مسیح اریسیان * - هنگامی‌که یک خرابی مهم دردنده رخ می‌دهد، مسئولیت تجزیه‌وتحلیل خرابی، تعیین علت آن و توصیه راه‌حل برعهده متخصصین است. یک شرکت می‌تواند از مهندسان داخلی یا مشاوران خارجی یا ترکیبی از هر دو جهت رفع خرابی استفاده کند. اگر تصمیم بر این باشد که از مشاوران خارجی برای تشخیص خرابی استفاده شود، این فرآیند باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام شود. اگرچه ممکن است درروند عیب‌یابی و تجزیه‌وتحلیل علت خرابی از فرآیندهای مشابه استفاده شود، درعین حال هرفرآیند با فرآیندی دیگر درماهیت و محدوده زمانی تفاوت دارد.
درچه زمان، درچه مکان
درحالت ایده‌آل، کارشناس مسئول تجزیه‌وتحلیل خرابی باید اجزای شکسته‌شده را در‌کوتاه‌ترین زمان ممکن بررسی کند. اگر بازرسی اولیه امکان‌پذیر نباشد، شخصی دیگر باید درسایت براساس دستورالعمل‌های از پیش تعیین‌شده شواهد را حفظ کند. همچنین ممکن است به‌علت فقدان تجهیزات مناسب برای بازرسی جعبه‌دنده یا اجزای آن این ترکیب به محل دیگری انتقال پیدا کند.
ماهیت شکست
شرایط خرابی می‌تواند تعیین کند که چه زمان و چگونه می‌توان تجزیه‌وتحلیل را انجام داد. به‌عنوان‌مثال، اگر چرخ‌دنده‌ها آسیب‌دیده است اما هنوز هم قادر به انجام عملکرد خود هستند، شرکت ممکن است تصمیم به ادامه فعالیت بگیرد و شرایط کنترلی را برای بررسی میزان نرخ پیشرفت آسیب تعیین کند. دراین حالت نمونه‌هایی از روان‌کننده برای تجزیه‌وتحلیل ابتدایی جمع‌آوری می‌شود و سپس مخزن تخلیه و شست‌وشو می‌شود و درنهایت روغن نو جایگزین آن می‌شود. اگر قابلیت اطمینان گیربکس و عملکرد آن بسیار مهم است، باید در مرحله اول چرخ‌دنده‌ها را با بازرسی ذرات مغناطیسی بررسی کنیم تا از عدم‌وجود ترک درآن‌ها اطمینان حاصل شود. مرحله بعدی نظارت است که شامل بررسی دوره‌ای دنده‌ها توسط بازرسی بصری و اندازه‌گیری صدا و لرزش است.
آماده شدن برای بازرسی
قبل از مراجعه به‌سایت جهت بررسی علت خرابی، با اپراتور و یا سرپرستی که در محل کار دستگاه حضور دارد صحبت کنید و پس‌از گرفتن اطلاعات اولیه هماهنگی‌ها را برای تجهیزات، پرسنل و یا شرایط کاری موردنیاز انجام دهید.
از وجود نقشه‌های جعبه‌دنده، ابزارهای جداسازی و تجهیزات بازرسی اطمینان حاصل کنید. بهتر است جهت تسریع روند کاری از یک اپراتور ماهر بخواهید تجهیزات میانی را برای رسیدن به جعبه‌دنده دمونتاژ کند، ولی اطمینان حاصل کنید که هیچ فعالیتی روی خود جعبه‌دنده صورت نگیرد؛ زیرا ممکن است ناخواسته شواهد از بین برده شود.
مستندات نقش مهمی ایفا می‌کنند؛ لذا تا حد امکان بخواهید آنالیزها، شماره قطعات، مشخصات قطعات، گزارش خدمات و یا تعمیرات و نوع روان‌کننده دردسترس باشد. اکنون زمان آن فرارسیده تا تجهیزات بازرسی جعبه‌دنده من‌جمله ذره‌بین، ابزارهای اندازه‌گیری دقیق، نشانه‌گرهای نمدی (ماژیک)، تجهیزات دقیق نمونه‌برداری از روان‌کننده و تجهیزات عکاسی را آماده کنیم.
