محمد شفیع خانی و وحید حسینی: بشر همواره در آرزوی پرواز و دسترسی به‌آسمان فراتر از دید خود بوده است. این تفکر سبب شد تلاش‌هایی برای پرواز، گسترش و پیشرفت صنعت هوانوردی صورت گیرد و تا به‌امروز ادامه داشته باشد. صنعت هوانوردی را از این منظر می‌توان به‌دو دسته هوانوردی تجاری (بازرگانی) و هوانوردی عمومی تقسیم کرد. هوانوردی تجاری بخشی از هوانوردی غیرنظامی است که شامل خرید یا اجاره هواپیما برای جابه‌جایی مسافر و محموله به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده است؛ اما هوانوردی عمومی برای تمام انواع هوانوردی‌های غیرنظامی به‌غیر از حمل‌ونقل هوایی برنامه‌ریزی شده و با هدف کسب درآمد یا پاداش انجام می‌شود.
درتمام دنیا سهم هوانوردی عمومی از صنعت هوانوردی هرکشور، بیش از ۹۰ درصد است؛ اما این موضوع در ایران ماجرای دیگری دارد. در ایران هوانوردی محدود به‌جابه‌جایی مسافر از نقطه‌ای به‌نقطه دیگر به‌صورت تجاری بوده که این جابه‌جایی بیشتر محدود به‌داخل کشور است و هوانوردی عمومی سهم بسیار کوچکی در صنعت هوانوردی ایران دارد.
هوانوردی؛ صنعتی که با اقبال مردم و مدیران روبه‌رو نشد
اگر بخواهیم برخی فعالیت‌هایی راکه معمولا به‌عنوان بخشی از هوانوردی عمومی درنظر گرفته می‌شوند، نام ببریم باید به‌مواردی از قبیل آتش‌نشانی و عکسبرداری هوایی، آکروجت، پرواز نجات، آمبولانس و کشتی هوایی، عملیات امداد و نجات، پست و تاکسی هوایی، نقشه‌برداری هوایی و... اشاره کنیم.
درحالی‌که بهره‌مندی از هوانوردی عمومی درهر کشور سبب رونق صنعت هوانوردی، ایجاد شغل برای فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط با هواپیما و فرودگاه، جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی، ایجاد ارتباط نزدیک‌تر مردم آن کشور با صنعت هوانوردی و ورود هواپیماهای مختلف به‌واسطه سرمایه‌گذاری سرمایه‌داران به‌آن کشور است. درکشور ما به‌دلیل پاره‌ای از مشکلات، از هوانوردی عمومی توسط مدیران صنعت و مردم استقبال نشده است.
نگاهی به‌مشکلات صنعت هوانوردی کشور
ازجمله مشکلاتی که موجب کاهش استقبال از صنعت هوانوردی کشور توسط مدیران صنعت و مردم شده می‌توان به ضعف فرهنگ در زمینه هوانوردی به آن معنا که عموما مردم هواپیما را وسیله‌ای لوکس و غیرقابل دسترس می‌دانند، اشاره کرد. دیگر آنکه دسترسی نامتناسب به‌خدمات هوایی درمناطق مختلف کشور این صنعت را با مشکلاتی مواجه کرده است.
همچنین بروز سوانح هوایی متعدد درسال‌های اخیر در رده سبک و فوق‌سبک به‌دلیل نبود استاندارد کافی از دیگر دلایل این عدم‌استقبال است. در ادامه نیز باید به‌مواردی مانند پایین بودن بهره‌وری درحوزه مدیریت هوانوردی، ضعف قوانین و مقررات لازم برای جذب سرمایه‌گذارهای داخلی و خارجی، تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های جذب سرمایه‌های خارجی ناشی از آن، نارسایی نظام بانکی و ارزی و فقدان سند راهبردی جامع درصنعت هوانوردی عمومی اشاره کرد.
این عوامل باعث شده است صنعت هوانوردی کشور تنها از ۱۰ درصد پتانسیل و ظرفیت‌های خود بهره‌مند شود و ۹۰ درصد پتانسیل هوانوردی کشور دست‌نخورده باقی بماند.
راه‌حل برون‌رفت از این مشکل چیست؟
یکی از راه‌حل‌های برون‌رفت از این مشکلات، بهره‌گیری از هلیکوپتر و بالگردها به‌جای هواپیماها در حوزه هوانوردی عمومی درایران است. ایران از سال ۱۳۷۶ شروع به‌مونتاژ و مهندسی معکوس برای ساخت بالگرد کرده است و امروز با ساخت هلیکوپترهایی مانند صبا ۲۴۸ و بالگرد ملی هما یکی از کشورهای پیشرو در عرصه مونتاژ بالگرد درمنطقه است.
به‌عنوان مثال بالگرد هما توانایی حمل ۱۵ سرنشین شامل دو نفر خدمه و ۱۳ نفر مسافر را دارد و با توجه به‌سرعت مناسب و وزن سبک برای ماموریت‌هایی مانند حمل‌ونقل بار و مسافر و عملیات امداد و نجات، عکسبرداری و شناسایی آمبولانس هوایی و تاکسی هوایی مناسب است.
از طرفی ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری و تمرکز روی بالگردها، اثرات تحریم‌های بخش هوانوردی را درحوزه هوانوردی عمومی به‌حداقل برساند و این بخش را درسرتاسر کشور فراگیر کند که با توجه به‌تعداد زیاد فرودگاه‌های کوچک درنقاط کم‌برخوردار کشور که برای نشست و برخاست هواپیماها مناسب نیستند، با استفاده از هلیکوپتر می‌توان این فرودگاه‌ها را کاربردی کرد و صنعت هوانوردی عمومی را به‌مناطق محروم هدایت و سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی را به‌سرمایه‌گذاری در‌بخش‌های مختلف هوانوردی ترغیب کرد.
از سوی دیگر با توجه به‌تفاوت مکانیزم پروازی هلیکوپتر نسبت به‌هواپیما که برای نشست و برخاست نیاز به فضای زیادی ندارد، این نتیجه را به‌همراه دارد که فرودگاه‌هایی که سال‌ها در مناطق مختلف کشور فاقد استفاده بوده‌اند، به‌چرخه هوانوردی اضافه شوند و شهرستان‌ها و حتی روستاهای کوچک را به‌شهرهای بزرگی که فرودگاه‌های بین‌المللی دارند، متصل کند. این درحالی‌است که این مهم با پیاده‌سازی تاکسی هوایی درکشور امکان‌پذیر خواهد بود.
