به گزارش «اخبار خودرو»، اروپایی‌هایی که با ثبت و تولید عمده اختراعات جوانان ما قرار است تکنولوژی را به خودمان بفروشند و بودجه‌های دولتی با خیالی راحت در جیب شرکت‌های بزرگ اروپایی سرازیر شود؛ آن‌هم غافل از اینکه محل تولید دانش فنی و ایجاد این تکنولوژی، ایران و ذهن خلاق جوانان ایرانی است. باتوجه به شروع فصل سرما و افزایش آلودگی هوا نقش دو بازیگر اصلی بازی آلودگی‌ها پر‌رنگ می‌شود؛ نخست خودروهای قدیمی و دیگر سوخت غیراستاندارد و آلاینده.
دکتر باقر بیرالوند، محقق و استاد دانشگاه پلی‌تکنیک تهران، برای نخستین‌بار موفق به اختراع و ثبت ماده‌ای شده است که می‌تواند آلایندگی سوخت را تا حد مطلوبی کاهش دهد. او اگرچه برای عملیاتی‌کردن اختراع خود در ایران با مشکل مواجه شده است اما درست بر‌خلاف کشورش، اروپایی‌ها با روی باز به سراغش آمده‌اند و نه‌تنها محصولش را در حجم عمده‌ای خریداری می‌کنند بلکه در آینده‌ای نزدیک نیز به احتمال زیاد همین تکنولوژی ایرانی را با قیمتی گزاف به کشورمان خواهند فروخت. با دکتر بیرالوند به گفت‌وگو نشستیم تا درباره نقش سوخت در ایجاد آلودگی هوا، استانداردهای سوخت در دنیا و کشور، همچنین فرایندی که اختراع او و هم‌تیمی‌هایش می‌تواند در کاهش میزان آلودگی هوا داشته باشد، بگوید.
احتراق کامل در خودرو باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟
زمان محترق‌شدن سوخت فقط باید دی‌اکسیدکربن CO2 و بخارآب H2O تولید شود. این گازها کاملا بی‌ضرر هستند و یک احتراق ایده‌آل را از نظر تئوریک شکل می‌دهند. اما در واقعیت به‌دلیل طراحی موتورها و از همه مهم‌تر کیفیت سوخت، احتراق‌ها ناقص هستند. احتراق ناقص به‌معنای نسوختن کامل سوخت و تولید گازهایی مانند منواکسیدکربن، هیدریدکربن، اکسیدهای نیتروژن، اکسیدهای گوگرد و ترکیبات آروماتیک و اولفین‌ها است. تمام این گازها برای سلامت انسان و محیط‌زیست مضر هستند.
بازیگر نقش اول آلودگی هوا، سوخت‌ها هستند یا خودروها؟
بگذارید به سوال شما این‌گونه پاسخ بدهم. فرض کنید خودروهای تولید داخل را متوقف و از خودروهای وارداتی که به تکنولوژی روز مجهز هستند، استفاده کنیم. با گذشت مدتی متوجه خواهید شد که آلودگی همچنان وجود دارد اما شاید 20 تا 30درصد کاهش یابد. قطعا سوخت متهم ردیف اول آلودگی هوا است. استانداردهای مربوط به سوخت و آلایندگی خودروها یورو4 است و تا زمانی‌که کیفیت سوخت اصلاح نشود، آلودگی نیز کاهش نخواهد یافت.
لطفا در مورد استاندارد یورو توضیح دهید.
باتوجه به افزایش گازهای آلاینده محیط‌زیست، افزایش تولید خودروها و در خطر قرار گرفتن سلامت انسان، استانداردهایی جهت نظارت بر میزان آلایندگی به‌کار گرفته شد که مهم‌ترین آن‌ها استاندارد اروپایی یا همان یورو است. در سال 1992 اولین نوع این استاندارد که یورو1 است، آغاز شد و در سال 2014 به یورو6 ارتقا یافت. اما استانداردهایی که در کشور تحت نام یورو4 می‌شناسیم، متعلق به سال 2005 میلادی است. به‌عبارتی در زمینه آلایندگی سوخت‌ها، 13سال از دنیا عقب هستیم. اگر به بررسی این مشکل بپردازیم به این پاسخ می‌رسیم که برای تولید سوخت استاندارد، زیر‌ساخت لازم را در اختیار نداریم.
بنزین یورو4 باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
مهم‌ترین پارامتر برای این نوع سوخت (که برای بسیاری از رانندگان مهم است) اکتان است که عدد آن باید 91 تا 95 باشد. بنزن سوخت در این استاندارد یک‌درصد، مواد آروماتیک سوخت نهایتا 35درصد و مقدار گوگرد موجود در سوخت یورو4 باید 50 PPM باشد. متاسفانه این مقدار در سوخت داخل کشور فراتر از 50 بوده که به‌شدت برای سلامت مضر است. گاهی نیز عدد اکتان بیان‌شده کمتر از حد استاندارد است که این عوامل سبب ایجاد احتراق ناقص در خودرو و افزایش آلایندگی می‌شود.
