صنعت خودرو در چند سال اخیر به‌رغم تحریم‌های بین‌المللی و فشارهای داخلی ناشی تصمیمات سلیقه‌ای متولیان دولتی، دستاوردهایی داشته است که در سال‌های گذشته بلندپروازانه به نظر می‌رسید. برخی کارشناسان این حوزه معتقدند حرکت پویای خودروسازی‌های بزرگ کشور با تجربه ساخت محصولاتی همچون سمند و تیبا استارت خورد و با تحقق تولید محصولاتی همچون تارا و شاهین در سال‌های تحریم، بار دیگر جان گرفت.
پویا عباسیان، کارشناس تجارت بین‌الملل با اشاره به تحول صنعت خودرو ایران در چند سال اخیر، به «دنیای خودرو» گفت: «انتظار نداریم خودرویی همپای محصولات خودروسازان برتر اروپایی در شرایط فعلی کشور در سبد خودروسازان داخلی باشند. اما این توقع را داریم که خودروهای جدید خودروسازان بزرگ کشور بتوانند بازارهای منطقه را برای محصولات ایرانی قبضه کنند.»
در همین راستا، جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس نیز در ادامه با گلایه از عدم‌تنوع محصولات خودروسازان کشور، اظهار داشت: «نباید مدیران ما فقط به دنبال تولید ۱.۵میلیون دستگاه خودرو در سال و تامین نیاز داخلی کشور باشند. به‌ویژه آن‌که شرایط استانداردهای منطقه عوض شده و حتی بازار محصولات ایرانی در عراق کم وبیش از دست رفته است. زیرا خودروهایی در بازارهای منطقه قابلیت دارند که ضمن داشتن فناوری روز و کیفیت، ایمنی و دوام مناسب، بتوانند با محصولات تویوتا، خودروسازان کره‌ای یا آلمانی از لحاظ قیمت رقابت کنند.»
پویا عباسیان، کارشناس تجارت بین‌الملل
هدف اصلی محصولات جدید خودروسازان هم بازار داخلی است
به نظر شما چرا مصرف‌کننده ایرانی احساس می‌کند به اندازه پولی که برای خرید خودرو پرداخته، کیفیت دریافت نکرده است؟
برخی مدیران وزارت صمت معتقدند صنعت خودرو ایران به همین وضع باید حفظ شود و مردم چاره‌ای جز خرید خودروهای داخلی ندارند. اما برای این تفکر، زنگ خطر با احتمال نهایی‌شدن توافق بین‌المللی ایران و سران «پنج به‌علاوه یک» به صدا در آمده است. در صورت ایجاد گشایش در روابط سیاسی و اقتصادی کشور، احتمال آزادسازی واردات بالاست و رقابت برای خودروسازانی که خود را آماده این شرایط نکرده باشند، دشوار می‌شود.
در گمانه‌زنی‌های شما احتمال آزادسازی واردات خودرو مطرح شد. به نظر شما محصولات خودروسازان ایرانی در رقابت با خودروسازان جهانی چه جایگاهی در بازار کشور دارند؟
درحال‌حاضر نرخ ارز دچار تورم و حباب سیاسی است. همان‌طور که پیش‌تر مطرح شد بنده عقیده دارم با تعیین تکلیف برجام تحولاتی در اقتصاد سیاسی کشور حادث خواهد شد که در آن صورت، کسب رضایت و خواست مشتری باید جایگزین رویه تحمیل داشته‌های خودروساز به بازار شود. در دهه‌های گذشته که فرصت ورود تکنولوژی‌های جهانی در صنعت خودرو وجود داشت، سهل‌انگاری‌ها موجب شد تولید محصولات کم‌کیفیت اعتبار خودروسازان را نزد مصرف‌کنندگان داخلی خدشه‌دار کند.
آیا با تولید پلت‌فرم‌های جدید از سوی خودروسازان بزرگ کشور، مشکل رقابتی نبودن بازار حل خواهد شد؟
خیر؛ باز هم مشکل حل نخواهد شد. زیرا بهای یک خودرو اقتصادی ژاپنی و کره‌ای خانوادگی را که در همه‌جای دنیا ارزان‌ترین است، دولت برای حمایت از خودروسازان، با ابزار تعرفه بالا خواهد برد. این تعریفی غلط از مرکانتیلیسم (Mercantilisme) است؛ گرچه فرانسه، آلمان، ژاپن و ایتالیا و دنیای غرب، زمانی از طریق بالابردن تعرفه‌ها و همچنین یارانه در تجارت کالا، صادرات خود را به حداکثر و وارداتشان را به حداقل رساندند، اما همین برداشت نادرست از همین سیاست و اجرای غلط و سلیقه‌ای آن، ما را به روز سیاه نشاند و صاحب صنعت خودرویی مونتاژکار و دارای زنجیره تامین وابسته کرد.
