به گزارش «اخبار خودرو»،خودروهای تجاری و به تبع آن صنعت حمل‌ونقل کشور طی سال‌های اخیر با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم کرده، مشکلاتی که در این سال‌ها نه‌تنها کاهش نیافته است، بلکه روزبه‌روز بر حجم آن‌ها نیز افزوده می‌شود. از فرسودگی گرفته تا افزایش قیمت نهایی محصولات تولیدی و توقف تولید مدل‌های داخلی و ورود دلالان به بازار کامیون‌های دست‌دوم وارداتی؛ مشکلاتی هستند که به‌طور مستقیم بر صنعت حمل‌ونقل تاثیر گذاشته‌اند. موضوعات دیگری نیز این صنعت را درگیر کرده که ازجمله آن‌ها می‌توان به کمبود برخی کاربری‌ها و عدم توجه به تولید و واردات و تمرکز بر خودمالکی اشاره کرد؛ مواردی که در کنار کاهش حجم واردات و محدودیت‌های صادراتی، طی سال‌های اخیر صنعت حمل‌ونقل کشور را از رونق انداخته است.
خودمالکی کامیون‌ها و ضعف در تغییر و تحول
یکی از مشکلات صنعت حمل‌ونقل در ایران، خودمالکی بودن کامیون‌هاست. در کشورهای پیش‍رفته، صنعت حمل‌ونقل در اختیار شرکت‌های بزرگ قرار دارد، شرکت‌هایی که تعداد بسیار زیادی از کامیون‌ها و کشنده‌ها را در اختیار دارند و با استخدام تعداد بسیاری راننده، بهره‌وری این صنعت را افزایش داده‌اند. در ایران شرکت‌های حمل‌ونقل به دلیل برخی شرایط خیلی نتوانسته‌اند خود را جا بیندازند. خودمالکی در ایران به دلیل ضعف مالی صاحبان خودرو باعث شده است آن‌ها نتوانند خودرو را پس از مدتی استفاده تعویض کنند. به همین دلیل برخی خودروها چنددهه عمر کرده‌اند و با وجود هزینه‌های بالای نگهداری همچنان مورداستفاده قرار می‌گیرند.
اقتصاد ضعیف کامیون‌داران؛ مانع رقابت و سرمایه‌گذاری
رئیس هیات‌مدیره انجمن رانندگان کامیون‌های یخچال‌دار تهران نیز در این خصوص با بیان اینکه رویکرد مدیران درخصوص بحث شرکت‌محوری با واقعیت‌های موجود فاصله دارد، اظهار میکند: «ملاک مدیران در وزارت راه و سازمان راهداری قانون تجارت و حمل‌ونقل کشورهای دیگر بوده، درصورتی‌که مبنای حمل‌ونقل در دیگر کشورها شرکت‌محوری است. اما در ایران راننده مالک کامیون و یک واحد فعال اقتصادی ضعیف است که توان پرداخت هزینه‌ها، سرمایه‌گذاری و رقابت را ندارد. ضمن اینکه این افراد بیشترین هزینه را هم پرداخت می‌کنند و کمترین میزان بهره را به‌دست می‌آورند.» به دلیل مشکلات مالی رانندگان و عدم حمایت از این قشر، آن‌ها گاهی مجبور هستند حتی پایین‌تر از نرخ‌های موجود بار جابه‌جا کنند. درصورتی‌که اگر شرکت‌محوری در دستور کار بود و شرکت‌های قدرتمندی در این بحث وجود داشت، رقابت به معنای واقعی شکل می‌گرفت.»
رقابت مخرب با ساختار خودمالکی
عبداله خانعلی در ادامه به رقابت مخرب در این حوزه اشاره میکند و می‌گوید: «شرکت‌های حمل‌ونقل با توجه به کمبود بار و مازاد کامیون، رقابت مخربی ایجاد کردند تا رانندگان به‌منظور رقابت با سایر کامیون‌داران ناچار به دریافت کرایه کمتر شوند. مادامی‌که ساختار خودمالکی بر حمل‌ونقل کشور حاکم باشد، تغییر مدیران و وزرا و صدور دستور از سوی آن‌ها کاری از پیش نخواهد برد و مشکلات حمل‌ونقل را حل نخواهد کرد.»
تضاد منافع؛ راننده مالک کامیون، مجوز به نام حمل‌ونقل
رئیس هیات‌مدیره انجمن رانندگان کامیون‌های یخچال‌دار تهران با انتقاد از رویه موجود اظهار میکند مبنای برنامه‌ریزی وزارت راه شرکت‌محوری است، اما در واقعیت ساختار حمل‌ونقل کشور خودمالکی است.
این روند باعث شده دو قشری که دارای تضاد منافع هستند، در مقابل یکدیگر قرار بگیرند. چراکه مالک کامیون راننده است، اما مجوزها و صدور اسناد در اختیار شرکت‌های حمل‌ونقل است، درحالی‌که مسئولیت این دو باید بر عهده یک شخص باشد.
ساختار خودمالکی باعث فروش کامیون‌های چینی
خانعلی با اشاره به مشکلاتی که تضاد منافع به وجود آورده تاکید میکند: «درصورتی‌که ساختار حمل‌ونقل به صورت شرکت‌محور اداره می‌شد، دیگر شاهد عرضه خودروهای چینی در کشور نبودیم. چراکه شرکت‌های حمل‌ونقلی نیاز به خودرهایی دارند که حداقل 5 سال به‌صورت مداوم بتوانند از آن استفاده کنند. درصـــــــورتی‌که کامیون‌های چینی کیفیت و دوام لازم برای این کار را ندارند. متاسفانه رانندگان به دلــــــــیل نبود توان سرمایه‌گذاری با محرک‌هایی مانند ارائه وام و تسهیلات تحــــــــریک به خرید کامیون چینی شدند و مدام در حال تعـــــویض قطعات هستند.»
