ادبلو یا همان مایع اگزوز دیزل مایعی متشکل از 5/32 درصد اوره خالص و 5/67 درصد آب دیونیزه‌شده است. این مایع که در ایران و اروپا به ادبلو معروف شده و یکی از سیالات مصرفی توسط خودروهای دیزلی به‌ویژه کامیون‌های نسل جدید است، زمانی پایش به بازار ایران باز شد که کامیون‌های نسل جدید دیزلی با استانداردهای زیست‌محیطی یورو چهار،‌ پنج و شش وارد بازار کشورمان شدند.

خودروهایی  که به خاطر رعایت کردن استانداردهای روز زیست‌محیطی اروپا از مخزن مجزایی برای پر شدن با ادبلو نیز بهره می‌برند و در صورت خالی بودن این مخزن،‌سیستم یارانه‌ای خودرو با ارسال کدهای خطا ممکن است جلوی روشن شدن خودرو را هم بگیرد. مایع ادبلو به صورت جداگانه به مسیر جریان عبور گازهای خروجی موتور پاشیده می‌شود و درنهایت با ترکیب با اکسیدهای نیتروژن این گازهای سمی را تبدیل به آب می‌کند.

به گزارش «اخبار خودرو»، اما اینجا ایران است و برای راننده‌های جاده و بیابان صرف هزینه 100 هزار تومانی برای خرید ادبلو آن‌هم درهر دو یا سه باک گازوئیل آنقدر زیاد است که حتی حاضرند با پرداخت هزینه‌ای کیت‌های هوشمند ادبلو را در خودروی خود غیرفعال کنند.

برخی رانندگان هم که از قدرت ریسک کمتری برخوردار هستند به‌جای غیرفعال کردن این کیت،‌ به استفاده از ادبلوهای ارزان‌قیمت به‌جای نمونه‌های باکیفیت ایرانی و وارداتی روی می‌آورند. نمونه‌های ارزان‌قیمتی که  دود استفاده از آن‌ها هم به چشم خودشان می‌رود هم به هوای شهرها و جاده‌ها. 

ادبلوهایی ارزانتر از آب معدنی!

کافی است سری به بازار بزنید،‌ به‌ویژه مراکز تعویض روغن و اتوسرویس‌های خودروهای سنگین. در این مراکز علاوه بر انواع روغن‌های موتور،‌ دنده و فیلترها با محصولی پرمصرف به‌نام ادبلو مواجه می‌شوید که راننده‌های خودروهای نسل جدید از آن‌ها برای عملکرد بهتر خودروی خود و کاهش آلایندگی‌های زیست‌محیطی استفاده می‌کنند. اما نکته جالب در این بازار محصولاتی است که اگر برای تولیدشان از آب معدنی نیز استفاده شده باشد باز هم گران‌تر از محصولی خواهد شد که در خودروها ریخته می‌شود.

شاید مهمترین دلیل برای رشد و افزایش فروش این محصولات در بازار ایران،‌ رفتار مشتری یا همان راننده‌هایی است که به دلیل نبود نظارت‌های زیست‌محیطی،‌ تنها با هدف پر کردن مخزن اقدام به خرید این محصول می‌کنند. تا جایی‌که برخی راننده‌ها از آب مقطر به جای این سیال استفاده می‌کنند و بس.

در بین شرکت‌های بزرگ تولیدکننده روانکارهای خودرویی تنها شرکت نفت بهران اقدام به داخلی سازی این کالا کرده است که البته  به دلیل قیمت تمام‌شده بالایی که دارد تنها می تواند با نمونه های وارداتی رقابت کند. قیمت بالای محصول بهران از یک سو و قیمت‌های عجیب و غریب ادبلوهای پرفروش در بازار باعث شده تا راننده‌ها تمایل بیشتری به خرید محصولات ارزان‌قیمت داشته باشند.

