خودروسازان ایرانی همواره آرزوی حضور چشمگیر در بازارهای منطقه‌ای را داشته‌اند و این فرصت هرچند درکشورهایی همچون آذربایجان، سوریه و عراق برای مدتی در اختیار خودروسازان ایرانی قرار گرفت، اما با توجه به‌وقوع جنگ با داعش برای مدتی از دست رفت. درعین حال با فروکش کردن آتش جنگ در این کشورها می‌شود امیدوار بود این بازارها با توجه به‌تمایل مردم عراق و سوریه به‌استفاده از خودروهای ایرانی دوباره روی خوش به‌خودروسازان ایرانی نشان دهد.
حمید حسینی، عضو اتاق بازرگانی ایران و عراق با اشاره به‌تغییر استانداردهای ملی در کشور عراق گفت: «دولت عراق به‌تازگی برای خودروهای وارداتی استانداردهای جدیدی را در نظر گرفته که این استانداردها در محصولات خودروسازان ایران لحاظ نشده است. اما ارتقای کیفیت مورد انتظار دولت عراق دور از دسترس نیست و اتاق بازرگانی ایران و عراق برای بازگشت به‌بازار عراق و سوریه رایزنی‌هایی را انجام داده است و امیدواریم جای پای محکمی برای صنعتگران ایرانی در این کشورها ایجاد شود.»
حضور خودروسازان ایرانی در بازارهای کشورهای همسایه همچون آذربایجان، سوریه و عراق به‌دلیل تحریم‌های غرب کمرنگ شد. به‌نظر شما آیا با تغییرات به‌وجودآمده در فضای بین‌المللی، امکان حضور صنعتگران ایرانی در بازارهای خودرویی منطقه وجود دارد؟
دو خودروساز بزرگ ایرانی سایپا و ایران‌خودرو سابقه حضور موثری در بازار عراق دارند؛ آن‌ها طی سال‌ها فعالیت در این کشورها، هم خودرو صادر کرده‌اند و هم مونتاژ انجام داده‌اند و بیشترین صادرات ایران به‌عراق درطول تاریخ مربوط به‌همین دوره بود.
خودروسازان ما بیش از ۳۰ هزار دستگاه خودرو به‌عراق صادر کرده‌اند و گرایش و علاقه سوری‌ها و عراقی‌ها به‌خودروهای ایرانی مخصوصا به‌پراید و سمند به‌دلیل قیمت پایین آن‌ها و همچنین دسترسی به خدمات پس‌از فروش و هزینه پایین تعمیرات و نگهداری این خودروها پس از پایان دوران گارانتی، مزیت رقابتی مهمی در مقایسه با دیگر محصولات شرکت‌های بزرگ جهانی محسوب می‌شود. اما اگر ما بخواهیم حضور خود را در منطقه حفظ کنیم، باید به‌فکر ارتقای کیفیت و لحاظ کردن استانداردهای ملی خودرویی در کشور عراق باشیم.
دلایل کاهش حضور خودروسازان بزرگ ایران در بازارهای عراق و سوریه چیست؟
نزدیک به‌دو سال است خودروسازان ایران به‌دلیل بازگشت تحریم‌های سخت‌گیرانه غرب علیه ایران و به‌ویژه صنعت‌خودرو با مشکلاتی مواجه شده‌اند. متاسفانه اعطای نمایندگی انحصاری به‌طرف عراقی نیز مزید بر علت شده است و طرف‌های ایرانی نمی‌توانند با توجه به‌عدم‌فعالیت شریک عراقی نماینده دیگری را برای شراکت انتخاب کنند.
شریک عراقی به‌دلیل فشار تحریم‌ها با شرکت‌های بزرگ آسیای شرقی وارد قرارداد شده است و مانند گذشته با شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا همکاری نمی‌کند. هرچند همچنان بازار قطعات یدکی در این کشور در اختیار صنعتگران ایران است.
آیا سایت مونتاژ خودرو که با سرمایه‌گذاری طرف ایرانی در عراق احداث شده، توانسته است به فعالیت خود ادامه دهد؟
در یکی از استان‌های عراق سایتی برای مونتاژ خودرو ایرانی وجود دارد که ظاهرا با سرمایه‌گذاری وزارت صنایع تشکیل شده است. اما بعد از آغاز جنگ در این کشورها دیگر فعالیت نمی‌کند.
با توجه به‌سرمایه‌گذاری انجام‌شده برای تاسیس سایت مونتاژ خودرو ایرانی در عراق، چه‌دلیل دیگری برای عدم‌همکاری طرف عراقی غیر از اعمال تحریم‌ها وجود دارد؟
شریک عراقی تابع قوانین دولتی آن کشور است و دولت عراق استاندارد خودرویی خود را افزایش داده و مطابق دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس می‌خواهد به‌سمت استفاده از تکنولوژی‌ها به‌روزتر مثل دنده‌اتوماتیک حرکت کند. براین اساس، استانداردهای آن‌ها دیگر با محصولات خودروسازان ایرانی همخوانی ندارد.
