لنت‌ترمز و سیستم ترمز را در خودرو را بهعنوان یک قطعه و سیستم فوق‌ایمنی می‌شناسیم. طی یک‌سال گذشته بازار لنت‌ترمز در کشور دچار چالش‌هایی بوده که مهم‌ترین آن تعدد لنت تقلبی در بازار است. این مورد سبب می‌شود هنگام خرید لنت‌ترمز برای هر نوع خودرو، مشتریان با دردسرهای عدیده مواجه شوند، دردسرهایی که اغلب به‌دلیل کمتوجهی سازمان‌ها و نهادهای نظارتی به بازار لنت‌ترمز می‌تواند به قیمت جان و مال مشتریان در جاده‌ها تمام شود. ازسوی‌دیگر، به‌دلیل سوءاستفاده از برندهای خوشنام تولیدداخل توسط سودجویان، تولیدکنندگان نیز متضرر می‌شوند.
برای بررسی مشکلات بازار لنت‌ترمز و یافتن راهکار مناسب برای حل آن با اعضای هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان لنت‌ترمز و کلاچ کشور به گفت‌وگو نشستیم که بخشی از آن را در ادامه مرور می‌کنیم.
عامل اصلی ورود لنت‌های ترمز تقلبی به بازار چیست؟
سید حسین لاجوردی (رئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان لنت‌ترمز و کلاچ کشور): لنت‌ترمز یک قطعه فوق‌ایمنی‌است، اما متاسفانه مشتریان توان شناسایی اصل یا غیراصل بودن این قطعه را در بازار ندارند. حتی بسته‌بندی لنت‌های ترمز تقلبی در بازار شکیل‌تر و فریبندهتر از لنت‌های ترمز اصل است. تنها افرادی که توانایی شناسایی لنت‌ترمز سره از ناسره را دارند، تولیدکنندگان هستند.
اگر به انجمن لنت‌ترمز این اختیار داده شود، باتوجه به داشتن توانایی شناسایی افراد متقلب در بازار، آن‌ها را به سازمان استاندارد معرفی می‌کند. اگر چنین موضوعی شکل بگیرد، در مدتزمان کوتاهی این مشکل حل خواهد شد. در غیر این صورت اگر موسسه استاندارد پیگیری لازم را انجام ندهد و اطلاعات لازم را نداشته باشد، متقلبین در بازار هر روز بیشتر می‌شوند. بنابراین سازمان‌ها و نهادهای مربوطه باید در این موضوع اقدامات جدی‌تری انجام دهند.
برای کنترل قیمت لنت‌ترمز در بازار باید چه کرد؟
محمدرضا نجفی‌منش (نایبرئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان لنت‌ترمز و کلاچ کشور): لنت‌ترمز از زمان تولید در کارخانه تا رسیدن به‌دست مشتری برسد، فاصله قیمتی بسیار زیادی دارد. متاسفانه این مشکل کشوری است که در بیشتر صنف‌ها وجود دارد. باید اقدامی مناسب درخصوص موانع توزیع انجام شود که هم عادلانه و هم تحت کنترل باشد. این موضوع دست ما نیست؛ محصول تولیدی توسط ما به خودروساز یا شرکت‌های توزیعکننده داده می‌شود. راهی برای کنترل قیمت بعداز تحویل وجود ندارد و اجحاف نیز در این مورد وجود دارد که متاسفانه به‌نام تولیدکننده تمام می‌شود.
یعنی کاری برای کنترل قیمت از دست تولیدکننده ساخته نیست؟
محمود عسکری (دبیر انجمن تولیدکنندگان لنت‌ترمز و کلاچ کشور): در چند سال گذشته انجمن، نرخ‌ها را تعیین می‌کرد و افزایش قیمت‌های سالانه‌ای را با توجه به هزینه انرژی، نیروی انسانی و... برآورد می‌کرد که این افزایش در انجمن تصویب می‌شد. بعد از مدتی این موارد را بهصورت جدولی در روزنامه‌ها به اطلاع عموم می‌رساندیم. اما پس از گذشت مدتی، سازمان حمایت به این نوع قیمت‌گذاری معترض و با اعتراض سازمان مذکور، انجمن از تعیین قیمت‌گذاری کنار گذاشته شد. پس از این ماجرا هر شرکتی با توجه به فراخور حال و وضع خود اقدام به قیمت‌گذاری محصول تولیدی خود کرد. البته قیمت شرکت‌های مختلف باتوجه به کیفیتهایشان تفاوت دارد، اما قیمت محصولات تولیدی شرکت‌های عضو انجمن تقریبا ثابت بوده است و اخیرا نیز شنیده می‌شود برخی شرکت‌ها کاهش قیمت نیز داده‌اند.