برای رسیدن به درجه کیفیت محصولات رایج در بازار کافی است تا آنالیز مختصری روی قیمت این کالاها داشته باشیم. ظرف‌های پلاستیکی 20 لیتری که با قیمت 40 هزار تومان به فروش می‌رسند و برای تولیدشان باید نیمی از این قیمت را برای خرید یا تولید ظرف‌های 20 لیتری آن هزینه کرد!

حال تولیدکننده می‌ماند و 20 هزار تومانی که باید برای بلندینگ،‌ خرید اوره خالص،‌ آب دیونیزه‌شده و پرداخت حقوق کارگر و پورسانت فروش به عوامل خود هزینه کند. در این حالت اگر به‌جای ادبلو در گالن‌ها آب معدنی هم پر کند باید کالای خود را حداقل 50 هزار تومان بفروشد. شاید یکی از عوامل موثر در ارزان تمام شدن تولید این محصولات استفاده از اوره کشاورزی باشد که البته به هیچ‌وجه نمی‌تواند باعث تولید ادبلویی با کیفیت شود.

نبود نظارت دلیل اصلی جان گرفتن ادبلوهای کم‌کیفیت 

محصولات ارزان‌قیمت ایرانی البته تنها به درد کامیون‌ها و خودروهایی می‌خورد که قرار است در نبود نظارت دستگاه‌های مسئول در جاده‌های داخلی تردد کنند. چراکه وقتی پای تریلرها و کامیون‌های ترانزیت به میان می‌آید،‌راننده‌ها دیگر تمایلی به محصولات ارزان‌قیمت ندارند و برای رانندگی در جاده‌های خارجی به‌شدت به‌دنبال ادبلوهای با کیفیت هستند. البته نباید از یاد برد که این سیال در خارج از کشور به وسیله نازل و پمپ‌هایی که در مراکز عرضه سوخت مستقر هستند داخل مخزن خودروها تزریق می‌شوند و تنها در ایران است که ظرف‌های 20 لیتری ادبلو برای فروش در اختیار راننده‌های سنگین قرار دارد.

راننده‌هایی که در جاده‌های اروپایی و حتی ترکیه بارها توسط واحدهای سیار تست آلایندگی متوقف می‌شوند تا مشخص شود از ادبلوی باکیفیت برای کاهش اکسیدهای نیتروژن استفاده کرده‌اند یا خیر. اما در ایران به دلیل نبود نظارت‌های لازم راننده‌ها به خود اجازه می‌دهند نه‌تنها از ادبلوی ارزان‌قیمت استفاده کنند بلکه در مواردی کیت ادبلو را نیز از مدار خارج می‌کنند و بعضی هم به استفاده از آب مقطر روی می‌آورند.

بی‌کیفیت‌های مضر برای خودرو

اینکه استفاده از محصولی ارزان‌قیمت تاثیری بر کارایی موتور و عملکرد آن ندارد و تنها باعث بیشتر آلوده شدن هوا می‌شود تفکری کاملا غلط است. شاید برای خیلی از افراد این مهم نباشد که محیط زیست آلوده می‌شود و باران‌های اسیدی ناشی از خروج گاز NOX چه بلایی برسر محیط زیستمان می‌آورد،‌ اما بی شک بالارفتن هزینه‌های تعمیر و نگهداری خودرو برای این دسته از افراد مهم و حائز اهمیت است.

اینجاست که باید گفت بسیاری از خودروهای دیزل نسل جدید به‌ویژه خودروهای سنگین رنو پس از استفاده از ادبلوی ارزان‌قیمت و یا غیرفعال شدن کیت آن دچار آسیب‌های جدی در موتورشان می شوند.

اما در شرایطی که برخی راننده‌ها برای کاهش چند ده هزار تومانی هزینه‌هایشان حاضرند علاوه بر آسیب به خودروهای خود هزینه‌های سنگینی را نیز به محیط زیست تحمیل کنند باید دستگاه‌های مسئول شرایطی را مانند جاده‌های خارج از کشور فراهم کنند تا تردد خودروهای آلاینده به‌ویژه آن‌هایی که با استفاده از ادبلوهای ارزان‌قیمت در افزایش آلودگی هوا نقش دارند محدود شود.