به گزارش «اخبار خودرو»، بخش نخست گفت‌وگو با دکتر سید شهریار زینی را در شماره گذشته روزنامه «دنیای‌خودرو» خواندید. در بخش پایانی این مصاحبه، مدیر گروه توسعه فناوری‌های نوین ستاد حمل‌ونقل پیشرفته علمی و فناوری ریاست‌جمهوری درباره بهترین راهکار برای بازار خودرو، پیشرفت این صنعت و تولید محصول اقتصادی متناسب با شرایط بازار مسائلی را مطرح کرد که شرح آن در ادامه می‌آید.
آیا صنعت‌خودرو کشور آمادگی لازم برای ورود به‌بحث الکتریزه شدن را دارد و در این راستا چه‌تحولاتی باید صورت گیرد؟
شاید به‌صورت کلی صنعت‌خودرو کشور با صنعت‌خودرو جهان فاصله زیادی داشته باشد، اما همان‌طور که در مصاحبه‌های قبلی اشاره کردم، در زمینه تولید خودروهای الکتریکی فاصله از نظر فناوری زیاد نیست و در داخل کشور دانش این موضوع را به‌خوبی داریم. همچنین یکی از مهم‌ترین بخش‌های ورود به‌مسیر الکتریکی شدن خودروها، دانش تولید قطعات است که خوشبختانه دانش و پتانسیل این بخش را نیز داریم. موضوع و مساله اصلی در این زمینه این است که شرایط ورود به‌تولید خودروهای الکتریکی فراهم شود. در این زمینه لازم است قوانین تشویقی برای تولیدکننده‌های خودروهای الکتریکی وضع و قوانین بازدارنده در این زمینه حذف شود. به‌بیان دیگر سیاست‌گزار باید بتواند این قوانین را وضع کند تا از آن‌ها به‌درستی استفاده شود. درحال حاضر صنعت‌خودرو کشور از چنین قوانینی پیروی نمی‌کند و درحقیقت چنین قوانینی وجود ندارد. زیرا خودروسازان ملزم به‌الکتریکی کردن محصولاتشان نیستند و از سوی دیگر مشوقی برای حرکت به‌سمت تولید خودروهای الکتریکی وجود ندارد.
سوالی که همواره مطرح می‌شود این است که اگر روزی بخواهیم از خودروهای برقی استفاده کنیم، آیا زیرساخت‌های لازم و ایستگاه‌های شارژ برای این دسته از خودروها وجود دارد؟
وقتی شما بخواهید یک موضوع فناورانه را دنبال کنید، به‌دنبال ترند دنیا خواهید بود. ترند صنعت‌خودرو جهان در این راستا ابتدا خودروهای هیبرید بوده است. بنابراین بد نیست صنعت‌خودرو کشور در گام اول به‌سمت تولید خودروهای هیبرید، پلاگین-هیبرید و هیبریدهای متوسط برود. حتی به‌نظر بنده بهتر است در گام نخست، تولید هیبرید متوسط (Mild Hybrid) با سیستم 48 ولتی در دستور کار باشد و در گام بعدی پلاگین-هیبرید توسعه و استفاده شود. این موارد گام‌های اجرایی در صنعت‌خودرو کشور به‌شمار می‌رود که به‌حرکت به‌سمت دانش‌بنیان شدن صنعت‌خودرو کمک بسزایی می‌کند. اما ناگفته نماند که این صنعت باید خصوصی باشد و بتواند زنجیره‌تامین بسیار مناسبی داشته باشد. همچنین در ابتدا زنجیره‌تامین باید دانش‌بنیان باشد و در نخستین گام لازم است قطعات تولیدی مبتنی بر فرآیندهای ساخت و تولید به‌روز باشد. از طرفی مواداولیه استفاده‌شده باید مبتنی بر استانداردهای به‌روز دنیا و با قیمت مناسب باشد. همچنین لازم است از ساختارها و فرآیند به‌روز صنعت‌خودرو استفاده شود. در این راستا لازم است تکنوسنت و تیرینگ در توسعه زنجیره‌تامین لحاظ شود و همکاری با زنجیره‌تامین در پیشرفت و توسعه این صنعت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. درنهایت این‌که بتوان از مدیری در صنعت‌خودرو بهره گرفت که توان جذب نخبگان، دانشجویان، محققان و فعالان این حوزه را در صنعت‌خودرو داشته باشد. اما متاسفانه شاهد این هستیم که حصاری دور شرکت‌های خودروسازی کشیده شده تا از ارتباط با نخبگان، دانش‌بنیان‌ها و محققان خبری نباشد.
