صنعت قطعه کشور در آستانه سال جدید و پایان سالی دشوار قرار دارد؛ سالی که نرخ ارز به شکل عجیبی جهش داشت و تورم تولید سر به فلک کشید. اما این روند باعث نشد جلوی رشد تولید خودرو گرفته شود. تولید خودرو در سال جاری حدود ۲۰درصد رشد داشته و این مساله مدیون افزایش تولید در قطعه‌سازی‌ها با وجود مشکلات شدید تولید در سال ۹۹ است. طی سال جاری نیز قطعه‌سازان نتوانسته‌اند بخش عمده‌ای از طلب خود را به دست آورند.
همین مساله سبب بحران نقدینگی شده و چشم‌انداز سال ۱۴۰۰ و دستیابی به تولید بیش از یک‌میلیون و ۳۰۰هزار دستگاه خودرو را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است. طی سال جاری خودروسازان بیش از ۸۰۰هزار دستگاه خودرو تولید کرده‌اند و قرار است سال آینده نیز خودروسازان یک‌میلیون و ۳۵۰هزار دستگاه تولید داشته باشند و رشد ۵۰درصدی را تجربه کنند.
اما آیا این امر شدنی است یا خیر، بستگی به تغییر قیمت خودرو در سال جاری و تامین نقدینگی برای خودروسازان و قطعه‌سازان دارد. در همین زمینه با محمدرضا نجفی‌منش، رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران به گفت‌وگو پرداختیم.
وضعیت قطعه‌سازی با نزدیک‌شدن به پایان سال چگونه پیش رفته است؟
به‌طور کلی وضعیت این صنعت از نظر نقدینگی مطلوب نیست و شرایط خوبی نداریم. با این‌حال، از نظر میزان تولید نسبت‌به سال گذشته بهبود داشته‌ایم و به همان نسبت مطالبات این صنعت افزایش یافته است. اما هر آن‌چه تولید کردیم، نتوانستیم طلبمان را دریافت کنیم و حجم مطالبات ما بسیار بالا رفته، علت اصلی این موضوع آن است که خودروسازان با زیان به فروش می‌رسانند و چون دولتی هستند، نمی‌توانند شرایط را تغییر دهند.
ضرری که دولت و مجموعه‌های داخلی به صنعت خودرو کشور وارد کردند، آمریکا هم نمی‌توانست برای این صنعت داخلی به همراه بیاورد. متاسفانه خودروساز مجبور است محصولی را که مثلا ۱۰میلیون تومان هزینه دارد، با قیمت ۸میلیون تومان به فروش برساند تا از مصرف‌کننده حمایت کرده باشد. این در حالی است که خریداران همین محصول ۸میلیون‌تومانی را در بازار با قیمت ۲۰میلیون تومان به فروش می‌رسانند.
بنابراین رانت ۱۰۰هزار میلیارد تومانی در این بخش به وجود آمده؛ در واقع این ظلمی است که به این صنعت وارد شده، از نظر کار و تولید، قطعه‌سازان توانمند هستند و می‌توانند تعهدات خود را به موقع انجام دهند. اگر مشکلات داخلی حذف شوند، این صنعت می‌تواند به نقطه مطلوب برسد. در سال جاری نیز نسبت به سال گذشته تولید بیشتری داشته‌ایم، اما با حد مورد نظر فاصله داریم.
چند درصد رشد تولید داشته‌اید و حد مطلوب تولید این صنعت چه عددی است؟
این صنعت باید یک‌میلیون و ۲۰۰هزار دستگاه تولید می‌کرده، اما درحال‌حاضر حدود ۸۰۰هزار دستگاه از آن را تولید کرده است. این در حالی است که در سابقه این صنعت، تولید یک‌میلیون و ۶۵۰هزار خودرو نیز وجود دارد.
با ادامه چنین شرایطی، این صنعت در سال آینده چه وضعیتی خواهد داشت؟
قرار نیست این وضعیت ادامه پیدا کند، بلکه قرار است این صنعت به یک‌میلیون و ۳۵۰هزار تولید در سال آینده دست پیدا کند. یعنی با رشد ۵۰درصدی همراه باشد. البته رسیدن به این رقم مشروط به برخی موارد است.
نقدینگی موردنیاز خودروسازان ۲۷هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که این رقم برای قطعه‌سازان ۲۵هزار میلیارد تومان بوده. البته بخشی از نیاز خودروسازان به‌منظور پرداخت به قطعه‌سازان است.
