به گزارش «اخبار خودرو»، تولید خودرو در سال جاری نسبت‌به دو سه سال اخیر روند کاهشی داشته است. پیش‌بینی‌ها نیز از ادامه روند کاهشی در سال جاری دارد. اما نکته مهم در این خصوص، تاکید مسئولان بر افزایش تولیدی است که به‌نظر خودروسازان و کارشناسان صنعت خودرو سبب افزایش زیان برای خودروسازی‌ها می‌شود. طی روزهای اخیر، وزیر صمت صحبت از نیاز صنعت خودرو به نقدینگی بیش از 30هزار میلیارد تومان کرده است. به‌نظر می‌رسد کمی بیش از این عدد، رقمی است که خودروسازان طی چند سال اخیر زیان کرده‌اند و برای رساندن خودروسازان به حدی از تعادل باید رقمی در همین حد به آن‌ها تزریق شود. البته این تزریق نقدینگی 30هزارمیلیارد تومانی به خودروسازان تقریبا امری محال بوده، چراکه این عدد تقریبا درآمدی است که دولت از سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین در یک‌سال به دست می‌آورد. اما مسبب اصلی چنین زیان بزرگی چه کسی است و چرا زیان خودروسازان در مدتی کوتاه به‌صورت مضاعف درآمده است؟ در همین زمینه با امیرحسن‌کاکایی، عضو هیات‌علمی گروه مهندسی خودرو دانشگاه علم‌وصنعت به گفت‌وگو پرداختیم.
تولید در سال جاری به بیش از 550هزار دستگاه خودرو رسیده است. این میزان تولید را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آن‌هم باتوجه به این‌که گفته می‌شود افزایش تولید در خودروسازی‌ها برابر با زیان بیشتر است.
واقعیت این است ابتدای امسال سیاست تولید حداکثری به هر قیمت طرح‌ریزی شد. نتیجه این سیاست، افزایش هرچه بیشتر خودرو در پارکینگ خودروسازان بود. زیرا تولید حداکثری به هر قیمت منجر به تولید ناقص از سوی خودروسازان شد البته تولید ناقص هم تبعاتی داشت. حدود 200هزار خودرو در کف خودروسازی‌ها باقی ماند، یعنی معادل همین تعداد خودرو، پول در خودروسازی‌ها قفل شده بود. مساله دیگر بحث قیمت‌گذاری بود که تصحیح نشد. قرار بود از بهمن‌ماه قیمت خودرو در کارخانه حداکثر پنج‌درصد زیر قیمت حاشیه بازار باشد که وزارت صمت و سازمان‌های مربوطه جلوی اجرای آن را گرفتند. همچنین اعلام شد خودروها باید با قیمت قدیم به فروش رسیده شود. نتیجه مجموعه این اقدامات، خالی‌شدن صنعت خودرو و قطعه‌سازی از نقدینگی بود و تولید حتی نسبت‌به سال گذشته ریزش کرد. یکی، دو ماه است که این سیاست متوقف شده و خودروهای کف پارکینگ تقریبا به صفر نزدیک می‌شود. ضمن این‌که از سوی دیگر طی یک سال اخیر نهضت داخلی‌سازی پیگیری شده است. البته تاکید می‌کنم 40 سال است داخلی‌سازی انجام می‌دهیم و این نهضت تعمیق داخلی‌سازی است. علت این بود هنگام تحریم‌های قبلی یک‌سری قطعات از خارج وارد می‌شد، اما در تحریم‌های جدید که شدیدتر از قبلی‌هاست و به تدریج قوی‌تر هم می‌شود، بسیاری از کشورها به ما قطعه نمی‌فروشند. حتی خودروسازان چینی که اعلام کرده بودند از ایران نمی‌روند، آن‌ها هم از کشور خارج شدند.
