به گزارش «اخبار خودرو»، حذف تعرفه واردات خودروهای برقی و هیبرید و همچنین الزام دولت مبنی‌بر تولید خودروهای برقی طی ۵ سال ازجمله بندهای به تصویب رسیده در طرح ساماندهی بازار خودرو به‌شمار می‌رود که باتوجه به ممنوعیت ثبت‌سفارش برای واردات خودرو، این مصوبه مجلس حتی در صورت تایید شورای نگهبان فعلا قابلیت اجرایی نخواهد داشت. متقاضیان خودرو در مراجعه به بازارهای فروش نیازمند کالاهای واقعی هستند و چنین مصوباتی نمی‌تواند نیازهای ملموس بازار را از بین ببرد. این طرح در حالی به تصویب رسید که مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات بر تداوم ‌ممنوعیت واردات خودرو تاکید کرد. حال اما این پرسش مطرح می‎شود در شرایط کنونی و تداوم ممنوعیت واردات خودرو، اختصاص یک بند از طرح ساماندهی بازار خودرو به این امر چه ضرورتی خواهد داشت؟

علی شکوهی، کارشناس بازار خودرو درخصوص فراهم‎نبودن شرایط واردات خودروهای هیبرید معتقد است: «تصویب چنین بندی در طرح ساماندهی، هیچ کمکی به بازار مصرف خودرو نخواهد کرد. چراکه این مصوبه ارتباطی با واقعیت‎های کنونی ندارد و تنها خوراکی برای تبلیغات رسانه‌ای است.»

وی در گفت‎وگو با «دنیای خودرو» افزود: «متاسفانه به سبب دولتی‎بودن صنعت خودرو، شاهد عدم ثبات مدیریت و در پی آن، نگاه کوتاه‎مدت مدیران به مسیر پیش رویشان هستیم.»

صفر شدن تعرفه واردات خودروهای هیبرید و برقی چه ظرفیت‎هایی برای بازار خودرو ایجاد می‎کند و چه اقداماتی ازسوی دولت در این راستا ضروری است؟ 

مشکل بزرگ واردات خودروهای هیبرید و برقی، بسته‎بودن سامانه ثبت‌سفارش  است، تا زمانی که در این سامانه امکان ثبت وجود نداشته باشد، حتی با مصوبات مجلس نیز واردات امکان‌پذیر نخواهد بود. در این مصوبه مجلس، قواعد گمرکی واردات این خودروها مد نظر است نه ثبت‌سفارش  آن‌ها. اما مشکل اصلی این است چنین خودروهایی اصلا اجازه ثبت‌سفارش برای واردات ندارند، چه برسد به واردات. لازمه این کار لغو ممنوعیت واردات آن‎هاست. البته باتوجه به حضور دولت در صنعت خودرو، همواره با تغییر دولت‌ها، شاهد رویکرد و اقداماتی جدید در این صنعت بوده‌ایم.

متاسفانه دولت‌ها به طور معمول به دنبال اعمال نظرات خود و ایجاد تغییراتی در اقدامات دولت‌های قبلی هستند که این شرایط، ثبات کاری در مسیر پیشرفت را مختل می‎کند و مانع از ارائه و اجرای یک برنامه هدفمند و رشد صنعت خودرو در کشور می‌شود. با در نظر گرفتن گذشته صنعت خودرو کشور، تصویب مصوبه تعرفه صفردرصد برای واردات خودروهای هیبرید و تمام‎برقی از سوی مجلس و احتمال به اجرا در آمدن آن ازسوی دولت، تا زمان رفع ممنوعیت واردات خودرو از ذهن‌ها پاک خواهد شد. 

سهم‌ خودروهای وارداتی و به‎خصوص خودروهای برقی و هیبرید در بازارهای مصرف چقدر است؟ کاهش تعرفه‌ خودروهای سبز و پاک ازسوی مجلس چه تاثیراتی را در کنترل هیجان افزایش‌ قیمت‌ها و تامین نیاز مصرف‌کنندگان در بازار دارد؟

واقعیت بازار خودرو با آن چه نشان داده می‌شود، بسیار متفاوت است؛ به‎طوری‎که تاثیر خودروهای وارداتی در بازار، بزرگ نشان داده می‌شود، با وجود این‎که سهم خودروهای وارداتی ۴ تا ۶ درصد کل بازار خودرو را در بر می‌گیرد. اما این سهم بیش از ۲۰درصد در بازار نشان داده می‌شود. 