البته در این خصوص اتاق بازرگانی ایران و عراق رایزنی‌هایی را با طرف عراقی داشته است و امیدواریم بتوانیم مجوز یک سرمایه‌گذاری دوجانبه را که مورد حمایت دولتی آن کشور نیز باشد، درخصوص ارتقای همکاری اخذ کنیم. به‌هرحال باید با رایزنی‌های سیاسی و اقتصادی، مشکل حضور خودروسازان ایرانی در بازار عراق و سوریه را حل کنیم تا خودروسازان ایرانی بتوانند مدل‌هایی از خودرو را در آن‌جا مونتاژ یا به‌آن‌جا صادر کنند که بتواند با استاندارد عراق هماهنگ باشد. تمایل به‌خرید محصولات ایرانی در این بازار همیشه وجود دارد.
در این میان، پیشنهادی نیز مطرح شده است تا خطوط تولید محصولات کنار گذاشته‌شده ایرانی همچون پراید و ۴۰۵ جی‌ال‌ایکس بنزینی با تغییراتی به‌منظور پاس کردن استانداردهای جدید، به‌دیگر کشورهای منطقه انتقال داده شود. به‌نظر شما این پیشنهاد تا چه‌اندازه کارساز خواهد بود؟
این فرآیند حتی می‌تواند شرکت انحصاری ارائه خدمات سایپا در کشور عراق را برای همکاری تحریک کند. برای انتقال خط تولید پراید به‌عراق، مانعی جز ارتقای استانداردها تا سطح ملی عراق وجود ندارد.
قاعدتا اگر بتوانیم پراید را در سایت مونتاژ عراقی تولید کنیم و این محصول مشکلی از نظر استاندارد نداشته باشد، این ایده بسیار خوب است. چراکه عراقی‌ها به‌شدت به‌پراید علاقه‌مند هستند.
در دیداری که با هیات‌های عراقی داشتیم، آن‌ها علاقه‌مند به‌خرید پراید بودند. اما به‌عنوان پیشنهاد اگر در عراق موفق نبودیم، می‌شود خط تولید را به‌سوریه برد. از طریق سوریه نیز امکان صادرات به‌عراق و سایر کشورها وجود دارد. به‌رغم انتقادی که ایرانی‌ها به‌خودرو پراید دارند، در خارج از کشور این خودرو بدنام نیست. مخصوصا برای کشور مسطحی مثل عراق که پستی و بلندی ندارد و توان موتور این خودرو مشکلی برای رانندگان آن ایجاد نمی‌کند.
خط مونتاژ خودروساز ایرانی در سوریه برحسب شرایط جنگی آن کشور مدت‌هاست متوقف شده و بازار خودروهای ایران در سوریه و عراق با توجه به‌شرایط جنگی که در آن کشورها پیش آمد، مقداری متزلزل شد. درحال‌حاضر گرایش مردم کشورهای سوریه و عراق به‌سمت محصولات کدام کشورهاست؟
در عراق پس از خودروهای ایرانی، بیش‌تر خودروهای شاسی‌بلند و ژاپنی و کره‌ای به‌عنوان خودرو لوکس بازار وجود دارد و خودروهای اروپایی بازار چندانی ندارند. به‌طور کلی، خودروسازان ما رقیب قدرتمندی در داخل عراق و سوریه ندارند. چون آسیایی‌ها هنوز در رده خیلی بالاتر از ما قرار نگرفته‌اند.
متوسط سن خودرو درعراق ۲۰ سال است و این کشور نیاز به‌خودرو دارد. از این رو، دولت این کشور سالانه یک‌میلیارد دلار خودرو در کنار یک‌میلیارد دلار سوخت و سه‌میلیارد دلار تلفن‌همراه وارد می‌کند. این نشان می‌دهد این بازار، بازاری پرظرفیت و پتانسیل‌دار است.
پیشنهاد شما به‌تصمیم‌گیران و مدیران صنعت‌خودرو ایران چیست؟
خودروسازان باید خطوط تولید را چه به‌سوریه و چه به‌عراق منتقل کنند و از این فرصت باید استفاده شایانی شود. عراق خط تولید خودرو ندارد و تنها خط مونتاژی هم که مربوط به ایران است، کار نمی‌کند. اگر خودروسازان و قطعه‌سازان بتوانند به‌صورت مستقل در آن‌جاقطعات یدکی و خودرو تولید کنند، قطعا دولت عراق از آن‌ها حمایت مالی کرده و از فعالیت‌شان استقبال می‌کند.
