به گزارش «اخبار خودرو»، بازار خودرو به‌رغم بحران‌های موجود در آن مانند بیماری که به‌حال خود رها شده است، هر روز شرایط بدتری را سپری می‌کند و بوی بهبود از اوضاع آن شنیده نمی‌شود. احتمال لغو ممنوعیت واردات خودرو نیز در حالی قوت گرفته است که بسیاری از واردکنندگان تمایلی به ادامه فعالیت در این بخش با ارز ثانویه یا آزاد ندارند. زیرا تجربه اخیر نشان داده ممکن است دریافت ارز ثانویه (یورو 11هزارتومانی) در ادامه با چالش پرداخت مابه‌التفاوت ارزی برای ترخیص روبه‌رو شود و ارز آزاد نیز قیمت را به حدی بالا خواهد برد که دور از کشش بازار است، درنتیجه دایره مشتریان را هرچه محدودتر می‌کند.
درخصوص این مسائل و دیگر موضوعات روز صنعت و بازار خودرو با دکتر فرهاداحتشام‌زاد، رئیس فدراسیون واردات ایران گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
وضعیت صنعت و بازار خودرو را در شرایط فعلی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
وضعیت بازار خودرو درحال‌حاضر مشابه کالاهای دیگر است. اما در این بازار، خودروسازان داخلی بهره نهایی را می‌برند زیرا می‌توانند تجربه فروش 10درصد از تولید سالانه خود را طی یک‌ماه داشته باشند. در این شرایط، مشتریان برای خودروهایی که سابق‌بر این با انواع راهکارها به فروش می‌رسیدند، صف می‌بندند؛ کالاهایی که در خرید آن‌ها توجهی به میزان کیفیت و رعایت استانداردهای ایمنی و کیفی نمی‌شود.
دلیل آنکه خودروهای داخلی مشتری و خواهان دارند، چیست ؟
علت اصلی صف بستن مشتریان برای خرید خودروهای داخلی، کمبود عرضه و همچنین سرکوب تقاضاست. هرگاه عرضه کم شود، شاهد چنین شرایطی برای هر کالایی ازجمله خودرو هستیم.
به‌نظر شما ممنوعیت واردات خودرو و شرایطی که برای واردات خودرو در یک‌سال گذشته به‌وجود آمده است نیز می‌تواند دلیلی برای این افزایش تقاضای خودروها باشد؟
بله؛ این هم می‌تواند دلیلی برای افزایش تقاضا باشد. یک بخشی از کمبود عرضه مربوط به ممنوعیت واردات است.
در این بحث واردات خودرو چقدر تاثیرگذار است؟
واردات خودرو تامین‌کننده نیاز کیفی بوده است. درحال‌حاضر نیاز کیفی مشتریان سرکوب شده و انتظارات بالایی که پس از برجام شکل گرفته بود، از بین رفته است. مشتریان بازار فراموش کرده‌اند توقعشان داشتن خودرو 2018 با استانداردهای 85گانه روز دنیا آن هم با قیمت مناسب بوده است. بحث اسقاط خودروهای فرسوده هم با ممنوعیت واردات خودرو فراموش شد. این‌ها وظایفی هستند که برعهده واردکننده‌ها بوده اما متاسفانه فراموش شده است.
به بحث کیفیت، استاندارد و همچنین بحث بسیار مهم اسقاط خودروهای فرسوده که همگی برعهده واردکنندگان بود و در جریان واردات به‌طور کامل انجام می‌شد، اشاره کردید. فکر می‌کنید اگر شرایط به همین صورت ادامه پیدا کند، در آینده به شرایط جدیدی خواهیم رسید؟
همان‌گونه که ما با انرژی منفی بحران‌های مختلف در حوزه‌های دیگر روبه‌رو شده‌ایم در صنعت خودرو هم این انرژی منفی به جریان افتاده است. این بحران به شکل‌های مختلف خود را نشان می‌دهد. دلیل این بحران‌ها شایسته‌پنداری کم‌سوادان در این حوزه تخصصی است.
بحث‌های بسیاری برای آزاد شدن واردات خودرو مطرح است. در این شرایط اگر واردات آزاد شود، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
به غیر از بحث آزادسازی واردات خودرو، باید به فکر راهی برای ترغیب فعالان تجاری بود، به‌ویژه کسانی که در این جریان نقره‌داغ شده‌اند. به موازات ترغیب این افراد به همکاری با کم‌کردن تعرفه‌ها، باید به فکر رفع محدودیت‌های همکاری طرف‌های خارجی هم باشیم. زیرا با اتفاقاتی که افتاد، شرکت‌های بین‌المللی درحال‌حاضر تمایل اندکی به همکاری با ایران دارند. این موضوع هم به تحریم‌های ناجوانمردانه علیه ایران برمی‌گردد و هم به رفتار غیرقابل پیش‌بینی دولت ما. اگر بتوان این موارد را مدیریت کرد، می‌توان انتظار داشت بازار با رویکرد مثبتی روبه‌رو شود.
این مدیریت چگونه قابل اعمال خواهد بود؟ آن هم در حالی که در یکی،دو سال اخیر شاهد تشویش پی‌درپی اوضاع بوده‌ایم...
اگر تمام بحران‌هایی را که با آن روبه‌رو هستیم، برمبنای یک مدیریت یک‌پارچه صحیح و البته براساس تخصص و نه «عقل‌کل پنداری» افراد تصمیم‌ساز، بررسی کرده و برای رفع آن‌ها برنامه‌ریزی کنیم، آن وقت می‌توانیم انتظار بهبود اوضاع در این بازار را داشته باشیم.
