بارها در کوچه و خیابان، خودرو فرسوده‌ای را دیده‌ایم که سال‌های متوالی است یک جا پارک شده و معلوم نیست چه کسی آن را آنجا پارک کرده است. از ظاهر امر پیداست این خودروها صاحب ندارند و تنها فضایی از شهر را اشغال کرده‌اند، به‌طوری‌که اهالی محل هم به حضور آن عادت کرده‌اند. اگر چه پیگیری سرنوشت این خودروها پای پلیس راهور ناجا و نهاد شهرداری را به میدان باز کرده است، اما تاکنون اقدام جدی در این رابطه انجام نشده و همچنان این خودروهای فرسوده در سطح شهر پارک شده‌اند، بدون آنکه چرایی آن مشخص شود!
خودروهایی که چهره شهر را زشت کرده‌اند
پارک خودروهای فرسوده در کوچه و خیابان، ازیک‌سو نابسامانی‌هایی را ایجاد کرده و ازسوی‌دیگر به زیبایی شهر لطمه وارد می‌کند. این خودروهای فرسوده محلی برای زندگی حیوانات موذی هستند و به دلیل داشتن رنگ، مواد شیمیایی و انتشار اکسید در هوا به لحاظ زیست محیطی نیز محیط زندگی شهری را آلوده می‌کنند. انگار مسئولان هم نسبت به چنین خودروهای پارک‌شده‌ای بی‌اعتنا هستند، چراکه تاکنون طرحی برای ساماندهی این خودروهای ازرده‌خارج و رهاشده اجرایی نشده و حضور این خودروها همچنان در سطح شهر به قوت خود باقی است. این خودروهای فرسوده شاید به پناهگاه معتادان، متکدیان و بی‌خانمان‌ها هم تبدیل شوند.
یکی از مسئولان پلیس راهور ناجا درباره جمع آوری خودروهای فرسوده پارک‌شده گفت: «مسئولیت این کار با شهرداری است. مثل اینکه بگوییم فردی مغازه دارد و چند سال در آن مشغول به‌کار نیست. این موضوع را باید با شهرداری در میان گذاشت. اگر خودرویی جای ممنوعه پارک نکرده باشد، کسی به آن کاری ندارد. در واقع هیچ تخلفی به لحاظ راهنمایی‌ورانندگی صورت نگرفته است که مانع پارک آن شویم، چون اگر این خودروها پارک نشده باشند، خودرو دیگری آنجا پارک می‌کند. اما اگر خودرو در محل توقف ممنوع پارک شده باشد، پلیس راهور کنترل و بررسی و اعمال قانون می‌کند، حتی اگر زیر تابلو حمل با جرثقیل پارک شده باشد با شکایت مردمی جابه‌جا می‌شود.»
این مقام پلیس راهور ناجا ادامه داد: «اگر گشت‌های اداره آگاهی و گشت راهور خودرو سرقتی پارک‌شده‌ای را ببیند حتما خودرو را انتقال می‌دهند، چراکه خودروهای دارای سابقه به دستور قضایی اعمال قانون می‌شوند. راه صاحب دارد و صاحب راه هم شهرداری است. خودروهای فرسوده پارک‌شده در سطح شهر به لحاظ بصری و زیباسازی، چهره شهر را مخدوش می‌کنند. شهرداری با این نگاه می‌تواند از اختیارات خود برای پاکسازی محل استفاده کند. پلیس راهور در صورت مشاهده خودروهای پارک‌شده در معابر طی سال‌های متوالی، اگر این خودروها مشکل ترافیکی ایجاد نکرده و نقض قانونی نداشته باشند، مانع پارک آنها نمی‌شود. متولی ساماندهی به این مساله شهرداری است که باید از لحاظ زیباسازی تعیین تکلیف کند.»
