یافتن سهم و حضور در بازارهای بینالمللی برای هر تولیدکنندهای جذابیت قابلتوجهی دارد. این موضوع برای خودروسازان غیر از جذابیت، از اهمیت زیادی نیز برخوردار است. بههمیندلیل از سالها قبل تا امروز، دو خودروساز اصلی کشور باتوجه به ویژگیهای جمعیتی و بازار عراق، با ایجاد سایت تولید و نمایندگی در این کشور، اقدام به فروش محصولات خود کردهاند. اگرچه باتوجه به تلاش کشورهای دیگر برای ورود به این بازار، نیاز به برنامهریزی و تلاش بیشتری برای تداوم و توسعه محصولات ایرانی در این بازار به نظر میرسد.
دراینرابطه حمید حسینی، دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و عراق در گفتوگو با روزنامه «دنیایخودرو» به ارائه توضیحاتی پرداخت.
مزیت و جذابیت بازار عراق برای فعالیت خودروسازان ایران در این کشور چیست؟
بازار خودرو عراق، بازاری بزرگ با ارزش چهار تا پنجمیلیارددلاری است. مردم عراق حتی اگر صاحب هم خانه نباشند، تلاش میکنند حتما خودرو شخصی مناسب داشته باشند. البته قیمت محصولات ایرانی نیز برای عراقیها بسیار جذاب است. ضمن اینکه جمعیت این کشور جوان بوده و همین امر عاملی در جهت گسترش این بازار است. درآمد عراق در ششماه اول امسال 40میلیارددلار بود و انتظار داریم تا انتهای سال به ۸۰میلیارددلار برسد. ضمن اینکه باید توجه داشته باشیم عراق دومین شریک تجاری ایران است و ایران بعد از چین و ترکیه، سومین شریک تجاری است و امیدواریم در آینده نزدیک، رتبه هر دو کشور، اول شود.
جمعیت عراق چند میلیون نفر است؟
این کشور حدود 38میلیون نفر جمعیت دارد که این میزان با نرخ 3.8 در حال رشد است و پیشبینی میشود تا 15سال آینده این میزان به عدد جمعیت کشور ما برسد. همچنین میانگین سنی این کشور 20 سال است. توجه به این موضوع هم حائز اهمیت است که این کشور جمعیتی با گرایشهای شدید مصرفی دارد.
دلیل تمایل جمعیت کشور عراق به خرید خودروهای شخصی چیست؟
درواقع حملونقل عمومی این کشور درحال گسترش است. با این وجود، وسایل حملونقل عمومی ازجمله راهآهن، خطوط اتوبوسرانی و... به آن شکل فعال نیست و بیشتر نقلوانتقالات مردم با خودرو شخصی انجام میشود.
ورود خودروسازان ایرانی به این کشور چگونه و در چه شرایطی بوده است؟
میتوان گفت برای ورود به این بازار بهموقع اقدام کردیم. شرکتهای ایرانخودرو و سایپا بهاتفاق، یک سایت تولید برای مونتاژ محصولات خود در این کشور ایجاد کردند. فعالیت آنها به اندازهای است که در بعضی سالها حدود 30درصد فروش محصولات سایپا در عراق انجام شده است. اگرچه طی دو سال گذشته تولید خودرو در این کشور با مشکلاتی مواجه شد و حضور داعش در این کشور بازار را دچار مشکل کرد. اما درحالحاضر باردیگر این بازار در حال توسعه بوده و صادرات ما نیز شدت یافته است، به صورتی که در عراق خودرو تولید میکنیم.
الان خودروهای ایران بهصورت سیکیدی و با تعرفه صفر به عراق صادر میشود. همچنین بهعلت وجود قطعات و دسترسی به تعمیر و سرویس، تمایل به استفاده از خودروهای ایرانی در حملونقل عمومی عراق زیاد است، تا جایی که عمده تاکسیهای عراقی را سمند، پراید یا پژو405 تشکیل میدهند. اکثر مشتریان این خودروها از محصولات ایرانی رضایت دارند. به این ترتیب بازار خوبی برای این خودروها ایجاد و منتج به افزایش صادرات در این حوزه شده است.
باتوجه به اعمال تحریمهای بینالمللی جدید پس از ترک برجام توسط آمریکا، نگرانیهایی در زمینه شکل ادامه تبادلات اقتصادی و صادرات و واردات با کشور عراق بهوجود آمده است. البته در مواردی هم شنیده شد احتمال دارد دولت عراق همسو با سیاستهای آمریکا حرکت کند.
اینطور نیست. درواقع مقامات عراقی نگران هستند در صورت تبعیت از تمام تحریمهای آمریکا با کمبود کالاهای اساسی در کشورشان روبهرو شوند. چراکه عراق طیف متنوعی از محصولات شامل موادغذایی، محصولات کشاورزی، لوازم خانگی، کولر و بهخصوص قطعات یدکی خودرو را از ایران وارد میکند. اما در ۱۲ماهه منتهی به مارس ۲۰۱۸، میزان صادرات ایران به عراق حدود 6میلیارددلار رسید که حدود ۱۵درصد از کل واردات عراق در سال ۲۰۱۷ را تشکیل میداد. براین اساس مقامات عراقی از تمام وزارتخانههای این کشور درخواست کردهاند فهرستی از کالاهای وارداتی از ایران را که برای اقتصاد عراق جنبه حیاتی دارند، تهیه کنند. چراکه عراق قصد دارد برای این کالاها درخواست معافیت از تحریم مطرح کند.