آیا صحت دارد که سوخت کشور ما گوگرد فراوانی دارد؟ راهی برای تصفیه آن وجود دارد؟
بله. سوخت‌های بنزین، گاز و گازوئیل موجود در کشور غنی از سولفور هستند. ترکیب گوگرد یا سولفور در زمان احتراق، گازی را با نام SOX تولید می‌کند که برای سلامت انسان و قطعه کاتالیست خودرو، مضر است. مقدار گوگرد موجود در سوخت نیز سبب کاهش عمر مفید موتور و خوردگی قطعات آن می‌شود. به‌عنوان مثال گوگرد موجود می‌تواند سبب خوردگی سوپاپ‌ها و انژکتور‌ها شود. این حالت در زمان احتراق می‌تواند تاثیر منفی بر میزان آلایندگی بگذارد و به تبع آن کاهش قدرت موتور را در پی داشته باشد.
درپاسخ به قسمت دوم سوال شما باید بگویم راهکارهای فراوانی جهت تصفیه سوخت وجود دارد که عبارتند از روش تقطیر، روش اسید‌زنی، استفاده از مواد اکسنده و کاتالیست‌های سوختی در پالایشگاه‌ها. ما سال گذشته توانستیم ماده‌ای را ثبت و تولید کنیم که به بهترین شکل ممکن گوگرد موجود در هر سوختی را در زمان تصفیه در پالایشگاه از بین ببرد و کاملا دوستدار محیط‌زیست است.
آیا در کشور توانستید از این ماده برای کاهش آلایندگی سوخت استفاده کنید؟
با وجود تلاش‌هایی که در این راستا انجام دادیم، متاسفانه نتوانستیم در داخل کشور برای تصفیه سوخت موجود و عاری کردن آن از گوگرد اقدامی انجام دهیم. اما در حال حاضر با کشورهای اتریش، هلند و در آینده کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در بحث حذف گوگرد از سوخت آن‌ها وارد همکاری می‌شویم. توجه سایر کشورها به کاهش آلایندگی محیط‌زیست به حدی بالاست که تمام طرح‌های موجود در این راستا را جذب می‌کنند، اما در داخل کشور نتوانستیم کاری از پیش بریم.
آیا تکنولوژی شما نیاز به زیر‌ساخت خاصی داشت که موفق به استفاده از آن در کشور نشدید؟
خیر. این تکنولوژی دارای ویژگی‌های منحصر به‌فرد از قبیل روش سرد بودن، استفاده از سیستم گرمایشی، محیط خنثی و دوستدار محیط زیست، بدون ضایعات زیست‌محیطی، احیا شدن مجدد کاتالیست است. همه موارد مذکور در صنعت پالایش و سوخت متناسب با زیر‌ساخت داخل صورت گرفته است که سبب می‌شود پروسه انجام کار با تجهیزات ساده انجام‌پذیر باشد و مدت زمان پردازش به‌صورت چشمگیری کاهش یابد. در این روش هزینه حذف گوگرد از فرآورده‌های نفتی به‌ازای هر تن 10 تا 12دلار است که در قیاس با سایر روش‌ها بسیار مقرون به‌صرفه است. در دنیا اگر روشی یک‌دلار کاهش هزینه داشته باشد، کل تکنولوژی را تعویض می‌کنند.
و سخن آخر؟
در آینده نزدیک شاهد خواهیم بود که ماده ما را از کشورهای اروپایی به‌نام تکنولوژی جدید به داخل کشور وارد می‌کنند و مورد استفاده قرار می‌دهند. در کلانشهرها آلودگی هوا معضل جدیدی است که باید راهکارهایی برای مقابله با آن در نظر گرفته شود.
هزینه کردن در بخش تصفیه و بهینه‌سازی سوخت بسیار ارزان‌تر از هزینه درمان بیماران است. آلودگی هوا، بروز بیماری‌هایی از قبیل سرطان و مشکلات عدیده ریوی را در کلانشهرها افزایش می‌دهد. متولیان امر باید دستورات و اقدامات لازم برای بهبود سوخت را در اولویت قرار دهند. شاید دیری نپاید که استفاده از سوخت‌های فسیلی در دنیا منسوخ شود و کشور ما همچنان پرچمدار استفاده از آن باشد. اگر زیر‌ساخت‌های لازم برای استفاده از دانش ما را فراهم کنند، به بهترین شکل تصفیه سوخت از قبیل حذف گوگرد و افزایش اکتان را انجام خواهیم داد که سبب افزایش اکتان نیز خواهد شد.