این نکته را هم باید در نظر بگیریم ثبات بازار در طولانی‌مدت و با صرف زمان به‌دست می‌آید اما تخریب اعتبار فعالانی که در این بازار حضور دارند و کار می‌کنند، یک‌شبه ممکن است.
به نظر من، این اتفاق طی دو سال متاسفانه به‌صورت کاملا برنامه‌ریزی‌شده رخ داده و بازار را دچار آسیب‌های جدی کرده است. اگر بازار بخواهد دوباره به شرایط اولیه‌اش بازگردد، به یک دوران درمان و نقاهت احتیاج دارد. این دوران بهبود و نقاهت هم به ثبات رفتاری تصمیم‌سازان برمی‌گردد.
شرایط واردکنندگان درحال‌حاضر چگونه است؟ آیا آن‌ها آمادگی لازم را برای باز شدن و رفع ممنوعیت واردات خودرو دارند؟
در این خصوص با چند مشکل روبه‌رو هستیم؛ نخست بحث عدم تمایل همکاری طرف‌های خارجی با ایران و دیگری بی‌علاقگی تجار داخلی به فعالیت است. به این خاطر که پرده‌دری به‌جای پرده‌داری تبدیل به ارزش شده است، اسم افراد در قالب شرکت‌های سوءاستفاده‌گر منتشر شده، در صورتی که همه به‌صورت قانونی فرآیندهای واردات خود را انجام داده بودند.
متاسفانه آبرو و حیثیت واردکنندگان خوش‌سابقه و نکونام ما خدشه‌دار شده است. از سوی دیگر نیز قوانین فی‌البداهه و تصمیمات شبانه‌ای اتخاذ شد که مصداق بارز عطف به‌ماسبق است. همه این‌ها، واردکننده‌های خودرو را با آسیب روبه‌رو کرده، همچنین باید بگویم متاسفانه تعدیل نیروی بسیاری در این حوزه اتفاق افتاده است.
با وجود همه هشدارهایی که درخصوص از بین رفتن اشتغال دادیم، این امر ناخوشایند اتفاق افتاد و بسیاری از منابع انسانی فعال در این حوزه آسیب جدی دیدند. بهبود این بدنه آسیب‌دیده قطعا زمان زیادی خواهد برد.
در هفته‌های اخیر صحبت‌هایی مبنی‌بر ترخیص 20 تا 30 هزار خودروی معطل مانده در گمرک و ورودشان به بازار شده است. آیا ورود این خودروها می‌تواند در بازار تاثیر مثبتی داشته باشد یا این خودروها صرفا برای انجام تعهدات سابق هستند؟
اکثر این خودروها تعهداتی هستند که به مشتریان داده شده بود و باید وارد شوند. اینکه ما سرمایه‌های کشور را در گمرکات حبس کرده‌ایم، یکی از مجموعه تصمیمات اشتباهی بود که اتخاذ شده است.
اینکه واردات باید هرچه سریع‌تر انجام شود، در آن شکی نیست. اما به‌جای این کار، هر روز زمان را از دست می‌دهیم. نمی‌دانم چه کسانی قرار است از این حوزه سود ببرند اما طبیعتا این خودروها متعلق به مشتریانی هستند که ماه‌هاست منتظر دریافت خودروهایشان هستند و در این مدت با یک بحران و تنش جدید روبه‌رو شده‌اند. تنها جرم این مشتریان این است که تقاضای خودروی باکیفیت داشته‌اند.
فکر می‌کنید دلیل اصلی چنین برخوردی با بحث واردات چیست؟ آیا صرفا به بحث مدیریت منابع ارزی و جلوگیری از خروج ارز مربوط است؟
علت و دلیل اصلی این مساله افشاگری واردکننده‌ها است. واردکننده‌ها فسادی را که وجود داشت، افشا کردند. این دلیل اصلی است که همه را دچار آسیب کرده، واردکنندگانی که پرده از یک فساد نهادینه‌شده برداشتند و برای شفاف‌سازی تلاش کردند، درحال‌حاضر دیگر جذابیتی برای دولت ندارند تا کمکی به آن‌ها بکند و به بقای آن‌ها وقعی بگذارد.
در بحث خدمات پس از فروش به کجا خواهیم رسید؟ آیا مشکلاتی در این بخش در پیش خواهیم داشت؟
در آن‌جا هم دچار آسیب خواهیم شد. چراکه به‌هم‌ریختگی تامین ارز و فرآیندهای عملیاتی در تامین قطعات یدکی هم وجود دارد و این موضوع طبیعتا مشتریان را با مشکل روبه‌رو خواهد کرد. البته این امر صرفا مربوط به خودروهای وارداتی نیست و قطعا برای خودروهای تولید داخل هم اتفاق می‌افتد. چون درصد ساخت داخل واقعی خودروهای داخلی نیز بسیار پایین است. همان‌طور که در چندماه گذشته دیدیم، خطوط تولید با بحران روبه‌رو شده‌اند و متعاقب آن در شبکه خدمات پس از فروش هم شاهد بحران جدی تامین قطعات خواهیم بود.
آیا واردات خودرو با ارز آزاد امکان‌پذیر است و واردکنندگان با این ارز می‌توانند خودرو وارد کنند؟
به‌هیچ عنوان. بازار کشش قیمت‌های بالا را ندارد. خودروها با تعرفه‌های بالا گران خواهند شد و بازار نمی‌تواند جان دوباره‌ای بگیرد.