باید در این شرایط به‎جای فرافکنی و تمرکز بر خودروهای وارداتی چندمیلیاردی بر خودروهای داخلی تمرکز کرده و فرایند تولید را تسهیل کنیم. حضور بیش‌از حد دولت در صنعت، بزرگ‌ترین آفت است و هرچه این حضور، کمرنگ‌تر، ساختاریافته‌تر و قانونمندتر باشد، دستاوردهای بسیار بهتری حاصل خواهد شد. دولت باید از حالت حمایتی به نظارتی تغییر رویکرد دهد و از حمایت‌های افراطی که ثمره‌ای جز کاهش کیفیت ندارد، دست بردارد. 

متاسفانه در این سال‌ها به سبب همین نگاه حمایتی، حاضر شده‌ایم یک‎سری از شرکت‌ها را تعطیل کنیم، درحالی‌که اگر همین هزینه را صرف زیرساخت‌ها می‌کردیم، به نتایج بهتری می‌رسیدیم.

درحال‎حاضر امکان تولید خودروهای برقی و هیبرید در کشور وجود ندارد و حتی در واردات این دسته از خودروها نیز دچار مشکل هستیم، زیرا زیرساخت آن‌ها فراهم نیست. بنابراین تقلیل تعرفه واردات خودروهای برقی و هیبرید به صفر نه‎تنها هیچ تاثیری در بازار ندارد، بلکه تنها شوک کوتاه‎مدتی به بازار وارد خواهد کرد. زیرا برخی هنوز از روند واردات آگاه نیستند و ممکن است با این تصمیم شتاب‎زده عمل کنند.

 الزام دولت برای تولید خودروهای برقی و هیبرید ازسوی مجلس چه میزان در رشد تکنولوژی صنعت خودرو کشور موثر خواهد بود؟

سهم خودروهای هیبرید از بازار وارداتی‌ها در سه‌سال اخیر سه تا ۵درصد بوده و تحقق تولید خودروهای برقی و هیبرید طی ۵ سال با در نظر گرفتن شرایط صنعت خودرو در کشور بعید به نظر می‌رسد. مثل بسیاری از صنعت‌های دیگر در ایران، خودروسازی نیز با مساله‌ای همچون حمایت و سلطه دولت روبه‌رو است که این حمایت، پیامدهای بسیاری را به همراه داشته و مانع از تحرک و ترقی در صنعت خودرو شده است؛ مساله‌ای که تمام کارشناسان این عرصه، از آن به‎عنوان معضل اصلی صنعت خودرو ایران یاد می‌کنند و اکثر عوامل بازدارنده دیگر را مرتبط با همین مساله می‌دانند. البته ممکن است این روند ظرف ۵ سال آینده محقق شود اما با ساختار فعلی این کار امکانپذیر نیست مگر آن‎که در این ساختار بازنگری شود. چراکه درحال‎حاضر دستورالعمل‌ها، حمایت‌ها و نظارت‌ها به شکل کارشناسی‎شده انجام نمی‌شود. بنابراین تنها در صورت بازنگری در نحوه تخصیص منابع مالی و حمایت‌های دولتی از صنعت خودرو کشور این امر امکان‎پذیر خواهد بود.

تصویب مصوبه کاهش تعرفه خودروهای پاک تا صفر درصد از سوی مجلس را تا چه اندازه مطابق یا مغایر رویه سیاست‌گذاری دولت و شرکت‌های بزرگ خودروسازی ارزیابی ‌می‌کنید؟

گرچه صنعت خودرو ایران طی چند دهه گذشته همواره مورد حمایت دولتمردان و حتی عموم مردم کشور قرار گرفته و مردم با اعتقاد به حمایت از تولید ملی هیچ‌گاه این صنعت را تنها نگذاشته‌اند اما با این حال باید بپذیریم میزان این حمایت‌ها تناسب چندانی با ضریب رشد خودروسازی در کشور نداشته است و در اغلب ادوار گذشته شاهد گلایه مشتریان به سبب تناقضاتی در نحوه قیمت‌گذاری و کیفیت لازم بوده‌ایم. 

حال باتوجه به شرایط کلی اقتصادی کشور، این پرسش مطرح می‌شود وقتی نه‎تنها زمینه واردات خودرو به کشور فراهم نیست، بلکه تصمیم دولت ممنوعیت واردات است، تصویب مصوباتی از این دست ازسوی مجلس چه جایگاهی می‌تواند داشته باشد. به‎طور قطع آزادسازی واردات خودروهای هیبرید با تعرفه صفر درصد که امکان ساخت آن در داخل وجود ندارد، جز وابستگی بیشتر به‌دلیل افزایش تقاضا دستاورد دیگری نخواهد داشت.

