به گزارش «اخبار خودرو»، وضعیت بازار خودرو برای سال جاری و رکود یا رونق در این بازار طی ماه‌های آینده، مساله‌ای است که بسیاری در خصوص آن بحث می‌کنند؛ موضوعی که باتوجه به افزایش چشمگیر قیمت خودرو در سال گذشته و فروش بر مبنای حاشیه بازار توسط خودروسازان بسیار جالب‌توجه است. اما این‌که تقاضا در بازار خودرو کشور باوجود پیش‌فروش‌های طولانیمدت خودروسازان و عدم تحویل خودرو یا تحویل خودرو در مدت طولانی به کجا خواهد رسید، مساله‌ای است که طی ماه‌های آینده مشخص خواهد شد.
این‌که فروش خودرو با این روش قیمت‌گذاری موفق خواهد بود یا خیر و این‌که آیا دوباره شورای رقابت، قیمت‌گذاری خودروها را به دست خواهد گرفت یا خیر، ازجمله مواردی هستند که در ماه‌های آینده مشخص خواهند شد. اما این‌که تقاضا در بازار خودرو تا کجا ادامه پیدا خواهد کرد و وضعیت قیمت‌ها چه خواهد شد، موضوعی است که با آلبرت بغزیان، اقتصاددان و عضو هیات تجدیدنظر شورای رقابت به بحث گذاشتیم.
این اقتصاددان معتقد است تقاضای فعلی بازار خودرو، تقاضای واقعی برای مصرف نیست. البته تقاضای واقعی هم به‌اندازه‌ای نیست که خودروساز نتواند پاسخگوی آن باشد.
با توجه به وضعیت خودروسازی و بازار خودرو در سال گذشته، به‌نظر شما آیا در سال جدید همچنان با کاهش تقاضا روبهرو خواهیم شد؟
تقاضا درحالحاضر به دو گروه تقسیم شده است؛ گروه اول کسانی هستند که خودروها را برای مصارف واقعی خریداری می‌کنند و گروه دوم شامل کسانی است که به خرید خودرو به چشم سرمایه‌گذاری یا سوداگری نگاه می‌کنند. گروه دوم بهجای خرید و سرمایه‌گذاری ارز، طلا و مسکن ترجیح می‌دهند به خرید خودرو روی آورند. تا زمانی که خودروسازان، محصولات را نگه می‌دارند و بهموقع به کسانی که پیش‌خرید کرده‌اند، تحویل ندهند و ازسوی‌دیگر ثبت‌نام‌ها نیز بهصورت موقتی و نامرتب انجام شوند و بازار ارز رشد چشمگیری داشته باشد، آرامشی در بازار خودرو به‌وجود نخواهد آمد و با کوچک‌ترین تلنگری، دائما شاهد افزایش قیمت در این بازار خواهیم بود.
بنابراین در صورت تداوم این وضعیت امیدی به کاهش قیمت خودرو وجود نخواهد داشت. بخش بزرگی از این اتفاقات در دست خودروسازان است.
عرضه‌کنندگان با تزریق قطره‌چکانی، عملا قیمت را بالا نگه داشتهاند و پیش‌ثبت‌نام‌ها برای افراد جذاب به‌نظر می‌آید و همیشه متقاضی وجود خواهد داشت و به این ترتیب همچنان وجوه ارزانی برای تامین سرمایه در گردش و پاسخگویی به هزینه‌های مالی خودروسازان وجود خواهد داشت.
اگر افزایش قیمت‌ها ادامه پیدا کند، آیا بازهم تقاضا برای آن‌ها وجود خواهد داشت؟
خودروسازان بهرغم افزایش عرضه برای پاسخگویی به تعهدات معوق خود و همچنین پیش‌فروش‌های شب عید با قیمت نزدیک به نرخ بازار، باز هم نتوانستند آن‌طور که باید بازار را پوشش دهند. عرضه قطره‌چکانی محصول، تقاضا را تحریک می‌کند.
این موضوع، پدیده جدیدی در ایران است که در بحث خودرو به چشم می‌خورد و شاید در سایر کالاها دیده نمی‌شود. در بازار خودرو دیده می‌شود محدود بودن عرضه، جذابیتی برای متقاضیان ایجاد می‌کند و آن‌ها سرمایه‌گذاری در این بخش را سودآور ارزیابی می‌کنند و به‌دنبال حفظ قدرت خرید خود هستند و نه خرید برای مصرف.
اگر تقاضا کاهش پیدا کند، باتوجه به این که بیش‌از یک میلیون خودرو پیش‌فروش شده است، آیا کاهش تقاضا به نفع خودروسازان خواهد بود؟
به‌نظر من تقاضای فعلی بازار خودرو، تقاضای واقعی برای مصرف نیست. تقاضای واقعی در این بازار به اندازه‌ای نیست که خودروسازان پاسخگوی آن نباشند. وقتی پیش‌ثبت‌نام انجام می‌شود اما خودرویی برای تحویل موجود نیست، عملا نشان می‌دهد بیش از تقاضای مصرف‌کنندگان، خودرو پیش‌فروش شده و مشخص است این تقاضا، واقعی نیست. این موضوع از فروردین سال گذشته که قیمت ارز افزایش یافت و خودروسازان فرصت پیدا کردند خودروها را بهتدریج و طبق ثبت‌نام‌ها انجام دهند، آغاز شد.
