دستفروشی در مترو، پدیده‌ای است که سال‌ها در ایران رواج دارد. هرچند در سال‌های اخیر تلاش بر این بوده با اختصاص قسمتی از فضای ایستگاه‌های مترو تهران برای امرار معاش، از این فضاها استفاده حداکثری شود اما این بخش نیز به شکلی انتفاعی فعالیت می‌کند. اما نکته اینجاست که فعالیت دستفروشان در مترو عمدتا ناشی‌از فضای کلی اقتصاد ایران و نبود فرصت های شغلی ثابت است. حال اما دو نهاد اصلی متولی این موضوع (مدیریت مترو و پلیس) می‌خواهند با ساماندهی دستفروشان مترو، به وضعیت کنونی سر و سامان بدهند.
در جلسه‌ای روز گذشته دراین خصوص؛ اعلام شد صرفا ۱۰درصد از دستفروشان حاضر در مترو برای این موضوع، که ابهاد آن هم مشخص نشده، اعلام آمادگی کرده‌اند.
روز گذشته فرنوش نوبخت، مدیرعامل مترو تهران گفت: «درحال‌حاضر با شرایط سخت اقتصادی، دستفروشی به پدیده‌ای همیشگی در مترو تهران تبدیل شده است و امیدواریم با همفکری و کمک شرکت ساماندهی مشاغل، شرکت شهربان و حریم‌بان و یگان حفاظت شهرداری تهران راهکاری برای حل این موضوع پیدا کنیم.»
ساماندهی ۱۰درصدی
سیدعلی مفاخریان، مدیرعامل شرکت ساماندهی مشاغل شهر تهران نیز با اشاره به اینکه دستفروشی یک پدیده اجتماعی است، گفت: «مترو به علت حجم بالای ترددهایی که روزانه با آن انجام می‌شود محلی برای کسب‌وکار و تجارت شده است. در سطح شهر تهران با جانمایی و فضاسازی دستفروش‌ها در بازارهای روزانه و شبانه و ساعتی موفق به کنترل بخشی از مشکلات این پدیده اجتماعی شده‌ایم. امیدوارم با توجه به تجربه‌ای که در سطح شهر داریم، بتوانیم برای حل این موضوع به مترو تهران کمک کنیم.»
علی نظری، معاون هماهنگ‌کننده پلیس مترو گفت: « ۴هزار نفر از دستفروشان فرم پر کرده و شناسایی شده‌اند، اما تنها ۱۰درصد این افراد حاضر هستند ساماندهی شوند و اگر حمایت‌های قضایی نباشد، با شرایط موجود این موضوع روزبـــه‌روز افزایش می‌یابد.»
افشین حبیب‌زاده، عضو شورای شهر تهران، در این مورد به «دنیای خودرو» گفت: «ساماندهی دستفروشان در تهران، چه در مترو و چه در حاشیه خیابان‌های پایتخت، یکی از مواردی است که باید درباره آن اقدام جدی صورت بگیرد، اما به‌دلیل آنکه این موضوع ابعاد گوناگونی دارد و نهادهای مختلفی هم در آن دســت اندر کار هستند، تا امروز اقدام مناسبی در این خصــــوص انجام نشده است.»
حبیب‌زاده ادامه داد: «یکی از موارد موردنظر، بحث بیمه دستفروشان استبب که در سال‌های گذشته، از طرف خود این شهروندان و در قالب تشکل‌هایی نیمه‌رسمی که خود آنها ایجاد کرده بودند، پیگیری شده است. از طرف دیگر بحث برخوردهای قانونی به پدیده دستفروشی است اما گاهی اوقات شاهد هستیم این اقدام هم نمی‌تواند راه به‌جایی ببرد، چراکه این پدیده اساسا معلول اقتصاد است و عمده این افراد از اقشار فرودست جامعه هستند.» او ادامه داد: «موضوعات دیگری هم در این پدیده به چشم می‌خورند، ازجمله فعالیت زنان سرپرست خانوار و به‌همین دلیل، برای حل‌وفصل موضوع، نیاز به نگاه جامع وجود دارد.»
اما آیا ساماندهی فعالیت دستفروشان ممکن است؟ پاسخ به این پرسش دشوار است، اما با «مالی شدن» یا «پولی شدن» بخش عمده فضاهای شهری، ازجمله مترو، پیاده‌روها و مراکز خرید، بخشی از شهروندان که توانایی امرار معاش از این طریق را ندارند، به فضای حاشیه‌ای نظام مالی شهر کشیده می‌شوند و پدیده دستفروشی شکل می‌گیرد. این در حالی است که در سال‌های اخیر، ابعاد دیگری از شبکه اقتصادی شکل‌گرفته حول پدیده دستفروشی هویدا شده است. از جمله، نگرانی‌هایی در مورد به کارگیری کودکان، قاچاق کالا و... به ادبیات این موضوع راه بازکرده‌اند.