سرنوشت خودروهای سدمعبرکننده
چندی پیش معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه 4 تهران از جمع‌آوری و انتقال خودروهای اسقاطی و بلااستفاده از سطح معابر خبر داد و گفت: «خودروهای اسقاطی رهاشده در معابر جمع‌آوری و به پارکینگ منتقل می‌شوند. براساس قانون سدمعابر عمومی، اشغال پیاده‌روها و استفاده غیرمجاز از آنها و میدان‌ها و پارک‌ها و باغ‌های عمومی برای کسب یا سکنی یا هر عنوان دیگر ممنوع بوده و شهرداری مکلف است از آن جلوگیری و در رفع موانع موجود و آزاد کردن معابر و اماکن یادشده اقدام کند.»
وی ادامه داد: «در این راستا شهرداری منطقه چهار به منظور رفاه حال شهروندان و بهبود سیمای شهر، خودروهای بلاصاحب و متوقف با ظاهر نامناسب و ناایمن را پس از چندبار اخطاریه کتبی که روی شیشه این خودروها قرار می‌دهد، جمع‌آوری می‌کند و به پارکینگ انتقال خواهد داد. این خودروها با چهره‌ای خاک‌خورده و فوق‌العاده کثیف علاوه‌بر اشغال بخش قابل‌توجهی از سطوح شهری و پیاده‌روها، موجب ترافیک و بی‌نظمی عبور و مرور شهری می‌شوند، چهره عمومی محلات را نیز زشت کرده‌اند و روان فردی و اجتماعی مردم را آزار می‌دهند. در این زمینه از شهروندان تقاضا می‌شود در صورت مشاهده چنین مواردی با سامانه ۱۳۷ تماس بگیرند و نشانی خودروهای رهاشده را اعلام کنند.»
وقتی واردات خودرو و اسقاط فرسوده‌ها متوقف شدند
اما یک کارشناس خودرو نسبت‌به وجود خودروهای اسقاطی در گوشه و کنار شهر نظر متفاوتی را ارائه می‌دهد. وی معتقد است: «با اعمال ممنوعیت واردات خودرو تعداد خودروهای رها شده در سطح خیابان‌ها دو چندان شده است. هنوز هم بهره‌برداری از کارت سوخت این نوع خودروها رونق دارد. همچنین به‌دنبال ممنوعیت واردات خودرو، فرآیند اسقاط و بازیافت خودروهای فرسوده متوقف شد. روال اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده این بود که واردکنندگان خودرو باتوجه به حجم موتور خودروهای وارداتی، موظف به خرید گواهی اسقاط و از رده خارج کردن تعدادی خودرو فرسوده بودند. اما بعد از اعلام ممنوع شدن واردات خودرو، فرایند اسقاط خودروهای فرسوده نیز به‌طورکامل متوقف شد. همین موضوع باعث شد میزان معاملات خودروهای اسقاط‌شده کند شود و خودروها در سطح خیابان رها شوند.»
این کارشناس خودرو در پایان گفت: «جلوگیری از گسترش پدیده خودروهای رهاشده در سطح خیابان از قانون خاصی تبعیت نمی‌کند. هرچند شهرداری نسبت به رهاسازی زباله یا مصالح ساختمانی واکنش نشان می‌دهد و مالکان را نسبت به رهاسازی مصالح جریمه می‌کند اما برای خودروها چنین قانونی وضع نشده است.»
بد نیست بدانید درحال‌حاضر حدود سه‌میلیون دستگاه خودرو فرسوده در کشور وجود دارد که با ادامه روند موجود، این تعداد در سال ۱۴۰۸ به هشت‌میلیون دستگاه خواهد رسید.
طبق آمارهای ارائه‌شده، در سال‌های اخیر نوسازی خودروهای فرسوده نیز کاهش ۹۷درصدی داشته است. یکی از متهمان افت شدید روند اسقاط خودروهای فرسوده، خارج شدن نوسازی از اولویت دولت پس از اجرایی شدن فرآیند قرعه‌کشی در خودروسازی‌ها بوده است.
