به گزارش «اخبار خودرو»،کارفرمایان در ایران نسبت به اکثر کشورهای همسایه بالاترین نرخ هزینه‌های شروع به کار را دارند. این امر سوای هزینه‌های اخذ مجوز و طی کردن مراحل عدیده بوروکراسی اداری است. البته همین موضوع بهانه‌ای برای مهاجرت سرمایه‌های کشور و جذب کارآفرینان ایرانی در حوزه‌های مختلف مانند خودرو و قطعات آن از سوی کشورهای منطقه شده است. سیدمرتضی افقه، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران در این خصوص به روزنامه «دنیای‌خودرو» گفت: «مساله مهاجرت سرمایه‌ها که به‌صورت‌های مختلف ازجمله مهاجرت نیروی کار و کارآفرینان اتفاق می‌افتد، در کنار خروج ارز از کشور حالا به مساله بسیار مهمی برای ایران تبدیل شده و افزایش تقاضا برای مهاجرت حتی در آمارهای رسمی نیز به تایید رسیده است.» وی افزود: «همان‌طور که رسانه‌ها مطرح می‌کنند، امارات‌متحده عربی یک شهرک صنعتی احداث و اعلام کرده است هر کسی که در ایران کارخانه و تولید داشته است، می‌تواند در این شهرک زمین مجانی بگیرد. جالب این‌جاست که به محض امضای قرارداد، بانک ۹۰درصد هزینه‌ها را تسهیلات می‌دهد تا فرد آن‌جا بدون دردسر به تولید خود بپردازد. در بقیه کشورهای همسایه نیز چنین زیرساخت‌هایی برای جذب سرمایه‌های کشور ایجاد شده است.» پویا عباسیان، فعال و کارشناس تجارت بین‌الملل نیز در همین خصوص معتقد است: «ایران باید سیاست‌های کشورهای همسایه را دائما رصد کند؛ تغییر رویه از مصرف‌گرایی مطلق به تولید قطعات خودرو در کشورهای جنوب خلیج‌فارس در کمتر از یک‌دهه اخیر اتفاق افتاده است و شاهد هستیم با آنکه دیر به سمت تولید محصولات آمدند، اما بهتر نتیجه گرفته‌اند.» وی ادامه داد: «بسیاری از نخبگان صنعت خودرو کشور به دلیل شرایط خاص موجود به اجبار از کشور رفته‌اند که در صورت فراهم‌شدن شرایط مناسب به کشور باز خواهند گشت.»
از مصرف به تولید برای جذب نخبگان-سیدمرتضی افقه، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران
با توجه به آنکه میزان مهاجرت از ایران به کشورهای همسایه روبه افزایش است. چه اقداماتی از سوی دولت می‌تواند نرخ مهاجرت اشخاص و سرمایه‌های مردمی را کاهش دهد؟
شرایط اقتصادی کشور موجب شده است برخی سرمایه‌گذاران که منافعی در کشورهای همسایه دارند، پول خود را به بازارهای دارای بازخورد بهتر به نسبت ایران دارند، کوچ دهند. اما دولت برای جلوگیری از موج مهاجرت سرمایه‌داران خرد می‌تواند برنامه‌ریزی و دستورالعمل‌های تشویقی در نظر بگیرد. زمینه‌های انواع فعالیت تولیدی هراندازه به‌صورت تشکیلاتی‌تر و منسجم‌تر فراهم و عملیاتی شوند، افراد می‌توانند با شناخت بهتر نسبت به عاملان اجرایی، سرمایه‌های کوچک خود را وارد چرخه تولید کنند. زیرا از دغدغه‌ها و مشکلات تولید مطلع می‌شوند و می‌توانند با هم‌اندیشی و وحدت و ایجاد قدرت چانه‌زنی در رفع موانع و بهبود شرایط فضای کسب‌وکار، تعامل بیشتری بین سازمان‌ها و قانون‌گذاران برقرار کرده و در حل مسائل مربوط به آن موثر عمل کنند.