آیا تولید خودرو برای سال جاری رو به روال خواهد بود؟
درمجموع با همه این شرایط و با تصحیح سیاست‌هایی که در وزارت صنعت و همچنین سه خودروساز بزرگ کشور اتفاق افتاده، تولید خودرو در حال رسیدن به یک روال منطقی است و تا حدی می‌تواند کمبود تولید را جبران کند. خودروسازان درحال‌حاضر روی تولید روزانه 2هزار دستگاه خودرو برنامه‌ریزی کرده‌اند و با وجود این‌که تولید نسبت به گذشته کمتر شده اما پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال بخش مهمی از کسری تولید را جبران کنند. البته باید تاکید کنم این روند درخصوص خودروهای پرتیراژ رخ خواهد داد و در مورد خودروهایی مانند ساندرو تعیین‌تکلیف شده است که اصلا امکان تولید وجود ندارد. اما درمورد خودروهایی مانند پراید، تیبا، سمند، پژو و... تولید وضعی خوبی پیدا خواهد کرد و تیراژ منطقی خواهد شد. اما باتوجه به اختلاف قیمتی که محصولات با حاشیه بازار دارند و بر اساس اطلاعاتی که من دارم، خودروسازان درحال‌حاضر با زیان تولید می‌کنند. در نتیجه وجود این‌که گردش مالی شروع به حرکت و منطق پیدا کرده، اما با افزایش تولید، زیان خودروسازان هم افزایش یافته است. به نظر می‌رسد اتفاقاتی در حال رخ دادن است، چراکه با این شرایط اصولا تولید معنایی ندارد. چون سه خودروساز تبدیل به دستگاه‌های تولید زیان شده‌اند. قطعا به‌تدریج یک سری اتفاقات رخ خواهد داد. اما برای ماه‌های پیش رو، روند مثبتی خواهیم داشت.
آیا در مجموع می‌توان گفت که سیاست تولید به هر قیمت، عامل اصلی زیان خودروسازان بوده است؟
این راهکار، زیان را مضاعف کرده است. زیان اصلی مربوط به اختلاف قیمت‌ها بود. اما زیان مضاعف ناشی‌از قفل‌شدن بخش بزرگی از نقدینگی خودروسازان در خودروهای ناقص است. وقتی خودرو کامل تولید نشود، نمی‌توان آن را تحویل مردم داد. در این صورت خودروها به انبار برده می‌شوند که به‌هرحال با هزینه‌های دوباره‌کاری همراه است و از نظر کیفی نیز مشکل پیش می‌آید. ضمن این‌که باید به مردم جریمه تاخیر بپردازند. در این شرایط بود که زیان مضاعف شکل گرفت. البته درحال‌حاضر روند معکوس شده و دستور داده شده است که تولید تجاری در اولویت باشد.
روند مثبتی که اشاره می‌کنید، آیا به‌گونه‌ای است که خودروسازان بتوانند هم خودروهای غیرتجاری خود را تجاری کنند و هم تعهدات سال گذشته را به‌طور کامل انجام دهند؟
بله؛ با رفع موانع این انتظار وجود دارد هم خودروهای ناقص تجاری شوند و هم به تعهدات پاسخ داده شود. دو مانع دراین زمینه وجود داشت که حل شد. یکی نحوه تولید و از آن مهم‌تر، تاثیر تحریم‌ها بود که با تمرکزی که بر تولید آن انجام شد، بسیاری قطعه‌ها را تولید می‌کنیم و خودکفا شده‌ایم. از آن طرف، هم دیگر اجازه تولید ناقص داده نمی‌شود. یعنی تولید ناقص در خودروسازی‌ها ممنوع شده است و باتوجه به داخلی‌سازی قطعات، تعهدات گذشته تا پایان سال به‌روز خواهد شد.
با توجه به این‌که تولید خودروسازان درحال افزایش است، پیش‌بینی شما درخصوص سال آینده چیست؟ آیا میزان تولید به‌بیش‌از یک‌میلیون دستگاه خواهد رسید؟ همچنین بحث کاهش زیان‌دهی و پرداخت تعهدات معوق خودروسازی‌ها به خودروسازان به کجا خواهد رسید؟
چند مساله وجود دارد و پیش‌بینی در این خصوص بسیار سخت است. نخست‌آنکه هنوز مشکل قیمت‌گذاری حل نشده و باید این روزها حل شود. اگر این مشکل برطرف نشود، سرانجام چرخ تولید خودروسازان متوقف می‌شود. با فرض این‌که مشکل قیمت‌گذاری حل و قیمت‌ها منطقی شوند، شاهد یک وضعیت مناسب در پنج، شش‌ماه آینده خواهیم بود. اما چالشی که در این خصوص وجود دارد، بحث سطح درآمدی مردم است. اگر قیمت‌ها بالا بروند و در حاشیه بازار به فروش برسند، دیگر سرمایه‌گذاری در بازار خودرو برای دلالان و سرمایه‌گذاران سودآور نیست. در نتیجه فقط مصرف‌کنندگان باید خرید انجام دهند و چون سطح درآمدی مردم تغییری نکرده و بالا نرفته است، با رکود شدید مواجه خواهیم شد.
