صنعت و بازار خودرو و به‌طور کلی بسیاری از بخش‌های اقتصادی کشور در انتظار تعیین وضعیت برجام و گشایش یا عدم‌گشایش بین‌المللی و اقتصادی طی ماه‌های آینده است. اخبار امیدوارکننده‌ای که از مسئولین ایرانی و همچنین مسئولان و خبرگزاری‌های خارجی به گوش می‌رسد، سبب شده است تا نرخ ارز در ایران طی یکی دو هفته اخیر روند کاهشی داشته باشد. این کاهش نرخ ارز بر بسیاری بازارهای موازی ازجمله بازار ملتهب خودرو تاثیر گذاشته است و قیمت‌های خودرو نیز روند منفی یا حداقل ثبات قیمتی پیدا کرده‌اند.
بسیاری مردم با این دید که قیمت‌ها در صورت احیای برجام روند کاهشی شدیدتری پیدا خواهند کرد، از خرید خودرو دست کشیده‌اند. البته بخش بزرگی از خریداران نیز توان خرید از بازار را از دست داده‌اند و تامین خودرو از کارخانه نیز به امری محال برای اغلب آن‌ها تبدیل شده است.
حال این سوال مطرح می‌شود در صورت احیای برجام و ادامه روند کاهشی قیمت ارز، آیا قیمت خودرو نیز کاهشی خواهد بود. بسیاری از کارشناسان در پاسخ به این سوال معتقدند قیمت خودرو در صورت کاهش نرخ ارز، افت خواهد کرد. اما برخی نیز معتقدند روند کاهشی نرخ ارز صرفا ناشی‌از شوک روانی برجام بوده و پس از مدتی بار دیگر نرخ ارز روند صعودی به خود خواهد گرفت. زیرا هیچ برنامه مشخصی برای کنترل و کاهش تورم در کشور دیده نمی‌شود و تا زمانی‌که کشور درگیر تورم باشد، قطعا قیمت ارز نیز نمی‌تواند به‌صورت مصنوعی در ارقام پایین باقی بماند.
بر این اساس، پیش‌بینی می‌شود نرخ ارز در صورت احیای برجام تا مدت‌زمانی روند منفی و کاهشی به خود بگیرد و بعد از عادی‌شدن شرایط کشور، روند آن بار دیگر صعودی شود، مگر این‌که فکری به حال تورم بیش ۵۰درصدی کشور شود. در همین زمینه با فربد زاوه، فعال و کارشناس صنعت خودرو به گفت‌وگو پرداختیم.
در هفته‌های اخیر شاهد کاهش نرخ ارز بودیم. به نظر شما این کاهش، چه تاثیری بر بازارهای سرمایه‌ای ازجمله بازار خودرو خواهد داشت؟ اصولا نقش احیای برجام بر قیمت دلار و بازار خودرو چیست؟
درصورتی‌که برجام احیا و تحریم‌ها برداشته شوند، آن زمان شیب کاهش نرخ دلار می‌تواند تندتر شود و به تبع این موضوع شاهد تغییراتی خواهیم بود. به نظر می‌رسد بازارهای سرمایه‌ای نیز با افت مواجه خواهند شد. خودرو و به‌طور کلی بازار خودرو نیز از این قاعده مستثنا نخواهد بود و کاهش قیمت را تجربه خواهند کرد.
به نظر شما در صورت احیای برجام و کاهش قیمت‌ها در بازارهای سرمایه‌ای ازجمله بازار خودرو، این کاهش قیمت تا چه زمانی ماندگار خواهد بود؟ آیا روند افزایش قیمت از سر گرفته می‌شود یا برعکس؛ قیمت‌ها ریزش بیشتری خواهند داشت؟
نباید امیدوار بود روند کاهشی قیمت خودرو بیشتر از سه‌ماه ماندگار باشد. زیرا همان‌طور که کاهش قیمت به‌سرعت رخ می‌دهد، به همان اندازه نیز قیمت‌ها با سرعت افزایش خواهند یافت. دلیل این مساله هم این است که تورم وجود دارد و کاری نیز برای مهار آن انجام نشده، این در حالی است که ما طی سه سال اخیر وضعیت بسیار نابسامانی را از نظر اقتصادی تجربه کرده‌ایم و حالا این‌که برجام احیا شود و ما با جهان روابط عادی داشته باشیم، بدیهی قلمداد می‌شود. پس این‌که انتظار داشته باشیم با چنین اتفاقی اوضاع کشور و بازارها به‌یک‌باره و برای همیشه پایدار شود، به هیچ عنوان منطقی نیست. بنابراین به نظر می‌رسد در صورت احیای برجام و در صورت کاهش و مهار تورم می‌توانیم انتظار کاهش قیمت در بازارهای مختلف ازجمله خودرو را داشته باشیم و در صورت تداوم تورم این انتظار برآورده نخواهد شد.
اصولا در صورت عادی شدن روابط بین‌المللی و همچنین رفع مشکلات بانکی، چه آینده‌ای در انتظار ارز به‌عنوان شاخص تاثیرگذار بر بازار و صنعت خودرو خواهد بود؟ آیا قیمت ارز در مدار پایین‌تری از نرخ فعلی قرار می‌گیرد؟
پیش‌درآمد ثبات در بازارهای مختلف، داشتن روابط عادی همیشگی با کشورهای مختلف و همچنین ثبات سیاست‌گزاری‌ها و قوانین سرمایه‌گذاری است. اما به‌دلیل ساختار معیوب اقتصادی که ما با آن روبه‌رو هستیم، نمی‌توانیم ثبات را در بلندمدت یا حتی میان‌مدت تجربه کنیم. به‌عنوان مثال؛ در روزهای پایانی جنگ و مقطع زمانی تصویب قطعنامه ۵۹۸، قیمت دلار از از ۱۱۰ به ۲۵ تومان کاهش یافت. اما بعد از آن با همان سرعتی که کاهش یافته بود و بعد از سپری‌شدن سه ماه، قیمت دلار به بیش از ۱۵۰ تومان افزایش یافت.
