روغن‌ها، برای محافظت بیشتر از مواد افزودنی فشار پذیر یا همان EP استفاده می‌شود.
دربین انواع روغن‌پایه‌های سینتتیک، روغن‌پایه PAO به‌عنوان پرکاربردترین روغن سینتتیک درتولید روغن‌های دنده مورد استفاده قرار می‌گیرد. درپله بعدی، روغن‌پایه PAG یا همان پلی‌آلکلین‌گلایکول‌ها قرار می‌گیرند.
این روغن‌های پایه دارای شاخص گرانروی بالاتری بوده و همان‌طور که توضیح داده شد، این ویژگی سبب عملکرد بهتر چرخ‌دنده می‌شود. درعین حال این روغن‌ها از مقاومت حرارتی و اکسیداسیون بالاتری برخوردارند. باتوجه به‌این ویژگی‌ها، معمولا درشرایط عملیاتی که چرخ‌دنده‌ها درمحیط‌های عملیاتی گرم مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند توصیه می‌شود از روغن‌های دنده ساخته شده با استفاده از روغن‌پایه PAG استفاده شود. دراین شرایط این روغن‌ها سبب محافظت بیشتر از چرخ‌دنده می‌شود.
همچنین در چرخ‌دنده‌هایی با سرعت بالا، معمولا استفاده از این روغن‌ها توصیه می‌شود. البته یک نکته بسیار مهم دراستفاده از روغن‌های فوق، عدم‌سازگاری روغن‌های PAG با سایر روغن پایه هاست . لذا زمانی که لازم است نوع روغن‌پایه تعویض شود، حتما به‌شرایط تعویض روغن توجه کنید.
درپایان ذکر این نکته ضروری است که همواره برای انتخاب روغن‌دنده مناسب، به‌توصیه سازنده بیشتر از توصیه‌های افراد بازاری باید توجه کرد؛ مگر اینکه چرخ‌دنده شما برایتان اهمیت زیادی نداشته باشد!
دربازار امروز ما شاهد کاهش تنوع گرانروی روغن‌های دنده مناسب برای انواع خودرو هستیم؛ لذا استفاده از گرانروی غیر از گرانروی توصیه‌شده دردفترچه، می‌تواند تبعاتی برای شما داشته باشد که نهایتا هزینه‌های چندبرابری را در دراز مدت روی دست شما قرار دهد.
