داده‌های آماری گمرک ایران نشان نیز می‌دهد صادرات بنزین کشور در سال ۱۳۹۹، به بالای ۷.۸ میلیون تن رسیده که از نظر وزنی رشدی معادل حدود ۶۲۰درصد و از نظر ارزشی نیز رشدی معادل حدود ۳۶۰درصد نسبت به سال ۱۳۹۸ را به ثبت رسانده است. با این همه، تضمینی وجود ندارد این روند ادامه‌دار باشد، چراکه مصرف بنزین در داخل ممکن است پس از رفع محدودیت‌های کرونایی دوباره اوج بگیرد. با این همه، ظاهرا نهادهای فرادستی در کشور برای حفظ جایگاه ایران در حوزه صادرات بنزین، برنامه‌هایی دارند.
بر اساس آمارها، ایران موفق شده است در سال ۱۳۹۹، از محل صادرات بنزین حدود ۳میلیارددلار درآمد داشته باشد، رقمی که به تنهایی برابر با حدود ۹درصد از کل صادرات غیر نفتی ایران در این سال بوده، این در حالی است که حتی تا پایان سال ۱۳۹۷ نیز ایران همچنان یک واردکننده بنزین بوده اما واردات بنزین از سوی ایران در دهه ۱۳۸۰ حتی از این هم بیشتر بود. در سال ۱۳۸۵، ایران روزانه حدود ۲۷ میلیون لیتر بنزین وارد می‌کرد.
از تمایل به «گازسوزها» تا زیان‌دهی تولید «گازسوزها»
زمستان سال گذشته علیرضا صادق‌آبادی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، از استراتژی دیگری برای افزایش صادرات بنزین ایران رونمایی کرد که به نظرقابل دسترس هم می‌رسد.
معاون وزیر نفت در این مورد به تسنیم گفت: «ایران درحال‌حاضر بزرگ‌ترین صادرکننده بنزین در منطقه است. مهم‌ترین تامین‌کننده بنزین کردستان عراق هستیم، به افغانستان و پاکستان بنزین صادر می‌کنیم، و اخیرا صادرات بنزین به آذربایجان، ارمنستان و گرجستان را هم آغاز کرده‌ایم.»
صادق‌آبادی ادامه داد: «درحال‌حاضر بین ۲۳ تا ۲۵ میلیون مترمکعب در روز مصرف CNG در کشور داریم که به همین مقدار از مصرف بنزین با مصرف CNG جایگزین شد. این در حالی است که می‌توانیم با هزینه بسیار کمی، تا ۲۰میلیون لیتر دیگر از مصرف روزانه بنزین کشور را در دو سال با CNG جایگزین کنیم. بنابراین توسعه CNG برای کشور یک اولویت خواهد بود. »
بررسی‌های «دنیای خودرو» هم نشان می‌دهد ایران، اکنون بزرگ‌ترین ناوگان خودروهای گازسوز را در جهان دارد و در صورت گسترش، می‌تواند مزیت گسترده‌تر صادرات بنزین ازسوی ایران را به دنبال داشته باشد.
بر اساس یک بررسی که در سال ۲۰۱۹ توسط دانشگاه آکسفورد انجام شد، ایران بعد از چین، دومین دارنده بزرگ ناوگان خودروهای گازسوز در جهان است و به‌تنهایی حدود ۱۷.۲درصد خودروهای گازسوز را در اختیار دارد. با این همه، درچین حدود ۶میلیون خودرو گازسوز هستند که سهمی معادل ۳.۷ درصد از کل خودروهای فعال در این کشور را تشکیل می‌دهند، در حالی که در ایران، حدود ۳۲درصد خودروهای فعال گازسوز هستند و کشور از این نظر در جهان جایگاه نخست را در اختیار دارد.
با این همه، ظاهرا شیوع کرونا و آنلاین شدن بسیاری از فرآیندهای اداری هم در این زمینه بی‌تاثیر نبوده و درصورتی‌که روند آنلاین شدن امور و کاهش تمایل شهروندان به انجام ترددهای درون‌شهریِ غیرضروری ادامه‌دار باشد، می‌توان امیدوار بود روند صادرات بنزین از سوی ایران در سال های آینده نیز (البته به شرط سرمایه گذاری زیرساختی کافی) ادامه داشته باشد.
