به گزارش «اخبار خودرو»،دستفروشی در مترو پدیده‌ای است که همزمان با ورود این سیستم حمل‌ونقل عمومی شکل گرفت. سامانه‌ای که در بدو حضور و تردد در عمق چند ده‌متری پایتخت علاوه‌بر مسافران ذوق‌زده از حضور مترو در کلانشهر تهران، پای خرده‌کاسب‌های بی‌جا و مکان را به واگن‌های درحال حرکت باز کرد.
این دستفروشان از یک طیف سنی خاص نیستند؛ کودکان 5 یا 6ساله که فال می‌فروشند، دختران جوان که کالاهای زینتی و لوازم آرایش عرضه می‌کنند یا زنان میانسالی که لباس‌های گوناگون می‌فروشند و سالمندانی که به اندازه یک سمساری جنس و خرده‌ریز همراه دارند و داخل ساک‌دستی خود از قالب ژله گرفته تا جرم‌گیر سماور راتلمبار کرده‌اند. این افراد در ساعاتی از شبانه‌روز ایستگاه‌های مترو را به امید جلب مشتری و فروش اجناس نسبتا ارزان یک‌به‌یک زیر پا می‌گذارند.
اینگونه به‌نظر می‌رسد درآمد دستفروشی در مترو به اندازه‌ای است که یک طبقه اجتماعی نیمه‌متوسط صرف‌نظر از فشارهای اقتصادی، به‌عنوان یک حرفه پول‌ساز به آن نگاه می‌کنند. با این‌حال، عده‌ای هم معتقدند این فروشندگان واگن‌های مترو را شبیه بازار مکاره کرده‌اند.
از همه رنگ و همه رقم!
البته این تمام ماجرا نیست؛ برخی دستفروشان نیز در مترو حضور دارند که با ظاهری آراسته و با یک کوله‌پشتی کوچک، کالاهای کم‌حجم مثل خودکار، روان‌نویس، باتری، لوازم جانبی موبایل، چراغ‌قوه‌های کوچک، شکلات، جوراب، لوازم آرایش، لامپ‌نشکن و... را با خود حمل و با فروش آنها کسب درآمد می‌کنند. با اینکه اغلب جنس‌هایی که می‌فروشند چینی است ولی به‌گفته تعدادی از مشتریان کار راه‌انداز است. در بساط آنها از یک گل‌سر که می‌توان با 3یا4هزار تومان می‌توان خرید تا انواع لوازم خیاطی، مواد خوراکی و لوازم آرایش یافت می‌شود.
براساس قانون دستفروشی در مترو ممنوع است. این موضوع را همه، چه دستفروش و چه مسافر می‌دانند. اما کمتر دستفروشی نگران برخورد ماموران ایستگاه یا توقیف اجناس است. مترو به جزیره امنی برای این قشر می‌ماند که مدت‌هاست دیگر صحنه‌ای از برخورد با دستفروشان در آن دیده نمی‌شود. بی‌توجهی شرکت بهره‌برداری مترو به این معضل، روزبه‌روز بر پیچیدگی‌های ابعاد آن می‌افزاید و معلوم نیست مسئولان مترو، کجای این ماجرا قرار دارند.
صدای دستفروشان و مزاحمت‌های آنان یکی از معضلات اصلی مترو تهران است. از صبح وارد واگن‌ها می‌شوند و با فریاد زدن به دنبال یافتن مشتری هستند. به غیر از تبلیغ کالاهای نه‌چندان باکیفیت، عبورومرور و حتی ایستادن را برای مسافران دشوار می‌کنند. این مساله آنقدر شایع است که گاهی اوقات برخوردهای فیزیکی نیز منجر می‌شود.
گروهی دیگر با تردد بین واگن‌ها و حمل وسایل خود در جعبه یا ساک‌های بزرگ با مردم برخورد می‌کنند که گاه موجب ناراحتی مسافرها می‌شوند.