اگر این ۲۵هزار میلیارد تومان قطعه‌سازان تامین شود و بتوانند تولید انجام دهند، به عدد هدف دست پیدا خواهیم کرد. مشکل دیگری که با آن مواجه هستیم، تامین مواد اولیه به ویژه ورق است. حجم نیاز ما و داخلی‌سازی‌ها افزایش یافته، بنابراین باید فولادی‌ها هم برنامه‌هایی در راستای افزایش تولید داشته باشند. در غیر این صورت با مشکل تامین مواد اولیه در کشور مواجه خواهیم بود.
وضعیت همکاری فولادی‌ها چگونه است؟
مشکل ما بیشتر با وزارتخانه است که سهمیه‌ها را براساس سال ۹۷ محاسبه می‌کند، درصورتی‌که در آن زمان تولید بسیار پایین‌تر بود و بسیاری از قطعات هم از خارج کشور تامین می‌شد. درحال‌حاضر باید ملاک سال ۹۹ باشد تا بر آن اساس تامین نیاز انجام شود.
گفته می‌شود قطعه‌سازان بیشتر از نیاز خود ورق دریافت می‌کنند. آیا این موضوع صحت دارد؟
این بحث را بیشتر وزارتخانه مطرح می‌کند. برای برطرف شدن این شبهه می‌توانند ابتدا ورق را ارائه دهند و از قطعه‌ساز صورتحساب دریافت کنند.
ظاهرا قرار است از ابتدای سال قیمت برای خودروهای کم‌تیراژ آزاد شود. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
یکی از اتفاقاتی خوبی است که می‌تواند در این صنعت رخ دهد. امیدواریم روزی برسد تمام خودروها به همین شیوه تعیین قیمت شوند. در هیچ کجای دنیا این بلا را بر سر صنعت نمی‌آورند و هیچ کشوری تا امروز از روش‌های ما پیروی نکرده است.
عرضه خودرو در بورس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در بورس عموما کالایی عرضه می‌شود که عمده به فروش برسد. تابه‌حال کالاهایی که به‌صورت تک خریداری می‌شوند، در بورس عرضه نشده‌اند. البته می‌توانند در بورس ۱۰درصد تیراژ عرضه را به‌صورت کلی و به‌منظور کشف قیمت عرضه کنند اما راه‌حل اول این است که قیمت‌ها را خودروسازان تعیین کنند و اگر این موضوع را قبول ندارند، وزارتخانه تعیین قیمت را انجام دهد. اگر این دو راه جواب نداد، عرضه کل تولید در بورس کالا به عنوان راه‌حل سوم انجام شود. هرچند اگر دولت دست از قیمت‌گذاری بردارد، این وضعیت اصلاح می‌شود.
اگر سال آینده قیمت‌ها دستوری نباشد، آیا هدف یک‌میلیون و ۳۵۰هزار دستگاهی محقق خواهد شد یا به عوامل دیگری هم بستگی دارد؟
رسیدن به این هدف بیشترین وابستگی را به همین عامل دارد. درحال‌حاضر هر خودروسازی که تولید خود را افزایش دهد، زیان بیشتری را متحمل می‌شود. ما در شرایط بهتر به عدد یک‌میلیون و ۶۰۰هزار دستگاهی هم رسیده‌ایم. نهضتی که برای ساخت قطعات راه افتاده است، باید تقویت شود. براساس این نهضت، برای ۳۰۰میلیون یورو برنامه‌ریزی شده است. باید بتوانیم به ۷۰ تا ۹۰ درصد ساخت داخل دست پیدا کنیم. اگر به چنین رقمی دست یابیم، هیچ کشوری توان تحریم این صنعت را نخواهد داشت.
برنامه‌های ساخت داخل چگونه پیش می‌رود؟
چهار میز داخلی‌سازی برگزار شده اما متاسفانه میزهای بعدی متوقف شده است. باید میزهای بعدی به حرکت بیفتد. در اتاق بازرگانی تهران نمایشگاه مجازی راه‌اندازی کرده‌اند که هم می‌تواند نیازمندی‌ها را بررسی کند و هم توانمندی‌ها را. اگر خودروساز اعلام نیاز کند، قطعه‌سازان می‌توانند در این نمایشگاه قطعات موردنیاز را بررسی کنند.
یکی از شرکت‌های قطعه‌سازی قرار است پلت‌فرم خودرا ارائه کند و دنبال حمایت قطعه‌سازان است. آیا قطعه‌سازان تصمیم جدی در این خصوص گرفته‌اند؟
قطعه‌سازان از این شرکت حمایت خواهند کرد. از نظر تامین قطعات این شرکت هم مشکلی نداریم؛ قطعه‌ساز شده‌ایم که قطعه تولید کنیم.