در چشم‌اندازی که مصوبات مجلس ترسیم کرده است، صنعت خودرو کشور طی پنج‌سال آینده چه جایگاه جهانی خواهد داشت؟ 

صنعت خودرو ما از ۵۰، ۶۰ سال پیش تا امروز فقط روی مونتاژ تمرکز کرده و پلت‌فرم‌های جدیدی ارائه نداده است. گرچه پلت‌فرم‌هایی به اسم خودرو ملی ارائه شده اما همین‌ها هم با ترکیبی از محصولات انواع خودروها بوده است و نمی‌توان نام آن را محصول ملی گذاشت. باید بپذیریم دانش تولید خودرو را نداریم و باید از دانش روز دنیا و کشورهای صاحب‌نام این صنعت کمک بگیریم، اتفاقی که متاسفانه در این صنعت نمی‌افتد و انتقال دانش صورت نمی‌گیرد. حال در مواجهه با مصوبه مجلس در خصوص خودروهای پاک که از تکنولوژی پیچیده‌تری برخوردار هستند، با روش‌های قدیمی گذشته به کجا خواهیم رسید؟ ساخت نمونه‌های غیرتجاری خودروهای هیبرید و تمام‎برقی دلیلی بر تایید توانایی شرکت‌های داخلی و اتکا به آنان نیست. 

واگذاری سرمایه‌های ملی به شرکت‌های خودروساز برای آزمون و خطا کردن و به‌دست آوردن تجربه‌ای که بسیار ارزان‌تر در دسترس است، عجیب به‌نظر می‌رسد. تکنولوژی هزینه دارد و این هزینه درصورتی جبران می‌شود که تیراژ خودرو بالا رود، اما در کشور ما تیراژ خودرو پایین آمده است. بنابراین اگر بخواهیم تکنولوژی را افزایش دهیم، قیمت خودرو آن‎قدر بالا می‌رود که نمی‌توانیم انتظار جامعه هدف را پاسخ دهیم.  

همچنین باید به این موضوع توجه داشته باشیم کلیه صنایع ما از نظر مواد اولیه یا تکمیلی به ارز وابستگی دارند و باتوجه به این‎که قیمت محصولات در نهایت بالا تمام می‌شوند، قیمت این قبیل خودروها نیز تحت‌تاثیر قرار می‎گیرند و دیگر فرصتی برای رشد تکنولوژی و هزینه‌های محتمل بر آن باقی نمی‌ماند. به‌واقع همه عوامل و نواقص صنعت خودرو زنجیره‎وار به هم متصل و مانع از رشد این صنعت درکشور شده‌اند.

ما هیچ وقت به تجارت درازمدت فکر نمی‌کنیم و حاضر نیستیم سرمایه‌گذاری درستی در این زمینه انجام دهیم. زیرا همیشه به‌دنبال سودآوری زودگذر هستیم و حتی زمانی که چرخ‌های صنعت خودرو احتمال دارد از حرکت بایستد، مدیران به دنبال توجیه عملکرد و دلیل برای عدم آینده‌نگری‌های خود هستند. زیرا مدیران در دوره مدیریت خود بیشتر به فکر پاسخ به تقاضا هستند و به اهداف بلندمدت فکر نمی‌کنند.

سطح کیفی و حتی کمی صنعت خودرو در تناسب با تحقیق و توسعه شرکت‌های بزرگ جهانی چگونه است؟ 

متاسفانه ما برای تحقیق و توسعه، آنچنان پولی خرج نمی‌کنیم تا باعث بهبود سطح کیفی و حتی کمی صنعت خودرو شویم. گرچه خودروسازان بزرگ در سال‌های اخیر در این زمینه، هزینه‌هایی کرده‌اند اما این میزان باز هم بسیار کمتر از سطح متوسط دنیاست و نمی‌توانیم مدل‌های جدید ارائه دهیم.  البته این نکته را نیز باید بگویم ما در کشور از نیروهای توانمند بسیاری برخورداریم و می‌توانیم شرایط را برای پیشرفت فراهم کنیم، اما این کار مستلزم سپردن صنعت خودرو به بخش خصوصی و خروج از انحصار دولت است.