به گزارش «اخبار خودرو»، گوگرد بالا متهم اصلی سوخت‌مصرفی درکشور است که خود می‌تواند برعملکرد روغن‌های موتوری تاثیر بگذارد. شاید درابتدا این سوال برایتان ایجاد شود که گوگرد بنزین چه‌ارتباطی باروغن‌موتور دارد؟ سوالی که جوابش کمی پیچیده است.
سولفور یا گوگرد موجود دربنزینی که راهی سیلندر موتور می‌شود، توانایی کاهش عمرمفید روغن‌موتورهای حساس اروپایی و آمریکایی را دارد. برای اینکه متوجه کل قضیه بشوید، قدم‌به‌قدم باهم جلو می‌رویم.
درابتدا باید بدانید هنگام ساخت هرروغن، آزمایش‌های مختلفی برای تعیین رفتار آن درداخل محیط روانکاری انجام می‌شود. دراین‌میان یکی از آزمایش‌ها مربوط به‌سنجش خاصیت اسیدی یا قلیایی بودن روغن یا BaseNumber) BN) است. پس از انجام این آزمایش مشخص می‌شود که هرروغنی چه رقم قلیایی (TBN) یا اسیدی (TAN) دارد.
تعریف TBN
این عدد (Total Base Nubmber) نشان‌دهنده خاصیت قلیایی فرمولاسیون روغن‌موتور است. یعنی می‌توان گفت میزان توانایی روغن برای خنثی‌سازی اسیدهای تشکیل‌شده درموتور با این عدد شناسایی می‌شود. به‌این ترتیب هرچه میزان عدد مورد اشاره بیشتر باشد، سیستم روغن قادر به‌خنثی‌سازی ترکیبات اسیدی قوی‌تری خواهد بود.
روغن‌موتوری که به‌تازگی درون کارتل ریخته شده است، معمولا عدد قلیایی بین پنج تا ۱۵ دارد. اما درطول زمان و باترکیب بامواد اسیدی این عدد کاهش پیدا خواهد کرد. وقتی این عدد به‌کمتر از سه برسد، می‌توان گفت عمر روغن‌موتور به‌پایان رسیده است و باید آن را تعویض کرد.
رقم بالای TBN برای خودروهای دیزلی باتوجه به‌حضور زیاد گوگرد درسوخت آن‌ها بسیار مهم بوده و تا پیش از این کامیون‌‌داران به‌این عدد توجه زیادی می‌کردند، اما هرچه فاصله کیفیت بنزین با استاندارد روز اروپا بیشتر می‌شود، اهمیت این عدد برای خودروهای بنزینی هم افزایش پیدا می‌کند. برای تنظیم این عدد روغن‌سازان از ادتیوهای مختلفی استفاده می‌کنند تا به‌رقم مشخصی برسند.
چرا عدد قلیایی درطول زمان افت پیدا می‌کند؟
همانطور که توضیح دادیم باترکیب مواد اسیدی این عدد کاهش پیدا می‌کند که البته نشانه خوبی بوده و به‌معنای این است که روغن به‌یکی از مهم‌ترین وظیفه‌های خود که پاکسازی محیط روانکاری است، عمل می‌کند. اما اگر می‌خواهید بدانید این مواد اسیدی ازکجا وارد محیط موتور می‌شوند، باید به‌دنبال ماده بسیار بحث‌برانگیزی به‌نام گوگرد باشید.
درواقع کارشناسان مهم‌ترین علت کاهش عدد قلیایی روغن‌موتور را کیفیت سوخت پایین و حضور حجم زیاد گوگرد دردیزل و به‌طور متناظر اُکتان پایین بنزین می‌دانند. گفتنی است کارشناسان یکی از مواردی را که درتعیین عدد اُکتان بنزین موثر می‌دانند همین حضور گوگرد است.
طی فرآیند احتراق درموتورهای درون‌سوز، سوختی که ازکیفیت پایین برخوردار باشد، موجب تولید ترکیبات سولفوردار و نیتروژن‌دار درمحیط سیلندر به‌عنوان محصول احتراق می‌شود.
درنهایت تلفیق شیمیایی این محصولات باترکیبات آب‌دار (هیدراته) و اکسیژن‌دار (درحضور حرارت و فشار بالا سیلندر) ترکیبات اسیدی بسیار قوی همچون اسیدسولفوریک و اسیدنیتریک تولید می‌کند. این مواد توسط جریان روغن ازمحیط موتور جمع‌آوری می‌شود، ولی درعوض باعث کاهش عدد قلیایی روغن‌موتور و درواقع کاهش عمر روانکار می‌شود.
روغن‌های گران‌قیمتی که به‌درد خودروهای با سوخت معمولی نمی‌خورند
شرکت‌های خودروساز باتوجه به‌شرایط کارکرد موتورهای خود، استانداردهایی را تعیین کرده‌اند که شرکت‌های روغن‌ساز باارسال نمونه ازمحصول خود می‌توانند این استانداردها را پاس کنند و البته روغن‌سازان هم رعایت این استانداردها را باافتخار روی بسته‌بندی محصولات خود اعلام می‌کنند. ازمیان این استانداردها می‌توان به‌لانگلایف (Longlife) گروه ب‌ام‌و اشاره کرد که ازدرجه‌های ۹۸، ۰۱،۰۱ FE ،۰۴ ،۱۲ ،۱۴+ و ۱۷ FE تشکیل شده که هرکدام به‌صورت حدودی به‌سال ساخت و نوع پیشرانه استفاده شده درمحصولات آن سال اشاره دارد.
