مصوبه هیات‌دولت درخصوص پرداخت تسهیلات ریالی و ارزی به قطعه‌سازان از طریق پرداخت به خودروساز در ماه‌های پایانی سال ابلاغ شد. تا پیش از صدور دستورالعمل اجرایی این مصوبه، فعالان صنعت خودرو و قطعه‌سازی بارها بر این موضوع تاکید کردند با تزریق نقدینگی به این صنعت و پرداخت تسهیلات، رونق به خطوط تولید بازخواهد گشت. افزایش عرضه خودرو و تجاری شدن خودروهای ته‌نشین‌شده در کارخانه‌ها که به‌دلیل فقدان قطعات، امکان تجاری شدن را نمی‌یافتند، از وعده‌های دیگری بود خودروسازان و قطعه‌سازان درباره آن صحبت می‌کردند. با این وجود، درحالی‌که به روزهای پایانی اردیبهشت‌ماه نزدیک می‌شویم، همچنان شاهد اختلال در فرایند تولید و عرضه و سردرگمی بازار خودرو هستیم.
درعین‌حال بر اساس اظهارات اخیر یکی از قطعه‌سازان، درحال‌حاضر بیش از 100هزار خودرو ناقص به‌دلیل تکمیل‌نشدن قطعات، در پارکینگ‌های خودروسازان ته‌نشین شده‌اند و امکان تجاری‌شدن و عرضه به بازار را ندارند. به‌رغم آن‌که مدتی است تاکید بر اجرای بخش دوم مصوبه هیات‌دولت و پرداخت تسهیلات 7هزار میلیارد تومانی افزایش یافته، این سوال مطرح است چرا تسهیلات 4هزار میلیارد تومانی، نتایج و بهره‌وری را که نوید آن داده شده بود، در پی نداشت.
فرهاد بهنیا، سخنگوی انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو در گفت‌وگوی اختصاصی با «دنیای‌خودرو» در این خصوص به تفصیل توضیح داد.
تاثیر پرداخت تسهیلات 4هزار میلیارد تومانی در اسفندماه سال گذشته تا امروز در صنعت خودرو و قطعه‌سازی چگونه ارزیابی می‌شود؟
اگرچه اجرای بخش اول مصوبه هیات دولت در قالب پرداخت تسهیلات 4هزار میلیارد تومانی به قطعه‌سازان دیر اتفاق افتاد، اما پرداخت این پول در یک‌ماه پایانی سال به قطعه‌سازان باعث شد تولید قطعات و خودرو با رشد قابل توجه همراه شود. در حالی که پیش از آن تولید خودروسازان به روزی 400دستگاه رسیده بود، با تزریق این نقدینگی و پرداخت حقوق نیروی انسانی، پیمانکاران و... تیراژ خودرو بار دیگر افزایش یافت. به‌همین‌دلیل انجمن قطعه‌سازان در جلساتی با وزیر صنعت، معاونان این وزارتخانه و نمایندگان مجلس، درخواست کرد برای حفظ و ثبات تولید، همین روند ادامه یابد. اما متاسفانه بعد از تمام‌شدن تعطیلات نوروز، پرداخت‌ها ازسوی خودروسازان به شدت کاهش یافت که این موضوع باعث شد فشار روی قطعه‌سازان مانند گذشته افزایش یابد.
چرا چنین فشاری بار دیگر به قطعه‌سازان تحمیل شد؟
قیمت مواد اولیه در سال جدید نه‌تنها کاهش نیافت، بلکه با افزایش قیمت ارز، قیمت مواد اولیه با سرعت چندبرابری بالا رفت. این در حالی است که فروشندگان مواد اولیه پول خود را نقد و به‌روز مطالبه می‌کنند، در شرایطی که بعضی از آن‌ها حتی از فروش مواد اولیه‌ای که در اختیار دارند، امتناع می‌کنند. مجموعه این عوامل، شرایط بسیار بحرانی برای قطعه‌سازان ایجاد کرده، به همین دلیل درخواست انجمن این است که پرداخت باقیمانده این تسهیلات با هماهنگی وزارت صمت، بانک مرکزی و دولت پرداخت شود. اگرچه در این زمینه قول‌هایی داده شده است. اما باز هم مانند سال گذشته، روند پرداخت در حال به تاخیر افتادن است که این موضوع به کاهش تیراژ و متعاقب آن، افزایش قیمت خودرو منجر خواهد شد.