چرا سرمایه‌داران بزرگ و کارآفرینان ایرانی در بخش‌های مختلف مانند زنجیره تامین صنعت خودرو جذب کشورهایی همسایه می‌شوند؟
کشورهایی مانند گرجستان، ترکیه و امارات نه‌تنها قوانین و ضوابط دست‌وپاگیر و متناقض پیش روی تولیدکنندگان خود نمی‌گذارند، بلکه حتی‌المقدرو حمایت‌هایی را در نظر می‌گیرند تا سود تولیدکنندگان تضمین شود. اما نبود برنامه، بسترهای لازم و چشم‌انداز برای سرمایه‌گذاران ما را می‌تاراند و موجب می‌شود با در نظر گرفتن تسهیلات و شرایط حمایتی بسیار خوب، ارائه امتیازات فراوان و تبلیغات گسترده در این کشورها، علاقه‌مند به فعالیت در این کشورها شوند. درواقع هموطنان ما به‌رغم میل باطنی و پافشاری برای کار در ایران، به‌تدریج به این کشورها کوچ کرده و ایده‌های خود را در آن‌جا اجرا می‌کنند.
جذب نوابغ و نخبگان صنعت به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در یک دهه گذشته تشدید شده است. در این مدت چه تغییر رویه‌هایی باعث کاهش یا شدت گرفتن نرخ مهاجرت نخبگان به این کشورهای همسایه بوده است؟
همان‌طور که می‌دانید پیش از دهه نود، امارات اصلا درصدد تولید نبود. این کشور جایی برای ترانزیت و صادرات مجدد بود. اما حالا برای بردن کارآفرینان ایرانی برنامه‌ریزی کرده است و قول اقامت می‌دهد. کشوری که به دنبال واردات خودروهای لوکس جهانی بوده، حالا به فکر تولید قطعات خودرو افتاده است. همین نکته نشان می‌دهد تا چه حد عزم سیاست‌مداران اماراتی برای جذب نخبگان کشورهای همسایه جدی است و بی‌توجهی به آن چگونه می‌تواند کشور را تهی کند. مساله مهاجرت تنها مساله‌ای اقتصادی نیست. جامعه نیاز به امید دارد، امید به آینده‌ای بهتر. مسائل بین‌المللی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی همه با هم در این امر دخیل هستند و وقتی مشکلات مداوم افزایش می‌یابد، نمی‌توان انتظار داشت وضعیت بهبود یابد و افراد امیدوار باقی بمانند.
اطلاق قطعه‌سازان زیرپله‌ای به برخی کارگاه‌های توانمند کوچک صحیح نیست-پویا عباسیان، فعال و کارشناس تجارت بین‌الملل
برخی فعالان اقتصادی معتقد هستند دولت‌های اخـــــیـر با خـودتحریمی‌ها موجبات خروج سرمایه‌های مردمی از کشور را فراهم کرده‌اند. به نظر شما آیــا بــا وجــود تـــحــریــم‌های بین‌المللی می‌شد به نحو بهتری مشکلات صنعت و بازار خودرو را مدیریت کرد؟
صنعت خودرو در چند سال گذشته مصائب بیشماری را پیش روی خود داشته است. یکی از عمده‌ترین مشکلات با توجه به ممنوعیت واردات خودرو، حذف 17هزار فرصت شغلی در بازارهای وابسته این حرفه تخصصی بوده است.
به عقیده بنده، تصمیم‌گیران و مسئولان اجرایی کشور درخصوص حفظ اشتغال در این حوزه حساب‌شده عمل نکرده‌اند. یکی از دلایل رشد مهاجرت در چند سال اخیر ریشه در موضوع ممنوعیت واردات خودرو به کشور دارد.
اغلب کشورهای اروپایی یک یا دو خودروساز بزرگ دارند که تمرکز آن‌ها بر تامین قطعات برای خطوط تولید و بازار افترمارکت است. آیا تعدد مجوزها در ایران نشان آزادی عمل صاحبان سرمایه است یا برعکس نشان از بی‌برنامگی در این حوزه؟
بوروکراسی شدید حاکم بر دستگاه‌های اجرایی، ضعف و تناقض در قوانین و ضوابط بین‌بخشی، باعث پدیده‌ای به‌نام مجوزفروشی در کشور شده است. بی‌ثباتی در اقتصاد و تورم بالا و همچنین وجود دستگاه‌های بسیار که به‌صورت موازی در تصمیم‌گیری‌های کارفرما دخالت دارند نیز این امر را تشدید می‌کند.