بنابراین با توجه به چنین تجربیاتی نباید انتظار داشته باشیم که کاهش قیمت دلار، خودرو، مسکن و طلا بعد از احیای برجام برای طولانی‌مدت ماندگار باشد، همان‌طور که پس از امضای برجام چندان پایدار نبود. اگر ما می‌خواهیم این موضوع پایداری داشته باشد، باید اقدامات اساسی انجام دهیم.
با فرض کاهش و سپس ثبات نرخ ارز در ماه‌های آینده، آیا کاهش قیمت در بازاری مانند خودرو اتفاق خواهد افتاد یا بازار خودرو باز هم دچار تورم قیمت خواهد شد؟
سیاست‌های پولی و مالی اتخاذشده از سوی دولت، جهت‌گیری اقتصادی یک کشور را تعیین می‌کند. احیای برجام موجب ورود نقدینگی ارزی به کشور خواهد بود و با توجه به این‌که ما همیشه یک کشور تورم‌زا و شاهد اعلام و اجرای سیاست‌های نادرست دولتی بوده‌ایم، همواره افزایش نقدینگی باعث ایجاد تلاطم در بازارهای مختلف ازجمله مسکن و خودرو شده است.
ما ثبات نرخ ارز را در دولت اول احمدی‌نژاد نیز تجربه کردیم. اما به‌رغم ثابت‌ماندن قیمت ارز در چهار سال اول ریاست‌جمهوری وی، تمامی کالاها با افزایش قیمت روبه‌رو شدند. تورم ۳۰درصدی را در آن سال‌ها نیز شاهد بودیم. وقتی تورم با افزایش افسارگسیخته‌ای روبه‌رو می‌شود، نرخ ارز به‌عنوان دماسنج اقتصادی عمل می‌کند.
بنابراین در چنین شرایطی نمی‌توان امید داشت قیمت خودرو با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شود. زیرا درحال‌حاضر، تورم ۳۰درصدی در اقتصاد کشور حکم‌فرماست و ازسوی دیگر هیچ‌یک از متغیرهای اقتصاد کلان در وضعیت مناسبی قرار ندارند. به این مسائل باید تحریم صنعت خودرو را هم اضافه کرد؛ تا زمانی‌که صنعت خودرو برای تهیه مواد اولیه و قطعات و همچنین میزان انتقالات مالی‌وپولی با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو باشد عملا بازار خودرو سروسامان نخواهد گرفت.
پس معتقدید احیای برجام تنها تاثیر روانی بر بازار خواهد داشت و در دراز مدت روند کاهشی حفظ نخواهد شد...
بله؛ به بیان دیگر، وقتی در روند افزایش نرخ تورم هستیم، نرخ دلار سریع به این موضوع واکنش نشان می‌دهد و بالا می‌رود.
اما زمانی که تورم کاهشی است، لزوما دلار به همان سرعتی که بالا رفته، پایین نمی‌آید. بنابراین این انتظار که ما با احیای برجام شاهد کاهش قیمت‌ها در بازارهای مختلف باشیم را باید از نظر روانی بررسی کرد. زیرا در عمل اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد. البته این امکان وجود دارد قیمت خودرو بعد از احیای برجام با کاهش روبه‌رو شود، اما به‌دلیل تورم ساختاری که در اقتصاد ایران وجود دارد، این کاهش بها موقتی خواهد بود.
درحال‌حاضر وضعیت بازار خودرو را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این روزها بازار خودرو در رکود بسیاری عمیقی فرو رفته است که این موضوع در بازار خودروهای وارداتی نمود بیشتری پیدا می‌کند. زیرا قیمت‌های فعلی طی یک‌سال اخیر با افزایش بسیار زیاد روبه‌رو بوده و این موضوع باعث شده است مردم قادر نباشند در چنین قیمت‌هایی خودرو خریداری کنند. بنابراین رکود معاملات در بازار خودرو نمایان شده است. حال این‌که چنین وضعیتی تا چه زمان ادامه پیدا کند، بستگی به وضعیت قیمت دلار و همچنین شرایط بازار دارد.
در بحث خودروهای داخلی چه وضعیتی را شاهد هستیم؟
خودروهای بازار داخل به آن صورتی که خودروهای وارداتی از دلار تاثیر می‌پذیرند، پیرو نرخ ارز نیستند. اکثر خودروهای ساخت داخل تا ۹۵درصد داخلی‌سازی شده‌اند و تنها ۵ درصد ارزبری دارند. به‌عنوان مثال اگر نرخ ارز نصف شود، این موضوع زیاد بر قیمت آن‌ها نمی‌تواند تاثیرگذار باشد. اما در سوی مقابل اگر تورم در یک‌سال با افزایش بسیار زیادی روبه‌رو شود، به دلیل این‌که قیمت خودرو ساخت داخل به‌نوعی ریالی است و از افزایش قیمت مواد اولیه در داخل تاثیر می‌پذیرد، بنابراین با گرانی همراه می‌شود.