اما قطعه‌سازان و خودروسازان بارها اعلام کردند با پرداخت تسهیلات 4هزارمیلیارد تومانی، رونق به تولید باز خواهد گشت و قطعات مورد نیاز خطوط تولید تامین خواهد شد. درحالی‌که شرایط موجود نشان می‌دهد این اتفاق آن‌طور که گفته می‌شد، محقق نشد. دلیل این موضوع چیست؟
من این موضوع را با یک مثال توضیح می‌دهم. تصور کنید یک شرکت، از چند سال قبل، هر ماه فقط نیمی از حقوق کارمندان خود را پرداخته است. این موضوع باعث می‌شود مطالبات کارمندان از این شرکت به چند10میلیون‌تومان برسد. درواقع درحالی‌که کارمندان هر ماه نیمی از حقوق خود را دریافت می‌کنند، همزمان به حجم مطالبات آن‌ها هم اضافه می‌شود. وقتی کارمندان بر پرداخت مطالبات تاکید کنند، شرکت ممکن است مثلا 5میلیون تومان از معوقات را بپردازد، اما پرداخت ماهانه آن حقوق نصفه‌ونیمه را قطع کند.
این اتفاقی است که در صنعت خودرو نیز افتاده، خودروسازان سال گذشته حدود 16 تا 20 هزارمیلیارد تومان به قطعه‌سازان بدهکار بودند. از این میزان، 4هزار میلیارد تومان پرداخت شد درحالی‌که پرداخت‌های هفتگی و ماهانه ناگهان قطع شد. به عبارتی، دو خودروساز بزرگ کشور از ابتدای سال 98 تا به حال چیزی به قطعه‌سازان پرداخت نکرده‌اند و اگر هم پرداختی صورت گرفته، مبلغ بسیار ناچیزی بوده است. این امر باعث می‌شود تاثیر پرداخت آن 4هزار میلیارد تومان خنثی شود و مطالبات قطعه‌سازان افزایش یابد.
یکی از فعالان قطعه‌سازی مدتی قبل اعلام کرد بیش‌از 100هزار خودرو ناقص در پارکینگ‌های خودروسازان ته‌نشین شده و به دلیل نرسیدن قطعات مورد نیاز، امکان تجاری‌شدن ندارند. چرا درحالی‌که قرار بود پرداخت تسهیلات، به رونق تولید بینجامد، شاهدیم قطعه‌سازان قطعات موردنیاز خطوط تولید را تامین نمی‌کنند؟
اول این‌که رشد تولید باید مستمر باشد و دوم در مورد خودروهایی که گفته می‌شود در خودروسازی‌ها ته‌نشین شده‌اند درخواست ما این است که خودروسازان اعلام کنند کدام قطعات به آن‌ها نمی‌رسد و کدام قطعه‌سازان نیاز خط تولید را تامین نکرده‌اند. ممکن است این قطعات به دلایل سیاسی تامین نشده و به خط تولید نرسیده باشند.
به نظر می‌رسد فقط یک یا دو سازنده هستند که این بلا را به سر صنعت خودرو می‌آورند. بنابراین درخواست جدی ما از خودروسازان این است که یا نام تامین‌کنندگانی که قطعات را به خطوط تولید نمی‌رساند را اعلام یا لیست قطعاتی را که تامین نمی‌شوند، منتشر کنند.