بازگشت به شرایط گذشته بهراحتی امکان‌پذیر نیست، مگر آن‌که بازارهای داخلی آرام بگیرند. همه انتظار منفعت از این بازار را دارند و جذابیت ثبت‌نام‌ها باعث شده است خودروسازان بیشتر از ظرفیت تولید، تقاضا داشته باشند وگرنه چرا شرایط مانند چند سال گذشته نیست که بازارهای مختلف مانند خودرو و مسکن خوابیده بود و فعالان در این حوزه‌ها به دنبال راهی برای گشایش این بازارها بودند؟ درواقع افزایش قیمت‌ها شرایطی را به وجود آورده است که هرچه محصولات دیرتر به فروش برسند، به نفع خودروسازان خواهد بود. به‌نظر من نباید در این خصوص نگران بود و اگر خودروسازان ادعا کنند که تقاضا کم می‌شود هم باید همین تعداد ثبت‌نام را تحویل دهند.
آیا در این شرایط امکان مدیریت بازار، ایجاد ثبات و دستیابی به قیمت واقعی و منطقی وجود دارد؟
مسلما قیمت‌ها از نظر خودروسازان مقرون‌به‌صرفه نیستند. کافی است یک هیات دلسوز، بدون گرایش و فشار بررسی کند قیمت واقعی خودروها چقدر، چه اندازه از آن‌ها داخلی است و چه میزان ارزبری دارد. با بررسی این موضوع مشخص می‌شود نباید چنین افزایش قیمتی رخ دهد اما بهانه قطعه‌ساز و جهش ارز و کمبود قطعه، دست‌به‌دست هم داده‌اند تا قدرت خودروساز و شرکت‌های توزیع‌کننده بیشتر شود و به‌این‌ترتیب عملا علاقه‌ای ندارند این جذابیت کاهش پیدا کند.
اگر اعلام شود قیمت خودرو این نیست، خواهیم دید چند نفر ثبت‌نام خود را لغو می‌کنند. این موضوع خودروساز را نگران می‌کند و نسبت‌به تعیین قیمت واقعی خودرو اعتراض خواهد کرد. حتی محصولات افزایش کیفیت هم نداشته‌اند که مجوزی برای بالارفتن قیمت آن‌ها باشد. خودروساز باید از فرمول شورای رقابت تبعیت می‌کرد اما متاسفانه از شورای رقابت به سازمان حمایت رسیدند و فرمولی که می‌توانست درست کار کند، بی‌اثر شد.
فروش خودرو با قیمت حاشیه بازار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حاشیه بازار به چه معناست؟ باتوجه به آن‌که در رشته اقتصاد تحصیل کرده‌ام، بیشتر از هرکلمه دیگری به معنای بازار واقف هستم. بازار یعنی عرضه و تقاضا. عرضه‌کننده در این بازار خودروساز و متقاضی آن هم مشتری واقعی بهعلاوه سوداگری است. به‌این‌ترتیب قرار است قیمت را عرضه و تقاضا تعیین کند، درحالیکه خودرو قیمت تمام‌شده و سود متعارف دارد. هیچ‌کجای دنیا خودروساز قیمت را به دست بازار نمی‌سپارد بلکه قیمت مشخصی را برای آن تعیین می‌کند. چراکه خودروساز می‌داند بازار بیشتر از این قیمت متقاضی این کالا نخواهد بود.
به‌عنوان‌مثال هیچ خودروسازی در دنیا خودرویی را که 20هزار دلار تمام می‌شود اما چون مردم حاضرند 40 هزار دلار بابت آن بپردازند، با قیمت بیشتری عرضه نکرده است. این موضوع به اشتباه جاافتاده است. خودرو چنین بازاری در دنیا ندارد. ظرفیت تولید این محصول در دنیا بیشتر از تقاضاست بلکه آن‌ها شرایطی را فراهم می‌کنند که این محصولات با حاشیه پایین به فروش برسند.
قیمت خودرو در بازار به 50 میلیون‌تومان رسیده و خودروساز آن را با قیمت 30میلیون‌تومان به فروش می‌رساند و محصولات را درصدی پایین‌تر از قیمت بازار عرضه می‌کند. این بدان معناست که خودروساز از قیمت بازار تبعیت می‌کند، درحالیکه باید بازار را هدایت کند. خودروساز باید خودرو را با قیمت مشخص 32میلیون‌تومانی عرضه کرده و به موقع تعهدات خود را عملی کند.
در چنین بازاری کسانی که زودتر ثبت‌نام خود را عملی کرده و با سفارش و نامه خودرو را تحویل گرفته‌اند، برنده هستند. با این روش سرمایه تنبل شده و به سمت دلالی هدایت می‌شود. این اشتباه‌ترین قیمت‌گذاری است که انجام می‌شود؛ قیمت‌گذاری براساس هزینه قیمت تمام‌شده‌ای که مدارک نشان می‌دهند.
در شورای رقابت نتوانستیم قیمت تمام‌شده واقعی را مشخص کنیم، چراکه خودروساز این قدر مخالفت می‌کند که نمی‌توان عدد مشخصی را پیدا کرد و با این شیوه عملا قیمت‌گذاری را از دست شورای رقابت هم درآورده‌اند. فرمول قیمت‌گذاری براساس قیمت تورم‌بخشی و ارتقای کیفی و تغییر شکل کالا عرضه شده بود اما خودروسازان از آن تبعیت نمی‌کنند.
