براساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، روز دوشنبه کیفیت هوای پایتخت در محدوده «ناسالم» برای همه گروههای جامعه قرار داشت. این در حالی است که پیشبینیها حاکی از آن هستند که صبح روز سه شنبه، با افزایش تردد خودروها و پایداری جوی، انتظار میرود غلظت آلایندهها، بهویژه ذرات معلق، باز هم افزایش یابد. این در حالی است که تا شامگاه یکشنبه، شاخص کیفیت هوا در تهران به حدود ۱۷۵ رسید و در برخی نقاط پایتخت، از «قــرمز» به «بنفش» درآمد.
بر اساس برخی گزارشها، مناطقی همچون «سوهانک» و «ازگل»، ازجمله نقاط «بنفش» بودهاند و شاخص کیفیت هوا در آنها بالاتر از ۲۰۰ گزارش شد. دراینمیان، بیبرنامگی نهادهای تصمیمگیر در مورد راه و روش مبارزه با آلودگی هوا همچنان ادامه دارد و بهنظر نمیرسد چشماندازی برای بهبود وضعیت در کوتاهمدت پیشِرو باشد.
از پیشنهاد لغو دِربی تا بیعملی در تعطیل کردن شهر
اوج گرفتن آلودگی هوای تهران و دیگر شهرهای ایران با برخی حاشیههای دیگری هم همراه میشود، ازجمله آنها، برگزاری مسابقه شهرآورد پایتخت بود.
صبح روز گذشته مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفت: «توصیه شرکت کنترل کیفیت هوا براساس رسالت حرفهای و ماموریت تخصصی این مجموعه، لغو دیدار دربی است، هر چند تصمیمگیری در این مورد با سازماهای مسئول خواهد بود.»
حسین شهیدزاده با تاکید بر اینکه فوتبال، ورزش گروهی سنگین و نیازمند تحرک بالای بازیکنان در طول بازی است و این امر میتواند خطرات ناشیاز شرایط ناسالم هوا را برای بازیکنان تشدید کند، گفت: «بهمنظور حفظ سلامت بازیکنان دو تیم استقلال و پرسپولیس، برگزاری دربی به مصلحت نیست.»
این اما در حالی است که بیبرنامگی مسئولان ذیربط در موضوع آلودگی هوا همچنان بهچشم میخورد و تایید و تکذیبهای پیشین در مورد عاملیت یا عدم عاملیت «مازوت» در آلودگی هوای شهرها همچنان ادامه دارد. ازجمله میتوان به سخنان روز گذشته رئیس سازمان حفاظت محیطزیست اشاره کرد.
عیسی کلانتری در مورد سوزاندن «مازوت» در نیروگاهها گفت: «از نظر من بهتر است روزی دو ساعت خاموشی داشته باشیم، اما از سوخت «مازوت» استفاده نکنیم. در زمان جنگ هم ۷ تا ۸ ساعــــت با خاموشی مواجه بودیم.»
وی ادامه داد: «ازسویدیگر وزیر نفت اعلام کرد باتوجه به افزایش مصرف گاز در کشور مجبور است برای تولید ۵ هزار مگاوات برق در کشور از مازوت استفاده کند. این مقدار، برابر با ۹ درصد برق مصرفی کشور است.»
اتوبوس برقی و موتور برقی کی می رسند؟
در این میان اما طی روزهای گذشته، صحبتهایی نیز در زمینه تولید وسایل حملونقل برقی همچون اتوبوس و موتورسیکلتهای برقی به گوش میرسید.
شهردار تهران، بهتازگی و در مراسم امضای تفاهمنامه میان شهرداری تهران و معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری در زمینه تولید موتورسیکلتهای برقی گفت: «براساس گزارش مرکز کنترل کیفیت هوا، منشأ ۶۰درصد آلایندگی تهران، بهخصوص در حوزه ذرات معلق، متعلق به منابع متحرک است که در این میان سواریها ۱۳درصد، تاکسیها ۲.۱درصد، موتورسیکلتها بیشاز ۱۰درصد، وانت ۱.۸درصد، مینیبوس ۴درصد، اتوبوس های شرکت واحد ۵.۸درصد و کامیونها بیشاز ۱۵درصد در آلایندگی هوا سهم دارند.»