آیا صحت دارد در بازار لنت‌ترمز، لنت‌های بیکیفیت و تقلبی را در بسته‌بندی و با برند شرکت‌های معتبر به فروش می‌رسانند؟
حمیدرضا امیریمقدم (عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان لنت‌ترمز کشور): در چرخه صنعت لنت‌ترمز در کشور، از زمان تولید لنت تا عرضه آن به مشتری، فرآیند رهگیری و ردیابی محصول وجود ندارد. در بسیاری از کشورهای توسعهیافته تمام قطعات خودرو را می‌توان تعویض کرد و تغییر داد، اما وقتی تکنسینی لنت‌ترمز را تعویض می‌کند، تمام مشخصات قطعه و فرآیند تعویض در تاریخچه خودرو ثبت می‌شود. چون ممکن است، حوادثی که برای خودروها رخ می‌دهد، به‌دلیل عدم عملکرد مناسب سیستم تعلیق بهویژه ترمز باشد. به همین دلیل اصالت کالا در شبکه توزیع باید توسط مصرفکننده قابل‌شناسایی باشد. یعنی تکنسین‌هایی که تعویض این کالا را انجام می‌دهند یا شبکه توزیعی که وظیفه تحویل کالا به مشتری را دارد، باید دارای اصالت و امکان ردیابی باشد. این قطعه، باید شناسنامه داشته باشد، اما در کشور ما متاسفانه عملیات اصالتسنجی، نصب و راه‌اندازی لنت‌ترمز روی خودروها بهرغم پرمصرف بودن این کالا امکانپذیر نیست. یکی از معضلاتی که ما با لنت خارجی داریم، این است که این کالا توسط برخی از بازرگان وارد می‌شود و به وسیله کمپانی سازنده حمایت و پشتیبانی نمی‌شود. بازرگانی که اقدام به واردکردن لنت‌ترمز می‌کند، خود، نمایندگی دست‌دوم یا سوم را دارد و برندهای خارجی نیز در کشور هیچ شعبه‌ای ندارند. بنابراین به هیچ‌کس پاسخگو نیستند.
گاهی بیان می‌شود آمار تصادفات افزایش یافته و این به‌دلیل عدم کیفیت مناسب لنت‌ترمز است. آیا این موضوع صحت دارد؟
حسن کامرانی (عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان لنت‌ترمز وکلاچ کشور): ابتدا باید توجه داشت 1.3درصد از تصادفات به‌دلیل نقص فنی خودرو رخ می‌دهد. البته با توجه به وفور لنت‌تقلبی در بازار ممکن است یکی از عوامل آن لنت‌ترمز باشد. اما از آن جا که لنت ترمز کالای فوق‌ایمنی و استاندارد آن نیز اجباری است، قطعا کارخانه‌های شناسنامهدار که آن را طبق اصول تولید می‌کنند، نقش چندانی در این مورد ندارند. چون لنت آن‌ها حداقل استاندارد را دارد و کار اصلی لنت که باید خودرو را متوقف و سرعت را کاهش دهد، بهدرستی انجام می‌شود. حال ممکن است لنت‌ترمز گاهی صدایی تولید کند اما درهرحال عملیات توقف را قطعا انجام می‌دهد. تصادفاتی که به‌دلیل نقص لنت‌ترمز رخ می‌دهند، به دلیل کندهشدن لنت از کفشک آن بوده که شامل لنت‌های بدون هویت است.
در تکمیل این سوال باید بگویم لنت‌ترمزهای تولید داخل، روی بسته‌بندی خود دارای کدها و اطلاعاتی از قبیل سال تولید و... هستند و می‌توان آن را در هرجای از کشور شناسایی کرد. اما آن دسته از لنت‌های ترمز تقلبی و اصطلاحا زیرپله‌ای در بازار که وجود دارند قابل شناسایی و یافتن اصالت نیستند.