ساماندهی از طرح تا عمل
پدیده دستفروشی در مترو مخالفان و موافقان خود را دارد و به صورت تک‌بعدی نمی‌توان آن را بررسی کرد؛ این محل و این شغل هم می‌تواند کمک‌هزینه زندگی باشد و هم می‌تواند سبب ایجاد سایر آسیب‌های اجتماعی شود. طبق اعلام مسئولان شهری تعداد دستفروش‌هایی که در مترو فعال هستند، بیش‌از 4هزارنفر تخمین زده می‌شود. حتی به‌گفته مسئولان مربوطه دستفروشان مترو در قالب یک «شبکه مافیایی» فعالیت می‌کنند. پخش‌کننده‌ها به آسانی با استفاده از ظرفیت انبوه مسافران مترو برای کالاهای خود ذائقه‌سازی می‌کنند و اجناسی را که تولید یا وارد کرده‌اند، در مدت کوتاهی زیر پوست شهر به پول تبدیل می‌کنند. سرشبکه‌های این گروه‌ها به واسطه شناخت از اماکن پرتردد در مترو و همچنین نیاز افراد متقاضی کار، آنها را به‌کار گرفته و با تهیه کالاهای مختلف و عرضه بین آنها، حداقل به 10تا20درصد سود از محل فروش اجناس دست می‌یابند.
محسن هاشمی، رئیس سابق شورای شهر تهران در این زمینه گفته بود:« آن زمان که در مترو فعالیت داشتیم، پدیده دستفروشی در مترو تازه آغاز شده بود اما چون با آن برخورد نشد، روزبه‌روز گسترش یافت. حالا می‌بینیم تعداد دستفروشان، از تعداد مسافران هم بیشتر شده است. این اتفاق خوبی نیست؛ باید روشی برای ساماندهی با دستفروشان طراحی شود.»
الهام ابراهیمی، کارشناس حوزه شهری در این باره به روزنامه «دنیای‌خودرو» گفت: «افرادی که به دستفروشی در مترو مشغول هستند، عضوی از جامعه هستند، نمی‌توان آنها را از بطن جامعه حذف کرد بلکه باید آنها را ساماندهی و در راهروهای مترو محل کسب درآمد ایجاد کرد. البته تا الان دستور کار مشخصی برای مقابله با این پدیده وجود نداشته است. اگر در این باره نیازی به وضع قانون احساس شود باید شورای شهر نسبت‌به تنظیم مصوبه‌ای اقدام و شهرداری را مکلف به ساماندهی دستفروشان کند. اگرچه مسئولان شهری بارها بحث ساماندهی دستفروشان مترو را مطرح و حتی در این باره طرح‌هایی تنظیم کردند، ولی نه‌تنها شاهد کاهش تعداد این افراد نبوده‌ایم بلکه روزبه‌روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت فروشندگان نه‌تنها ساماندهی نشده‌اند، بلکه در ایستگاه ساماندهی متوقف هستند. با جمع‌آوری دستفروشان به‌نوعی صورت مساله را پاک می‌کنیم، این در حالی است که در عمل شاهد فعالیت آنها در مترو خواهیم بود. پس لازم است ساماندهی دستفروشان در دستور کار مسئولان شهری قرار گیرد نه جمع‌آوری آنها. با ساماندهی دستفروشان، نیازمندان واقعی از سودجویان و متکدیان جدا می‌شوند و دیگر شاهد ادامه فعالیت آنها در مترو نخواهیم بود. بنابراین قوه قهریه در جلوگیری از ادامه فعالیت دستفروشان تاثیر چندانی نداشته و اقدامی کارشناسی‌شده هم نیست، زیرا پس از جمع‌آوری ممکن است در مکان دیگری بساط کنند و یا به‌دلیل از دست دادن شغل خود به دیگر مشاغل کاذب دیگری روی بیاورند. در این زمینه لازم است دستفروشان نیازمند، تحت پوشش سازمان‌های حمایتی قرار بگیرند. »