پیروز حناچی ادامه داد: «آینده ما در حرکت به سمت خودروهای هوشمند است. با این شرایط تهران و افزایش آلایندهها، راهی به جز حرکت به سمت خودرو برقی نداریم و هر روز که دیر کنیم، خسارتها افزایش مییابند.»
سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیسجمهور نیز در این جلسه گفت: «علاوهبر موتورسیکلتهای برقی، برای اتوبوسهای برقی نیز برنامهریزی کردهاین و امیدواریم در همین دولت به نتیجه برسد.»
معاون علمی رئیسجمهور، با اشاره به اینکه ۱۲درصد آلایندگی تهران مربوط به موتورسیکلتهاست، گفت: «برقیسازی موتورسیکلت، آن هم در تهران، یک ضرورت است و با ایده های جدید میتوان هزینههای برقی کردن را کاهش داد و امیدواریم این کار را تا اوایل بهمنماه آغاز کنیم.»
آیا راهی برای سیاست گذاری باقی نمانده است؟
با اینحال، در شرایطی که نهادهای مسئول نهتنها واقعیت را در مورد علل اصلی آلودگی هوا در شهرها نمیپذیرند، بلکه نمیتوانند تصمیمات دقیق برای مبارزه با آن نیز اتخاذ کنند، آیا راهکاری برای عبور از این شرایط وجود دارد؟
رئیس کمیته محیطزیست شورای شهر تهران بهتازگی از نمایندگان مجلس خواست سازوکاری برای تخصیص منابع درآمدی ناشیاز جرایم رانندگی به کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها ارائه دهند.
سید آرش حسینی میلانی در این مورد گفت: «برای سال ۱۴۰۰، پیشبینی میشود حدود ۵هزارمیلیاردتومان بابت جرایم تخلفات رانندگی دریافت شود. لازم است نمایندگان به این موضوع توجه کنند که این ۵ هزار میلیارد چگونه تخصیــــص یابد، بهویژه سهم کلانشهرها که باید صرف توسعه حملونقل عمومی و مقابله با آلودگی هوا شود زیرا همگی از قوانـــــین بالادستی برخوردارند.»
رسول کاظمپور، فعال محیطزیست در گفتوگو با «دنیای خودرو» درباره راهکارهای عبور از وضعیت کنونی در زمینه آلودگی هوا گفت: «این موضوع فقط در تهران یا شهرهای ایران رخ نمیدهد. بهعنوانمثال، شهرهایی در هند، چین و مکزیک، بارها جلوتر از شهرهای ایران در فهرست آلودهترین شهرهای جهان از نظر آلاینده های هوا قرار داشتهاند.»
کاظمپور ادامه داد: «با این همه، راهحلها مشخص هستند. شاید در مورد ایران تنها مشکل، نبود وحدترویه و یکپارچگی نهادهای تصمیمگیر و همچنین نبود یا کمبود بودجه باشد.»
این فعال محیطزیست ادامه داد: «وضع مالیات بر آلایندگی هوا هنوز در ایران به شکل تمام و کمال بررسی نشده است. علاوهبر این، بهرغم اجرای برنامههایی همچون گازسوز کردن اتوبوسها در سالهای گذشته اما این روند نیز متوقف شد. همچنین در بسیاری از موارد، موضوع به دام کشمکشهای جناحی میافتد. مثلا در شرایطی که توسعه مترو حتی براساس اسناد قانونی بالادستی در ایران در اولویت قرار دارد، توسعه بزرگراهها و تونلهای شهری گاهی اولویتهای بودجهای دریافت میکنند. بهطورخلاصه، تازمانیکه یک نهاد قدرتمند و با وحدترویه در مورد آلودگی هوا تصمیمگیری نکند، نمی توان به بهبود وضعیت امیدوار بود.»