برخی کارشناسان معتقدند صنعت خودرو ایران در تولید محصولات جدید موفق بوده و حتی در برخی موارد به بلندپروازی‌های مدیران گذشته نیز دست یافته است. نظر شما در این خصوص چیست؟
هدف اصلی محصولات جدید خودروسازان هم بازار داخلی است. زیرا مردم مجبورند و پول بیشتر برای خرید خودروهای دست دوم و البته مستحکم و مرغوب خارجی ندارند. اما در کشورهای همسایه مجبور نیستند خودروهای ما را بخرند. پس خودروسازان باید خود را آماده رقابت با بازار آزاد کنند.
جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس
کاهش هزینه‌ها و ارتقای کیفی با افزایش تیراژ
به نظر شما برای کاهش موانع قانونی پیش روی صنعت خودرو، چه مؤلفه‌هایی باید مد نظر مدیران و تصمیم‌گیران قرار بگیرد؟
تلاش‌ها باید معطوف بر این باشد که ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها در خدمت قطعه‌سازان داخلی قرار گیرد تا بدین‌ترتیب ارتقای کیفیت قطعات تولیدی برای آن‌ها مقدور شود. تیراژ خودرو نیز باید افزایش یابد. افزایش تیراژ، امکان استفاده از صرفه‌جویی ناشی از افزایش مقیاس و کاهش هزینه‌های تولید را فراهم خواهد کرد که این امر در ایجاد شرایط رقابتی برای صنعت خودرو کشور موثر است.
آیا شیوه فروش محصولات خودروسازان و شیوه قیمت‌گذاری شورای رقابت می‌تواند آرامش را به صنعت و بازار خودرو بازگرداند؟
خیر؛ حذف شیوه ثبت‌نام و قرعه‌کشی خودرو که موجب توزیع رانت در جامعه شد، یک ضرورت است.
به نظر شما برای کاهش تاثیر التهابات ارزی بر صنعت خودرو چه باید کرد؟
در تولید خودرو باید وابستگی به خارج از کشور کاهش یابد. زیرا نوسانات ارزی در شرایط وابستگی، صنعت خودرو کشور را به چالش می‌کشاند و از ادامه مسیر تولید بازمی‌دارد. همچنین ارتباط صنعت خودرو داخلی با خودروسازان جهانی باید به گونه‌ای باشد که امکان انتقال دانش فنی به‌طور عملی فراهم شود تا خودروسازان بتوانند وارد بازارهای بین‌المللی شوند تا بدین‌ترتیب بخشی از نیازهای ارزی آن‌ها از طریق صادرات تامین شود.
برای حذف موانع قانونی یا مقررات دست‌وپاگیر که مانعی در رقابتی‌شدن صنعت خودرو محسوب می‌شود، چه برنامه‌ای از سوی مجلس ارائه شده است؟
مجموعه خودروسازان باید در معرفی موانع قانونی و ارتباط تنگاتنگ با مجلس بکوشند تا از این طریق مجلس بتواند در جهت رفع موانع قانونی اقدام کند. اکنون واردات خودرو ممنوع و خودروهای داخلی نیز مشمول قیمت‌گذاری است. اما در تعیین نرخ‌های تکلیفی باید از ورود ضرر و زیان به خودروسازان ممانعت به عمل آید.
نظر شما درخصوص منافات دستوری بودن قیمت خودرو با قانون مجلس مبنی بر قیمت‌گذاری و فروش مواد اولیه داخلی بر اساس نرخ جهانی و فوب خلیج فارس چیست؟
امکان آزادسازی قیمت خودرو در فضای رقابتی فراهم می‌شود؛ به نظر من، با توجه به این‌که انحصار بر صنعت خودروی داخلی حاکم است، بخشی از مابه‌التفاوت قیمت روز و قیمت تکلیفی باید در جهت حمایت از قطعه‌سازی و تولید دانش فنی مورد استفاده قرار بگیرد تا کاستی‌های موجود، از این ناحیه جبران شود.
