تولید روغن‌موتور بااعمال شاقه. این شاید بهترین توصیف برای شرکت‌های تولیدکننده روانکار درکشور باشد که برای تولید محصولات خود باید مواد اولیه را بانرخ‌های جهانی بخرند و هنگام فروش باکمترین سود و حتی زیان، کالاهای‌شان را به‌دست مصرف‌کننده برسانند. البته این بدان معنا نیست که روغن‌موتور، ارزان به‌دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسد، چراکه دلال‌ها هیچگاه ساکت نمی‌نشینند و دندان‌های‌شان برای سودهای میلیاردی تیز است.
به گزارش «اخبار خودرو»، صنعت تولید روغن‌پایه درایران سال‌هاست که بدون‌پیشرفت همچنان باآنچه از سال‌ها قبل درپالایشگاه‌های بزرگ پیاده‌سازی شده، فعالیت می‌کند. روغن‌پایه گروه‌یک که باپیشرفت صنعت خودروسازی دنیا به‌آرامی جایگاه خود را نیز درصنعت روانکارهای خودرویی ازدست خواهد داد و به‌نوعی منحصر به‌برخی صنایع و کشتیرانی خواهد شد. اما باوجود تمام انتقادها به‌صنعت روانکارها چرا این صنعت و چهار شرکت بزرگ تولیدکننده روغن‌پایه درایران هنوز باید از تکنولوژی چندین‌دهه قبل برای تولید روغن‌پایه استفاده کنند؟
برای پاسخ باید پیش‌از هرچیزی به‌قیمت‌های فرمایشی و آزاد نبودن قیمت‌گذاری‌ها براساس کشش بازار اشاره کرد. تاجایی‌که دربازار فعلی قیمت بهترین روغن‌موتور تولید داخل بااستفاده ازبهترین روغن‌پایه و ادتیو وارداتی باقیمت روغن‌موتوری که ازکیفیت پایین‌تری برخوردار است، برابر تعیین می‌شود و همین موضوع باعث شده است شرکت‌ها توانایی توسعه را ازدست بدهند.
گران بخر،ارزان بفروش!
قصه عجیبی است تولید و فروش روغن‌های موتوری درایران و البته سازگاری با این وضعیت توسط شرکت‌های تولیدکننده روانکار. براساس قانون، قیمت کالاهای مصرفی به‌دوصورت درکشور تعیین می‌شوند؛ نخست به‌وسیله سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان که روی کالاهایی اعمال می‌شود که از ارز دولتی یا حمایت‌های دولتی برای تولیدشان استفاده شده است و شیوه دوم نیز خوداظهاری تولیدکنندگان است که روی کالاهایی اعمال می‌شود که تولیدشان بدون‌حمایت و ارز دولتی برای تامین مواد اولیه انجام می‌گیرد.
دراین‌بین اما روغن‌های موتوری جزو استثناهایی هستند که باید مواد اولیه خود یعنی لوب‌کات (برش نفتی) را براساس نرخ جهانی نفت و قیمت روز دلار خریداری کنند و دربحث مواد افزودنی یا همان ادتیوها نیز ارز دولتی شامل حالشان نمی‌شود؛ اما وقتی پای فروش به‌مصرف‌کننده نهایی به‌میان می‌آید، به‌دلیل استراتژیک بودن کالا و تاثیر آن برقیمت‌های حمل‌ونقل، باید دولتی قیمت‌گذاری شوند!
همین‌موضوع باعث شده روغن‌سازها حتی با زیان، محصولات خود را تولید و به‌بازار عرضه کنند. البته داستان وقتی غم‌انگیزتر می‌شود که شرکتی نامدار برای حفظ ارزش برند خود و اعتمادی که سال‌ها برای ایجاد آن تلاش کرده، برخلاف برخی شرکت‌ها دست به‌کاهش کیفیت نزند و دراین‌حال مجبور است بازیان دربازار حضور داشته باشد.
محاسبه بین‌المللی برای فروش به‌ایرانی‌ها و ارزان‌فروشی به‌خارجی‌ها
چالش شرکت‌های تولیدکننده روغن‌موتور باپالایشگاه‌داران صنعت نفت چندماهی است که به‌سوژه برخی‌رسانه‌ها تبدیل شده است. یک بام و دوهوای وزارت نفت خود قصه عجیبی دارد. تاجایی‌که فیول‌اویل را دربازارهای جهانی و به‌مشتریان خارجی باتخفیف 70تا 75دلاری درهر تن می‌فروشند، اما وقتی پای منافع ملی و صنایع داخلی که همان روغن‌سازی‌هاست به‌میان می‌آید، نه‌تنها تخفیفی نمی‌دهند بلکه تاکید برمحاسبه دقیق قیمت‌ها براساس نرخ جهانی نفت و دلار دارند.
به‌عنوان مثال هرتن فیول‌اویل دربازارهای جهانی توسط شرکت‌نفت به‌جای 450دلار با تخفیف 70دلاری فروخته شد، اما لوب‌کات که باهمان فرمول 400دلار به‌ازای هرتن قیمت خورد، بدون تخفیف به‌روغن‌سازی‌های داخلی فروخته شد. حال سوال اینجاست که چرا تخفیف‌های فروش خارجی به‌خریداران داخلی که درنهایت منافع‌اش به‌جیب مردم می‌رود داده نمی‌شود؟
چالش ارز و تولید روغن‌موتور
سازمان حمایت درحالی برنرخ‌گذاری روی روغن‌های موتوری تاکید دارد که چهار بازیگر اصلی این بازار برای واردات و خرید ادتیوهای مورد استفاده درروانکارهای تولیدی خود بامشکل مواجه‌اند. این شرکت‌ها رزادتیو و روغن‌پایه‌های گروه دو به‌بالا را ازگروه دو ارزی یعنی نیما دریافت می‌کنند، ولی مانند صنایعی که ارز دولتی برای واردات مواد اولیه دریافت می‌کنند، باید قیمت‌گذاری‌هایشان را تحت‌نظارت سازمان حمایت انجام دهند.
یکی‌دیگر ازمشکلات این صنعت شاید محدودیت ایجادشده برای استفاده 50درصدی ازارز حاصل ازصادراتشان برای واردات مواداولیه مورد نیاز تولید روغن‌موتور باشد. این محدودیت، شرکت‌های تولیدکننده روانکار را بامشکلات بسیاری روبه‌رو کرده است و درمواردی آن‌ها مجبورند ارزی را که خود برای چرخش چرخ‌های کارخانه‌های‌شان به‌آن نیاز دارند درسامانه نیما عرضه کنند.
درمجموع این‌موارد باعث شده است شرکت‌های تولیدکننده روانکار قادر به‌برنامه‌ریزی بلندمدت برای توسعه پالایشگاه‌های خود و حتی تولید و عرضه محصولات جدید نباشند، چراکه مشخص نیست این شرکت‌ها تحت‌حمایت دولت هستند یا وظیفه دارند ازسیاست‌های دولت آن‌هم بدون دریافت یارانه حمایت کنند؟