یک مشتری برای تهیه لنت‌ترمز باکیفیت باید به کجا مراجعه کند؟
سید میثم لاجوردی (عضو هیات‌مدیره تولیدکنندگان لنت‌ترمز و کلاچ کشور): گاهی تصور می‌شود زمانی می‌توان از قیمت سوءاستفاده کرد که کالا در انحصار یا میزان عرضه از تقاضا کمتر باشد. ما 47 واحد تولید رسمی در کشور داریم. بیش‌از صد واحد نیز مجوز دریافت کرده‌اند اما هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌اند. واردات لنت نیز مانند هرقطعه دیگر وجود دارد. بنابراین، مجالی برای تولیدکننده باقی نمی‌ماند که بخواهد از مساله قیمت سوءاستفاده کند. چون به حدی رقیب در کشور وجود دارد و عرضه از تقاضا بیشتر است که امکان سوءاستفاده وجود ندارد. چراکه کالا با قیمتی بسیار رقابتی وارد بازار شده و تولید و توزیع لنت‌ترمز در بازار با شرایط کاملا رقابتی انجام می‌شود. بنابراین نمایندگانی که بهصورت دست اول از کارخانه‌های تولید لنت‌ترمز، کالا را تهیه می‌کنند، چه در قالب خدمات پس از فروش خودروساز باشد و چه بازار لوازم یدکی، این کالاها را با قیمت‌های مناسب به دست مشتریان می‌رسانند.
حال باتوجه به هزینه‌هایی که نمایندگان مجاز شرکت‌ها دارند، اگر خریداران هم به این نمایندگان مراجعه کنند چند حسن برای آن‌ها دارد: نخست اینکه کالا را با قیمت مناسب‌تر می‌خرند، دوم اینکه از اصالت کالا مطمئن خواهند بود. تمام تولیدکنندگان ایرانی به مشتریان گارانتی و اطمینان می‌دهند که اگر کالای خریداریشده توسط مشتری دچار هر نوع مشکلی شد، آن کالا از خدمات پس از فروش برخوردار شود.
پیشنهاد انجمن تولیدکنندگان لنت‌ترمز برای شناسایی متقلبین بازار
اداره استاندارد وظیفه نظارت بر کیفیت تولید و کالای توزیعشده در بازار را دارد. بنابراین، از زمان تولید، بسته‌بندی و عرضه قطعه به بازار، اداره استاندارد مرتبا بر مراحل مذکور نظارت دارد. ناظران این اداره، بهصورت سرزده به کارخانه‌های تولید لنت‌ترمز میروند و در آزمایشگاه‌های کارخانه‌ها و آزمایشگاه‌های خود به بررسی لنت‌ترمز تولیدی می‌پردازد. اگر خلل و نقصی در کیفیت قطعه باشد، برای بار اول اخطار و برای بار دوم پلمپ واحد تولیدی را انجام می‌دهد.
حتی اگر در زمان عرضه کالا به بازار با طرح طاها (طرح اجرای هماهنگ استاندارد) اقدام به جمع‌آوری لنت‌ترمز در کشور کنند و متوجه شوند، از نظر نشانه‌گذاری و کیفیت کوچک‌ترین ضعفی وجود دارد، اخطار می‌دهند و قطعه را به استان مربوطه مرجوع می‌کنند. با توجه به اینکه اداره استاندارد ناظر تولید بر لنت‌ترمز است، بهصورت تعاملی می‌تواند با تولیدکنندگان همکاری داشته باشد.
درحالحاضر در اداره استاندارد یک شخص مسئول 300 قطعه است که یکی از آن‌ها لنت‌ترمز است. سازمان استاندارد علت این مساله را محدودیت منابع و نیروی انسانی برای انجام نظارت بر بازار عنوان کرده است. با این تفاصیل، انجمن تولیدکنندگان لنت‌ترمز و کلاچ کشور درخواست می‌کند شناسایی و کنترل بازار از نظر یافتن قطعات تقلبی با نظارت اداره استاندارد به این انجمن واگذار شود.
به بیان دیگر، اعضای انجمن پیشنهاد تشکیل کارگروهی متشکل از 4 یا 5 عضو شامل تولیدکننده و نمایندگان سازمان حمایت مصرفکنندگان و تولیدکنندگان، سازمان ملی استاندارد و سازمان تعزیرات حکومتی را داده‌اند.
این کارگروه با هزینه انجمن برای بررسی لنت‌های تقلبی و متقلبین به بازار ورود خواهد کرد و البته خواستار امکاناتی برای برخورد قاطع است. چراکه اجناس تقلبی به تولیدکننده، واردکننده و مشتری ضرر مالی و جانی وارد می‌کند. سازمان استاندارد در بازار طلا و سیم و کابل تجربه این همکاری را با انجمنها را دارد.
هر متقلب یا تخلف را در صورت تشکیل این کارگروه، مطابق قوانین مملکت به ضابطین قضایی معرفی خواهد شد. اگر این کارگروه تشکیل و ناظران انجمن برای بازرسی به بازار مراجعه کنند، در مدتزمان کوتاهی مشکل لنت‌ترمزهای تقلبی در بازار حل خواهد شد.