برای اطمینان بیشتر از صحت نتیجه‌گیری بهتر است درزمان عیب‌یابی از متخصصان روانکاری بخواهید درمحل حضور داشته باشند تا بتوانند با اطلاعات تکمیلی شما را درمسیر درست هدایت کنند. این موضوع یکی از خدمات شرکت‌های معتبر و متعهد درزمینه روانکاری است که مشتریان را شریک تجاری خود و خدمات مشاوره فنی را جزو لاینفک بخش فروش می‌دانند.
محدودیت‌های زمانی
در برخی شرایط، هزینه بالای خاموش کردن تجهیزات، زمان موجود برای بازرسی را محدود می‌کند؛ درچنین مواردی نیاز به‌برنامه‌ریزی دقیق است. به‌عنوان‌مثال، تقسیم‌کارها بین دو یا چند تحلیلگر، مشاور، متخصص و ... باعث کاهش زمان فرآیند عیب‌یابی و رفع آن می‌شود. در همین‌زمینه داشتن برنامه عملیاتی از پیش تعیین‌شده که دستورالعمل عمومی را در اختیار ما بگذارد فرآیند تحلیل و عیب‌یابی را تسریع می‌کند. درشرایط ایده‌آل می‌توان جدول زمان‌بندی‌شده را برای پیشبرد هرمرحله از این فرایند آماده کرد تا امکان محاسبه میزان پیشرفت در واحد زمان فراهم شود.
آزمون بصری
قبل از جدا کردن گیربکس، نمای بیرونی آن را کاملا بازرسی کنید. ترجیحا از یک فرم بازرسی به‌عنوان راهنما جهت حصول اطمینان استفاده کنید تا همه اطلاعات مهم ضبط شود زیرا در غیر این صورت، نمی‌توان تعیین کرد چه خسارت‌هایی به این قسمت‌ها وارد شده است.
همچنین الگوهای تماس دندانه‌ا‌ی دنده‌ها باید قبل از جدا کردن کامل گیربکس ثبت شود. پس از بازرسی خارجی، جعبه‌دنده (تمام اجزای داخلی چه‌سالم و چه‌آسیب‌دیده) را از هم جدا کنید.
سطح عملکردی دندانه‌های دنده و یاتاقان‌ها را از نزدیک بررسی کرده و وضعیت آنها را ثبت کنید. قبل از تمیز کردن قطعات، به‌دنبال علائم خوردگی، آلودگی و گرمای بیش‌ازحد باشید.
پس از بررسی اولیه، قطعات را با حلال‌ها بشویید و مجددا آنها را بررسی کنید. این بازرسی باید تا حد امکان کامل باشد؛ زیرا در اغلب موارد این مهم‌ترین مرحله از تحقیقات است و می‌تواند سرنخ‌های ارزشمندی به ما بدهد. ذره‌بین ابزار مفیدی برای این بازرسی‌هاست.
آنالیزهای تخصصی که توسط آزمایشگاه‌ها درارتباط با خوردگی انجام می‌شود، به‌این‌ترتیب است:
COPPER STRIP CORROSION TEST) ASTM D130)
WEAR DEBRIS ANALYSIS )WDA)
RUST PREVENTING Method A
بازرسی از یاتاقان‌ها مهم است، زیرا آنها می‌توانند سرنخ‌هایی درباره علت خرابی دنده‌ها ارائه دهند؛ از این میان می‌توان به این دلایل اشاره کرد:
سایش بلبرینگ می‌تواند باعث جابه‌جایی بیش‌ازحد شعاعی شود و چرخ‌دنده را از محور اصلی خارج کند
آسیب دیدن ممکن است نشان‌دهنده خوردگی، آلودگی، تخلیه الکتریکی یا عدم‌روغن‌کاری باشد.
تغییر شکل پلاستیک بین غلتک‌ها و ریل‌ها ممکن است بیانگر اضافه‌بار باشد.
خرابی دنده اغلب به‌دنبال خرابی یاتاقان‌هاست.
* مهندس فروش صنعتی
