هم راهکار کاهش آلاینده ها و هم راه حل کاهش تصادفات و افزایش ایمنی وسایل نقلیه است. بسیاری از تصادفاتی که دلیل اصلی آن ترمز بوده، با این راهکار میتواند کنترل شود. بسیاری از آلایندههای مقصر در آلودگی هوا نیز با این روش از بین میروند. از «معاینه فنی» حرف میزنیم. از راه حلی برای یک گروه از وسایل نقلیه صحبت میکنیم که آنچنان که باید جدی گرفته نمیشود. هرچند اخبار منفی درباره آن زیاد است. اما علت این جدی گرفته نشدن چیست؟ آیا الزامی برای معاینهفنی موتورها وجود ندارد؟ آیا قوانین آنقدر که باید در این حوزه متقن نیستند؟
گامبهگام با نخستین ناکامیها
سال ۹۶ اولین زمانی بود که زمزمه اجباری شدن معاینهفنی موتورسیکلت ها به گوش رسید. مسئولان اعلام کردند موتورسیکلتهایی که اواخر اینسال و ابتدای ۹۷ معاینهفنی نداشته باشند، مشمول جریمه ۵۰ هزارتومانی خواهند شد.
مقامات شهری از به نتیجه رسیدن مذاکرات با پلیس راهور خبر دادند و اعلام کردند قرار است سامانه سیمفا از این پس پلاک موتورهای فاقد معاینه فنی را ثبت کند.
اما در این میان مشکلات اساسی وجود داشت، نخست آنکه این الزام آنطور که سرپرستان ستاد معاینه فنی شهرداری تهران تصور میکردند، پیش نرفت. مشکل اینجا بود که پلاک موتورسیکلت ها در عقب وسیلهنقلیه قرار گرفته بود بنابراین دوربینهای پلاکخوان پلیس نمیتوانستند پلاک عقب موتور را ثبت و ضبط کنند.
محدودیت دوم توأم با ناکامی
محدودیت دوم به موتورسیکلتهای کاربراتوری مربوط بود. ماجرا از این قرار بود برخلاف موتورسیکلتهای انژکتوری، در نوع کاربراتوریها میتوان، « شیر ورودی بنزین » را به صورت دستی کمتر کرد تا بنزین به صورت قطره چکانی به سیلندر تزریق شود. در این حالت موتورسیکلت توانایی پذیرش در آزمونهای آلایندگی را دارد.
اغلب موتورسواران پس از آزمون اخذ معاینه فنی دوباره شیر بنزین را باز میکردند. از آنجاکه ۹۰ درصد موتورسیکلتهای موجود در تهران از نوع کاربراتوری بودند، نمیشد چارهای برای از رده خارج کردن کاربراتوریها اندیشید.
روزهای ابتدایی سال ۹۷ و همزمان با شنیده شدن زمزمههای مربوط به طرح کاهش آلودگی هوای تهران باردیگر صحبت از معاینهفنی موتورها به میان آمد.
یکی دیگر از مشکلاتی که برای ممنوعیت تردد موتورسیکلتها وجود داشت، مخدوش کردن پلاک بود. چنانچه سید نواب حسینیمنش، رئیس سابق ستاد معاینهفنی خودرو اعلام کرد: «اکنون مشکلی که برای معاینه فنی موتورسیکلتها وجود دارد، این است که حدود ۸۰درصد از موتورسواران پلاک خود را یا مخدوش میکنند یا آن را میپوشاندند تا از طریق دوربینها دیده نشود. اگر کل دوربینهای شهر قابلیت قرائت پلاک را داشته باشد، اما پلاک مخدوش باشد، نمیتوان کاری کرد.»
آلودگی هوا و آلایندههایی که بهطور مداوم تزریق میشود، تنها مشکل این روزها نیست، بلکه آلودگی صوتی نیز به آن افزوده شده و هر روز فهرست مناطقی که از نظر میزان آلودگی صوتی در مرحله خطرناک قرار دارند، منتشر میشود.
الهام کریمی، کارشناس صوت مرکز کیفیت هوا، به «دنیای خودرو» گفت: «براساس ماده ۲۹ قانون هوای پاک تولید هرگونه آلودگی صوتی توسط منابع ثابت و متحرک ممنوع است و متخلفان جریمه نقدی میشوند. دستورالعمل مذکور تدوین شده و سازمان حفاظت محیطزیست آن را بهمنظور اجرا در مراکز معاینهفنی تنها برای خودروهای سبک به وزارت کشور ابلاغ کرده است که پس از بارگذاری در سامانه سیمفا در مراکز معاینهفنی کل کشور اجرایی خواهد شد.» در حالی که بخشی از آلودگی صوتی مربوط به موتورسیکلت هاست.
ماجرا اما بهاینجا ختم نشد. واردات دوربینهای کنترل پلاک که میتوانستند پلاک موتورسیکلتها را نیز ثبت کنند و همچنین معاینهفنی چشمی که یکی از انواع معاینه فنی هاست، باعث شد موتورسیکلت ها تاحدودی تحت لوای قانون قرار بگیرند و خاطیان در سامانه سیمفا جریمه شوند.
اما هنوز هم آنچنان که باید معاینه فنی موتورسیکلت ها جدی نیست. همکاری توأمان پلیس با مدیریت شهری شاید بتواند کمی تا قسمتی مشکلات مربوط به موتورسیکلتها را (این وسایل نقلیهای که گاهی میتوانند تا ۴برابر خودروهای فرسوده آلاینده وارد هوا کنند) از بین ببرد.