یکی از این دو موضوع اگر شفاف و روشن شود، مشخص خواهد شد مشکل ته‌نشین شدن این قطعات از کجاست. چراکه واقعیت این است 90درصد قطعه‌سازان، تیراژ تولید امسال خود را کاهش نداده‌اند. یعنی با وجود این‌که مطالبات ماهانه را دریافت نمی‌کنند، اما همچنان تولید خود را حفظ کرده‌اند. به این ترتیب شایت کمتر از 10 یا 5درصد کسری قطعات که به ته‌نشین شدن خودروها منجر شده است، ممکن است فقط مربوط به دو یا سه شرکت باشد.
قطعه‌سازان تاکید بسیاری بر اجرای بخش دوم مصوبه هیات دولت و پرداخت مابقی نقدینگی در قالب 7هزار میلیارد تومان تسهیلات ریالی دارند و می‌گویند این تسهیلات باید تا پیش از پایان اردیبهشت‌ماه پرداخت شود تا تاثیر مثبت در صنعت خودرو داشته باشد. اگر تا پایان اردیبهشت‌ماه این میزان تسهیلات پرداخت نشود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
بله. درواقع می‌توان گفت اگر تا پیش از پایان اردیبهشت‌ماه این تسهیلات پرداخت نشود، به‌زودی شاهد توقف کامل تولید در صنعت خودرو خواهیم بود و مشکلات چندبرابر سال قبل خواهد شد. درعین‌حال لازم می‌دانم بر یک موضوع مهم تاکید کنم. در ماه‌های گذشته بارها شنیده شد این پول و تسهیلات، درواقع کمک دولت به قطعه‌سازان است. این مساله اصلا درست نیست. این تسهیلات به‌صورت وام با میانگین سود بازپرداخت 24درصد به خودروساز ارائه شده، یعنی این هم یک وام است و مانند وام‌های دیگر بانک‌ها بهره آن را دریافت می‌کنند.
همچنین باید توجه داشت این تسهیلات اساسا پولی نیست که به قطعه‌ساز کمک شده باشد. کمک یعنی وام کم‌بهره یا بدون‌بهره با شرایط بازپرداخت طولانی. در حالی که الان بانک‌ها با همان شرایط مرسوم به صنعت خودرو وام داده‌اند و درواقع هیچ اتفاق خاصی در این راستا نیفتاده است.
در این شرایط آیا اساسا راهی برای حفظ و جلوگیری از کاهش تولید وجود دارد؟
درواقع اگر قرار است افزایش تیراژ قطعه‌سازان حفظ شود، نیاز به کاهش یا تثبیت قیمت اتفاق بیفتد. این در شرایطی است که این دو اتفاق نیفتاده و پول جدیدی هم به بدنه قطعه‌سازی تزریق نشده است. اگر تا پایان اردیبهشت یا اواسط خرداد بخش دوم این مصوبه اجرا نشود، بی‌شک بسیاری از قطعه‌سازان تعطیل خواهند شد. الان تمام فروشندگان مواد اولیه، اصطلاحا با چک‌وچانه جنس می‌فروشند. حالا اگر مشخص شود پولی هم برای پرداخت وجود ندارد، تولید به‌طور کامل می‌خوابد و به‌دنبال آن خودرویی که الان بین 70 تا 80 میلیون تومان قیمت دارد، در این شرایط به بیش از 100میلیون تومان خواهد رسید که در این شرایط قیمت بازار آزاد به 180میلیون تومان نیز می‌رسد.
بنابراین وضعیت حساسی است و کوچک‌ترین اشتباه، به خسارت‌ها و هزینه‌های جبران‌ناپذیر و خطرناکی منجر خواهد شد. به‌همین دلیل درخواست عاجل قطعه‌سازان این است که این وام هرچه سریع‌تر به صنعت خودرو پرداخت شود تا از ایجاد عواقب ناگوار جلوگیری شود.