درضمن معرفی هرکدام از این استانداردها، گروه ب‌ام‌و اعلام کرده استاندارد هرسال براساس سطح استاندارد سوخت (یورو) که موتور برای استفاده از آن سوخت طراحی شده است، تعیین می‌شود.
درنتیجه می‌توان گفت حضور گوگرد درسوخت نقش زیادی درتعیین استاندارد لانگ‌یاف ب‌ام‌و داشته است. باقی خودروسازان نیز به‌همین ترتیب برای تعیین استانداردهای اختصاصی روغن‌موتور خود ازمیزان حضور گوگرد درسوخت (به‌طور غیرمستقیم) و البته سطح یورو سوخت (به‌طور مستقیم) استفاده کرده‌اند.
درایران باید ازچه روغنی استفاده کرد
باتمام این تفاسیر می‌توان نتیجه گرفت روغن استفاده‌شده درموتور خودروهایی که ازسوخت ایرانی استفاده می‌کنند، باید مطابق بااستانداردهایی باشد که درزمان تعیین سوخت یورو۴ تعیین شده است.
باتوجه به‌اینکه استاندارد یورو۴ ازسال۲۰۰۵ برای همه وسایل نقلیه توصیه شده و سپس درسال۲۰۰۸ استاندارد یورو۵ برای خودروهای اروپایی اجباری شد، نباید انتظار داشته باشیم روغن استفاده‌شده برای خودروهای حاضر درکشورمان ازاستانداردهایی که بعد از این سال‌ها تعیین شده است، باشد. تمام این موارد درشرایط ایده‌آل، یعنی رعایت حدمجاز حضور گوگرد دربنزین طبق استاندارد یورو۴.
آیا گوگرد بنزین درایران بالاست؟
به‌گزارش «ایسنا»، براساس جدیدترین اطلاعات شرکت کنترل‌کیفیت هوای تهران ازنتایج آنالیز محتوای گوگرد موجود درنمونه‌برداری‌های منتشرشده، غلظت گوگرد دربنزین تهران فراتر از استانداردهاست.
میانگین گوگرد درسوخت بنزین طی بهار و تابستان به‌ترتیب ۱۹۰ و ۱۶۶ بخش‌‌برمیلیون بود که از حد مجاز یورو۴ فراتر بوده است. سپس درگزارش دیگری ازایسنا آمده پس‌از اظهارنظر شرکت کنترل‌کیفیت هوا درباره میزان گوگرد دربنزین که فراتر از حد مجاز بوده، به‌تازگی سازمان حفاظت‌محیط‌زیست نیز اعلام کرده درحال‌حاضر یکی از مشکلات سوخت توزیعی درتهران و سایر کلانشهرهای کشور گوگرد است که دربسیاری از نمونه‌های امسال فراتر از حد مجاز و بیش از ۵۰PPM بوده است.
مشکل روغن‌های جدید خارجی چیست؟
روغن‌هایی که براساس استانداردهای جدید خودروسازان (همچون لانگ‌یاف ۰۴ به‌بعد) فرموله شده‌اند، باتوجه به‌سوخت پاک‌تر لازم نیست میزان پاک‌کنندگی بالایی داشته باشند و به‌همین خاطر ازابتدای مصرف عدد TBN کمتر از هفت یا حتی شش دارند. این درحالی است که باتوجه به‌آلوده بودن سوخت ایران به‌گوگرد، پس از مدت کوتاهی این روغن‌ها عدد TBNشان به‌حد خطرناک سه می‌رسد. درواقع روغن‌های خارجی عمر بسیار کوتاه‌تری با بنزین ایرانی دارند؛ اما متاسفانه مالک خودرو از این جریان آگاه نیست.
فرمولاسیون خاص روغن‌های ایرانی برای مقابله با گوگرد
اگر می‌پرسید خودروهای مدرنی که نیاز به‌روغن‌موتور با گرانروی بالا و استفاده از روغنپایههای سطح بالا درترکیب خود دارند (همچون خودروهای هیبرید) باتوجه به‌شرایط فعلی چه روغن‌موتوری می‌توانند استفاده کنند، پاسخ بسیار ساده است؛ «روغن‌موتورهای باکیفیت و تمام‌سنتتیک ایرانی.»
چهار پالایشگاه ایران باوجود اینکه خود توان تولید روغنپایههای گروه یک به بالا را ندارد، اما تخصص فنی و نیاز بازارشان باعث شده به‌سمت وارد کردن ادتیو و روغن‌پایه باکیفیت بروند.
روغن‌موتوری که این شرکت‌ها تولید می‌کنند باوجود رعایت استاندارد خودروسازان بزرگ (که روی بسته‌بندی آن‌ها اشاره شده) برای استفاده سوخت ایران مناسب‌سازی شده است. به‌این ترتیب روغن‌موتورهای ایرانی عدد TBN بیشتری دارند تا خاصیت پاک‌کنندگی ترکیبات حاصل ازحضور گوگرد دربنزین ایران را افزایش دهند.