برای کم کردن فاصله خودروسازی کشور با صنعت‌خودرو جهان چه‌مواردی را باید در نظر گرفت؟
درپاسخ به‌این سوال لازم است به‌مواردی اشاره کنم؛ برای این‌که بتوانیم فاصله صنعت‌خودرو کشور را با صنعت‌خودرو جهان و کشورهای پیشرو تخمین بزنیم باید پرسید تاکنون چندمسابقه طراحی در سال در کشور برگزار شده است و خودروسازان کشور از ظرفیت دانشگاه‌هایی مانند صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت و سایر دانشگاه‌های فعال درحوزه صنعت‌خودرو که دستاوردهای شایسته‌ای داشته‌اند، تا چه‌اندازه بهره برده‌اند و از آن‌ها حمایت کرده‌اند؟ آیا آن‌ها از توسعه فناوری‌های نوین خودرو حمایت می‌کنند و آیا در داخل کشور توانمندی توسعه رادار خودرو را نداریم؟ درپاسخ به‌تمام این سوال‌ها باید گفت ما در کشور از دانش و پتانسیل بالایی در راستای پیشرفت صنعت‌خودرو بهره‌مندیم؛ اما متاسفانه خودروسازان فرصت را غنیمت نمی‌شمارند و از قافله عقب مانده‌اند. بنده اطلاع دارم که دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه صنعتی شریف کارهای قابل توجهی در زمینه ساخت رادارهای خودرو انجام داده‌اند؛ اما هیچ حمایتی از طرف خودروسازان دیده نمی‌شود. تنها در صنعت‌خودرو علاقه زیادی به‌ساخت محصولاتی برای دکور و مراسم‌های خاص وجود دارد! در این زمینه نکته دیگری که وجود دارد این است که اگر ما نتوانیم به‌درستی از محققان و نخبگان حمایت کنیم و ماحصل زحمات این افراد مستعد را در تجاری شدن خودروها و صنعت‌خودرو نبینیم، متاسفانه باید شاهد مهاجرت نخبگان از کشور باشیم. بنابراین این زنگ خطری برای ماست که باید برنامه منسجمی در این زمینه داشته باشیم.
به‌عنوان مدیرگروه توسعه فناوری‌های نوین خودرویی ستاد حمل‌ونقل پیشرفته علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و کارشناس ارشد صنعت‌خودرو پیشنهاد شما برای وزارت صمت و مسئولان آن در زمینه دانش‌بنیان شدن صنعت‌خودرو چیست؟
اگر وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌خواهد در این زمینه کاری انجام دهد باید مشکلات ساختاری را حل کند؛ که الیته در این مسیر اقداماتی انجام شده است. اما قدم برداشتن در این مسیر توسط این وزارتخانه بسیار کند است. به‌نظر بنده در گام نخست باید هرچه‌سریع‌تر بحث خصوصی‌سازی خودروسازان تعیین‌تکلیف شود. در گام بعدی باید به‌مساله قیمت‌گذاری خودروها پرداخت؛ بسیاری از مسئولان مربوطه این‌گونه چالش قیمت‌گذاری را برطرف می‌کنند که خودروهای ارزان‌قیمت را حذف می‌کنند و این مساله پیامدهایی خواهد داشت که بی‌توجهی به‌آن سبب وارد آمدن خسارت به‌اقتصاد کلان می‌شود. درواقع با توجه به‌این‌که قشر عظیمی از مردم توان خرید خودرو با قیمت 500 میلیون‌تومان را ندارند، بنابراین خودروسازان باید متناسب با توانمندی اقشار مختلف جامعه، خودرو مناسب در سبد محصولاتشان داشته باشند. اما درعین حال این به‌معنای تولید خودرو ارزانی نیست که زیان‌ده باشد. درحال حاضر در صنعت‌خودرو جهانی، تولید خودرو ارزان و اقتصادی و درعین حال ایمن، برنامه منسجمی دارد. به‌عنوان مثال کمپانی رنو را نگاه کنید که استاد تولید خودروهای اقتصادی درجهان است. یا اگر بخواهم در میان کشورها مثالی بزنم، بازار کشور هند گزینه مناسبی است. درواقع مردم این کشور توان بالایی برای خرید خودرو ندارند؛ بنابراین سعی می‌شود خودرویی به‌نسبت ایمن (حداقل ایمن‌تر از خودروهای ساخت داخل) متناسب با شرایط اقلیمی و با قیمت مناسب تولید شود. نمونه دیگر کشور برزیل است. کشورهای بسیاری هستند که در این حوزه قدم بر می‌دارند. بنابراین موضوع دیگر این است که مسئولان مربوطه در وزارت صمت بتوانند این مساله را پیگیری کنند و به‌فرجام برسانند.
تحول در صنعت‌خودرو درچند بخش خلاصه می‌شود؟
تحول در صنعت‌خودرو از دانش‌بنیان شدن آن آغاز می‌شود؛ اما به‌صورت کلی باید بگوییم که نخستین‌گام حل ساختارهای این صنعت است. دومین گام قیمت‌گذاری و گام سوم استفاده از پلت‌فرم‌های نوین در صنعت‌خودرو است.