البته قوانین و ضوابط خاص هر یک از دستگاه‌های اجرایی که در راستای یک فعالیت تجاری مسئول اعطای مجوز هستند هم در این مشکل دخیل است.
این قوانین غالبا به‌صورت داخلی و سلیقه‌ای اعمال می‌شود و در تضاد با دیگر بخش‌های نظارتی هستند. همین موضوع دست و پای سرمایه‌گذار را می‌بندد و انگیزه وی را برای سرمایه‌گذاری کم می‌کند. اما افرادی هم هستند که در همین شرایط با وجود تمامی مشکلات همچنان با اراده‌ای قوی و عشق و علاقه برای فراهم‌سازی زمینه‌های اقتصادی و اشتغال‌زایی تلاش می‌کنند.
آیا همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند گره از مشکلات صنعت خودرو باز کند؟
شـــــــــرکت‌های دانش‌بنیان با به‌کارگماری نوابغ و نخبگان به‌وجود آمده‌اند.
در حقیقت یکی از ثمرات اصلی نخبگان و دانشگاهیان تمرکز بر راه‌اندازی واحدهای دانش‌بنیان است که می‌توانند شکل‌گیری و عملی‌سازی ایده‌های خود را در این قالب اجرایی کنند.
به‌طور مثال، پیمان کارگر از مدیران بزرگ خودروسازان جهانی پیش از مهاجرت در یکی از خودروسازان ایرانی فعالیت داشت و حالا در خدمت یک شرکت بزرگ آسیای شرقی است.
بنا بر این همان‌طور که دانشگاه‌ها باید در پرورش افرادی که آمادگی لازم در این زمینه‌ها را دارند، اهتمام ورزند، صنایع نیز باید مهیای شکوفایی ظرفیت‌های آنان باشند.
اما نه‌تنها چنین فضایی در صنایع فراهم نیست، بلکه دانشگاه‌های ما هم هنوز نتوانسته‌اند آن‌گونه که باید، برنامه‌های نخبه‌پروری و آموزش‌های متناسب با نیاز کارآفرینی را در قالب تدوین دوره‌های مرتبط فراهم سازند. این در حالی است که دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی ما باید در این زمینه تمرکز بیشتری داشته باشند و در جهت باروری و هدایت این افراد در فضای مناسب گام بردارند. این امر نیاز به فرهنگ‌سازی برای ایجاد روابط نزدیک‌تر صنعت با دانشگاه دارد.
شرکت‌های کوچک قطعه‌سازی در ایران با میزان توان تولید طبقه‌بندی می‌شوند آیا حرکت به سمت مجموعه‌سازی می‌تواند هزینه‌های تولید در صنعت خودرو را کاهش دهد؟
ایران درخصوص تولید قطعات خودرو دارای چند گروه صنعتی است و گاهی بی‌توجهی مسئولان، موجب ناامیدی قطعه‌سازان خرد می‌شود. اطلاق قطعه‌سازان زیرپله‌ای به برخی کارگاه‌های کوچک که توانایی تولید محصولات استاندارد را دارند، یکی از این بداخلاقی‌هاست.
درحالی‌که می‌توان با شناسایی استعدادهای موجود و پشتیبانی از این قطعه‌سازان، آن‌ها را حداقل در بخش‌های مرتبط با مهارتشان مشغول به تولید نیاز افترمارکت‌ها کرد و با هماهنگی مراجع ذیربط و هدایت سرمایه‌گذاران ضمن جذب امکانات لازم، شرایط را برای این کارگاه‌ها و خدمت‌رسانی آن‌ها به جامعه را فراهم آورد تا این کارآفرینان در حال رشد، سر از کشورهای همسایه درنیاورند.