رئیس هیات‌مدیره کانون جایگاه داران سوخت در گفت و گو با روزنامه «دنیای‌خودرو»، با اشاره به تاثیر عوامل بیرونی بر مصرف روزانه سوخت در کشور گفت: «اصلی‌ترین عامل بر کاهش مصرف سوخت در ایران، افزایش ۳برابری قیمت بنزین آزاد در سال گذشته بود و پس از آن نیز شوک شیوع بیماری کرونا و کاهش قدرت خرید مردم، موجب افت مصرف بنزین در کشور شد.»
همایون صالحی ادامه داد: «پیش از سهمیه‌بندی بنزین در آبان ماه سال ۱۳۹۸، مصرف بنزین حدود ۹۶ تا ۹۷ میلیون لیتر در هر روز بود که پس از تغییر قیمت، با افت ۳۰درصدی، به حدود ۷۵میلیون‌لیتر، کاهش پیدا کرد. این کاهش در استان های محروم کشور تا حدود ۴۰درصد هم می رسید.»
او افزود: «با شیوع کرونا مصرف بنزین در کشور، به طور میانگین به ۴۰ میلیون لیتر در روز افت کرد و البته با پایان طرح «فاصله‌گذاری اجتماعی» در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۹، دوباره به حدود ۶۹ تا ۷۱ میلیون لیتر در روز افزایش یافت.»
این مقام مسئول صنفی ادامه داد: «درصورتی‌که بتوان سطح مصرف داخلی را در سطوح فعلی حفظ کرد، امکان صادرات بنزین همچنان فراهم خواهد بود.»
این در حالی است که تقاضا برای گازسوز کردن خودروها (به‌عنوان عاملی که مصرف بنزین را در ایران کاهش می‌دهد) در ماه‌های گذشته به شکل قابل‌توجهی افزایش پیدا کرده و این در آمار تولید خودروهای دوگانه سوز هم منعکس شده است. بر این اساس، آمارهای منتشرشده توسط وزارت صمت نشان می‌دهد شرکت‌های خودروساز تا پایان دی‌ماه سال ۱۳۹۹، در مجموع حدود ۲۸ هزار دستگاه انواع محصولات دوگانه‌سوز تولید کرده‌اند که رشدی بیش‌از ۸۸درصدی در مقایسه با مدت مشابه در سال ۱۳۹۸ داشته، این در حالی است که خودروسازان کشور، در ۱۰ ماهه نخست سال ۱۳۹۸، تنها ۱۴ هزار و ۹۷۰ دستگاه از محصولات دوگانه سوز خود را نهایی کرده بودند. اما تلاش وزارت صنعت، معدن و تجارت و نیز وزارت نفت برای افزایش سهم خودروهای گازسوز از سبد خودرویی کشور درحالی صورت می گیرد که خودروسازان برای تولید خودروهای گازسوز، زیان می‌دهند.
به عبارت ساده‌تر، به‌دلیل نرخ‌گذاری دستوری، تولیدکنندگان این خودروها ناچار به عرضه خودروهای دوگانه‌سوز با قیمت پایین‌تر هستند، حال آنکه تولید خودرو دوگانه‌سوز، به‌دلیل به‌کارگیری برخی قطعات وارداتی و داخلی، نسبت به محصولات بنزین‌سوز گران‌تر تمام می‌شود.
به این ترتیب، توسعه توان صادراتی ایران در زمینه بنزین، منوط‌به گسترش استفاده از خودروهای گازسوز در کشور است که این موضوع هم با توجه به وضعیت کنونی اقتصادی در کشور، نیازمند تزریق بودجه‌ای است که بعید به نظر می‌رسد در فهرست توانایی‌های دولت قرار داشته باشد.
۱۳:۳۲ - ۱۴۰۰/۰۱/۲۹
