بحث محل درآمد دولت از محل جرایم اما همه‌ساله محل بحث و چالش برای کارشناسان اقتصادی بوده است. در این میان، نمایندگان و دولت که مسئولیت تصویب و اجرای لایحه بودجه را برعهده دارند، معتقدند تمام درآمد حاصل از جرایم به نهادهای مربوطه که جریمه اخذ می‌کنند، بازمی‌گردد و صرف فرهنگسازی می‌شود. این در حالی است که نهادهای مربوطه مانند پلیس و شهرداری معتقدند از دولت بابت عدم پرداخت، طلبکارند.
اما امسال دولت پیش‌بینی کرده است درآمد حاصل از جرایم رانندگی نسبت‌به سال گذشته افزایش می‌یابد اما این اقدام، سوالاتی را به ذهن متبادر می‌کند، نخست آنکه این افزایش درآمد چه میزان است و دوم اینکه آیا قرار است جرایم رانندگی افزایش پیدا کند؟ آیا سیاست افزایش درآمد با بحث ارتقای فرهنگ در حوزه مسائل رانندگی در تضاد نیست؟
کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس در ادامه به این سوالات پاسخ دادند.
افزایش ۵۰۰ میلیاردی درآمد حاصل از جرایم رانندگی
در لایحه بودجه سال۹۹ برای بخش درآمدهای حاصل از جرایم و خسارات رانندگی حدود ۴۵میلیون میلیون ریال پیش‌بینی شده، این در حالی است که سال گذشته پیش‌بینی شده بود دولت از محل جرایم رانندگی مبلغی بالغ‌بر ۴۰میلیون‌میلیون ریال درآمد کسب کند. باتوجه به این ارقام پیش‌بینی می‌شود درآمد حاصل از جرایم رانندگی سال ۹۹ افزایش پیدا کند.
چرا پیش بینی‌شده است درآمدها افزایش پیدا می‌کند؟
غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای‌خودرو» درباره اینکه چرا پیش‌بینی شده است درآمدهای حاصل از جرایم رانندگی افزایش پیدا می‌کند، گفت: «این درآمدها هرسال افزایش می‌یابد و این بدان معنا نیست نرخ جرایم رانندگی می‌یابد افزایش خواهد یافت.»
وی تاکید کرد: «بگذارید مثالی بزنم، سال گذشته پیش‌بینی شده بود میزان درآمد از این محل حدود ۴هزارمیلیاردتومان باشد اما بعد از گذشت نیمه‌اول سال، میزان درآمد حدود ۳هزارمیلیاردتومان بود، این رقم بعد از نیمه‌دوم سال هم افزایش پیدا کرد، باتوجه به این افزایش درآمد نسبت‌به پیش‌بینی‌ها، دولت برای لایحه بودجه امسال این ملبغ را افزایش داد.»
فرهنگسازی با درآمدزایی در تضاد نیست
اما اینکه دولت به‌دلیل کاهش صادرات و کاهش درآمدهای نفتی قرار است از این طریق برای خود کسب درآمد کند، به‌عبارت دیگر هرچه جرایم بیشتر باشد، درآمدها از این محل بیشتر خواهد بود، انتقادی است که به بندهای لایحه بودجه سال۹۹ وارد می‌شود.
کامران ندری، استاد اقتصاد دانشگاه امام‌صادق(ع)، در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» در پاسخ به این پرسش که آیا این راهکار دولت با ارتقای فرهنگسازی برای کاهش آن در تضاد است، گفت: «اینکه بگوییم دولت از این طریق به‌دنبال کسب درآمد است و به فکر ارتقای فرهنگ رانندگی نیست، درست نیست. جریمه و فرهنگسازی اصلا با یکدیگر در تضاد نیستند و اتفاقا جریمه می‌تواند عامل بازدارنده‌ای برای جرم نکردن باشد، البته این امر مختص به ایران نیست و همه جای دنیا شرایط همین‌گونه است.»
البته آمار تصادفات و کشته‌های حاصل از آن نشان می‌دهند یا شیوه تبلیغاتی و فرهنگسازی در این سال‌ها موثر نبوده یا میزان آن چندان نبوده است که اثربخشی چشمگیری داشته باشد.
وی تاکید کرد: «این پول به‌دلیل آن که به حساب دولت واریز می‌شود و ناخودآگاه دولت آن را به دست می‌آورد، باید در مبحث درآمدهای بودجه لحاظ شود اما اینگونه نیست که دولت آن را به‌عنوان یک منبع درآمد ثابت و پایدار حساب کند یا بخواهد مردم خلاف کنند تا پول به‌دست آورد.»
این استاد دانشگاه درباره بازدارنده بودن جریمه‌ها ادامه داد: «کاش محل درآمد دولت از این محل صفر شود و جرایم رانندگی به حدی افزایش پیدا کنند که هیچکس خلاف نکند.»
درآمدها صرف فرهنگ سازی می‌شود
جعفرزاده اما درباره آنکه این درآمد حاصل از جرایم رانندگی اتفاقا صرف فرهنگسازی می‌شود، تاکید کرد: «درآمدی که دولت از محل جرایم رانندگی کسب می‌کند، صرف فرهنگسازی برای کاهش جرایم خواهد شد.»
این نماینده مجلس تاکید کرد: «این پول به نهادهای مربوطه و رسانه‌ها بابت ارتقای فرهنگ رانندگی، کاهش جرایم و تصادفات داده می‌شود و محل درآمد پایدار برای دولت نیست.»
هرچند نمایندگان و کارشناسان اقتصادی معتقدند دولت به‌دنبال کسب درآمد از جرایم رانندگی نیست اما به‌نظر می‌رسد در زمینه فرهنگسازی هم آنطور که بایدوشاید موفق عمل نکرده است. این گزاره را آمار کشته‌های تصادفات رانندگی در هر سال تایید می‌کند. هر سال هم این نرخ درآمد نسبت‌به سال گذشته افزایش پیدا می‌کند. این در حالی است که رقم جرایم به‌طور سالانه افزایش پیدا نمی‌کند؛ بلکه تعداد جرایم توسط رانندگان سیر صعودی دارد.