درباره خودروهای اقتصادی گفتید؛ آیا باتوجه به‌شرایط فعلی امکان تولید چنین خودرویی وجود دارد؟
تا جایی که بنده اطلاع دارم معاون محترم حمل‌ونقل وزارت صمت، جناب آقای دکتر منوچهر منطقی روی این موضوع برنامه‌ریزی‌هایی داشته است و در آینده نزدیک یک خودرو اقتصادی با یک پلت‌فرم نوین و تولید مشترک هر دو خودروساز بزرگ کشور و با تیراژ بالا به‌عرصه تولید راه پیدا می‌کند. دراینجا لازم است به‌این نکته نیز اشاره کنم که شرط اساسی برای تولید یک خودرو اقتصادی، قیمت نهایی مناسب و تیراژ بالای آن است.
باتوجه به‌صحبت‌های شما درباره تولید مشترک میان دو خودروساز بزرگ کشور، آیا این مساله فرجامی خواهد داشت؟
بله؛ زیرا خبرهای خوبی از گروه صنعتی ایران‌خودرو مبنی بر همکاری دو خودروساز بزرگ کشور به‌گوش می‌رسد. این موضوع بحثی است که درحال حاضر و در شرایط فعلی می‌تواند تغییرات جدی ایجاد کند. به‌عنوان مثال پیشرانه‌ای که خودرو شاهین دارد، انتظارات مردم را برآورده نمی‌کند و از طرفی گروه صنعتی ایران‌خودرو با گروه خودروسازی سایپا تفاهمنامه‌ای را منعقد می‌کنند که بتوانند از قوای محرکه‌ای که گروه صنعتی ایران‌خودرو در اختیار دارد، آن‌ها هم استفاده کنند. این تحول بسیار مناسبی است که خیلی زودتر باید اتفاق می‌افتاد. حتی به‌نظر بنده می‌توان از موتور ملی EF7 که نسخه جدید آن EF7 پلاس است درمحصولات گروه خودروسازی سایپا نیز استفاده کرد.
آیا همکاری‌های مشترک میان دو خودروساز بزرگ کشور می‌تواند منشأ تحولی در این صنعت باشد؟
به‌نظر بنده تعیین سیاست‌های مشترک می‌تواند خیلی از هزینه‌ها را کاهش دهد. مثال ساده‌ای که بخواهم بگویم این است که 20 نوع موتور برف‌پاکن وجود دارد؛ اما وقتی استانداردها و الگوی طراحی مشخصی وجود داشته باشد، می‌توان این تعداد و تنوع را به‌شدت کاهش داد. حال این موضوع را به‌تمام قطعات خودرو گسترش دهید. این مساله به‌شدت تنوع را کاهش می‌دهد و زمین‌گیر شدن قطعات و خودروهای تولیدی را کم می‌کند. بر این اساس وزارت صنعت، معدن و تجارت در این حوزه باید گام بردارد. یکی دیگر از رسالت‌های مسئولان این وزارتخانه این است که خلأ‌های واقعی را شناسایی و نسبت به‌توانمندسازی آن‌ها اقدام کنند. به‌عنوان مثال آیا در کشور کارخانه تولید نیمه‌رسانا نداریم؟ بنده درپاسخ می‌گویم داریم؛ اما برای این‌که بتواند نیازهای صنعت‌خودرو را تامین کند، نیاز به‌توانمندسازی و حمایت دارد.
درواقع تیراژ تولید این کارخانه پاسخگوی نیاز کشور نیست و شما مشاهده می‌کنید که تعداد زیادی خودرو کف پارکینگ خودروسازان زمین‌گیر شده‌اند و مسئولان مربوطه اذعان می‌کنند که این موضوع به‌دلیل کمبود قطعات الکترونیکی یا همان ریزتراشه‌ها یا قطعات نیمه‌رساناست. بنابراین با سیاست‌گزاری درست و حمایت صحیح و باتوجه به‌توانمندی موجود می‌توانیم این دسته از قطعات را در داخل کشور تولید کنیم.
به‌عنوان سوال پایانی اگر پیشنهادی برای خودروسازان دارید، مطرح کنید.
درپایان امیدوارم که با کمک خداوند و تدابیر و رهنمودهای مقام‌معظم‌رهبری و اتخاد سیاست‌های مناسب در دولت محترم سیزدهم، شاهد تحول اساسی در صنعت‌خودرو باشیم. این تحول قطعا تنها درتغییرات مدیریتی رخ نمی‌دهد؛ همان‌طور که شرح دادم تغییرات چندگانه، برنامه‌ریزی منسجم لازم دارد و حمایت از نخبگان، ارتباط با شرکت‌های دانش‌بنیان و فراهم ساختن ارتباطات موثر با بخش علمی کشور مانند دانشگاه‌های صنعتی و ایجاد یک همکاری مشترک میان خودروسازان تنها راه‌های پیشرفت صنعت‌خودرو کشور به‌شمار می‌روند.