فعالیت سایت و واحد تولید خودروسازان ایرانی در عراق چگونه است؟
یک سایت تولیدی با پلتفرم واحد برای فعالیت هر دو خودروساز در منطقه اسکندریه عراق ایجاد شده، این واحد شامل دو سالن مجزاست که محصولات در آن مونتاژ میشود. همچنین نماینده هر دو خودروساز در این کشور نیز واحد و در یک شرکت است.
تیراژ تولید محصولات ایرانی در عراق سالانه چند دستگاه است؟
ایرانخودرو و سایپا تا 400هزار دستگاه خودرو هم در عراق تولید کردهاند و ظرفیت تولید مناسبی در این کشور وجود دارد.
رقبای خارجی ایران در کشور عراق از کدام شرکتها هستند؟
خودروساز دیگری بهعنوان رقیب در این کشور حضور ندارد. اگرچه خودروهای ژاپنی نیز در این کشور از محبوبیت زیادی برخوردارند و البته معمولا خودروهای دستدوم ژاپنی در بازار عراق بیشتر دیده میشود. بهعبارتی بازار خودرو عراق را میتوان یک بازار رقابتی دانست که بهرغم حضور چند برند خودرویی بازهم ما سهم خود را در این بازار داریم. اگر ارائه خدمات پساز فروش را نیز بهخوبی انجام دهیم، میتوانیم این بازار را همچنان تا آینده حفظ کنیم. اشاره به این نکته نیز ضروری به نظر میرسد که تبلیغات خودروسازان خارجی دیگر در کشور عراق به آن شکل دیده نمیشود. ضمن اینکه عراقیها انتخاب میکنند کدام محصول در بازار بماند. اگرچه در کنار محصولات ایرانی، عراقیها از محصولات شرکت تویوتا نیز استقبال میکنند.
استاندارد محصولات و خودروهای ایرانی در عراق با چه سازوکاری تایید میشود؟
بخش تایید استاندارد عراق، در این زمینه اختیارات را به شرکتهای استاندارد بینالمللی واگذار کرده است که معمولا پیش از صادرات، شرکتهای صنعتی ما باید تاییدیه استاندارد عراق را از شرکت BV فرانسه بگیرند. تایید استاندارد محصولات وارداتی به عراق سال گذشته بر عهده شرکت اروپایی SGS بود.
تنوع محصولات ایرانی که به عراق صادر میشود به چه شکل است؟
برنامه ایرانخودرو این است که مدلهای جدید خود را به این کشور صادر کند. ضمن اینکه پراید حتی اگر در ایران تولید نشود، در عراق تولید خواهد شد. چون ازجمله محصولات کممصرف و ارزان موردعلاقه مردم عراق است. بهطور کلی خودروهای ایرانی پرتعداد در بازار این کشور شامل پراید، سمند و پژو 405 هستند.
باتوجه به افزایش قیمت ارز در کشور، علاوهبر مشکلاتی که در تولید خودرو بهوجودآمده، هزینه تمامشده تولید خودرو در کشور نیز با افزایش مواجه بوده است. مواد اولیه و قطعات موردنیاز تولید خودرو در این کشور چگونه تامین میشود و دشواریهای موجود چه تاثیری بر قیمت خودروها در بازار عراق خواهد گذاشت؟
تامین مواد اولیه و قطعات مورد نیاز تولید در کشور عراق بههرحال انجام میشود. اما در مورد جزئیات و قیمت تمامشده واقعی تولید، خود خودروسازان و فعالان میتوانند پاسخ دقیق بدهند. واضح است هر نوع فعالیت تولیدی و اقتصادی، بهخصوص در حوزه صنعت خودرو باتوجه به نیاز موجود در این کشور، امروز بیشاز گذشته بهصرفه است و باید برنامهریزی مناسبی در راستای استفاده از این فرصت، در میان خودروسازان وجود داشته باشد.
غیر از حضور خودروسازان، آیا فضایی برای ورود و فعالیت قطعهسازان ایرانی به این کشور وجود دارد؟
بله. عراق در این زمینه بسیار با استعداد است و از این موضوع استقبال میکند. یعنی اگر قطعهسازان حتی بخشی از فرایند تولید را به این کشور منتقل کنند، قطعا میتوانند در فرصتهای موجود در آینده بازار عراق بهرهمند شوند. مخصوصا به این دلیل که عراقیها به آن شکل اهل تعمیرات نیستند و ترجیح میدهند قطعات را تعویض کنند. بنابراین بازار بسیار خوبی برای قطعهسازان در این کشور وجود دارد. اگر قطعهسازان اقدام به ایجاد خط تولید در این کشور کنند، باتوجه به تنوع خودرو در این کشور، میتوانند سهم قابلتوجهی از این بازار را به خود اختصاص دهند.
ارائه خدمات پساز فروش محصولات ایرانی در این کشور چگونه است؟
دراین زمینه شرایط بسیار خوبی است. ما شاهد نارضایتی در این زمینه میان مشتریان خودروهای ایرانی در این کشور نبودهایم. ضمن اینکه تقاضای زیادی برای دریافت نمایندگیهای ارائه خدمات پس از فروش در عراق وجود دارد.
استراتژیهای موجود برای حفظ و توسعه این بازار شامل چه برنامهها و اقداماتی است؟
بازار عراق برای شرکت سایپا از اهمیت زیادی برخوردار است. بههمیندلیل روی مطالعه این بازار وقت گذاشته و برای آن برنامهریزی کرده است. هیاتهای عراقی مرتب از سایتهای تولید این شرکت بازدید میکنند و مذاکرات برای توسعه این بازار نیز در حال انجام است. باتوجه به اینکه خودروسازان ما در کشورهای متعددی سرمایهگذاری کردهاند، باید گفت عراق ازجمله کشورهایی بهشمار میرود که سرمایهگذاری منطقی خودروسازان ایران در آن به خوبی نتیجه داده و موفق بوده است.