کاتالیست یکی از قطعات حیاتی برای کاهش آلودگی هواست؛ قطعه‌ای که روی تمام خودروهایی که از سوخت فسیلی استفاده می‌کنند، نصب می‌شود و بیش از 90 درصد آلایندگی خارج‌شده از موتورخودرو را کاهش می‌دهد. با این‌حال با افزایش روزهای دارای هوای آلوده درکشور به‌نظر می‌رسد آن‌چنان که باید این قطعه مورد توجه راننده‌ها قرار نمی‌گیرد.
دلیل این موضوع نیز از سوی کارشناسان، نیاز به‌واردات مواداولیه کاتالیست و قیمت بالای تمام‌شده این قطعه عنوان می‌شود. از همین‌رو، جهاد دانشگاهی به‌تازگی با داخلی‌سازی مونولیت و ادبلو فرآیند تولید کاتالیست خودرو را تسهیل کرده است.
مشکل تامین فلزات گرانبها پابرجاست
رئیس سازمان جهاددانشگاهی تهران با اشاره به‌اینکه جهاددانشگاهی برای کاهش روزهای آلوده و رفع معضل آلودگی هوا سعی دررفع موانع تولید کاتالیست خودرو دارد، به «دنیای خودرو» گفت: «کاهش روزهای آلوده یکی از اهداف مهم درکشور است که برای رفع آن باید از فناوری بومی و منطبق با فرهنگ عمومی کشور بهره برد.»
سیدعلی طباطبایی با اشاره به‌تحقیقات جهاددانشگاهی برای رفع مشکل آلودگی هوا اضافه کرد: «سوخت، طراحی موتور، فرهنگ عمومی و سیستم کنترل آلایندگی خودرو ازجمله پارامترهای موثر هستند که جهاد دانشگاهی باتوجه به آن وارد میدان شده است.»
به‌گفته این کارشناس، به‌رغم اینکه دو موضوع تامین سوخت و سیستم رفع آلایندگی سوخت درکشور مورد توجه پالایشگاه‌ها و خودروسازان قرار گرفته و در دهه اخیر نیز توفیقاتی نه‌چندان کامل برای رفع آن حاصل شده است، اما همچنان میزان گوگرد سوخت ایران مناسب یونیت‌های کاتالیست نصب‌شده روی خودروها نیست. از همین رو، وابستگی به‌مونولیت، پی‌جی‌ام و واشکوت تقریبا 100 درصد است. همچنین با توجه به‌اینکه سه‌فلز گرانبها ازجمله پلاتین، پالادیوم و رودیوم مصرفی در این قطعه از خارج از کشور تامین می‌شود، مشکل تولید کاتالیست دوچندان شده است.
دراین خصوص، رئیس سازمان جهاددانشگاهی تهران گفت: «با توجه به‌اینکه این فلزات در ایران وجود ندارند، یا باید بازیافت شوند یا از خارج خریداری شده و محلول نیترات آن تهیه شود که فعلا دراین مقطع تولید محلول منطبق با شرایط استاندارد خودرو توسط جهاددانشگاهی انجام می‌شود.»
مونولیت داخلی سازی می‌شود
طباطبایی با اشاره به‌اینکه جهاددانشگاهی به‌شرکت‌های تولیدکننده کاتالیست اعلام کرده است توان تامین محلول مورد نظر را دارد، اضافه کرد: «شرکت‌های مذکور به‌لحاظ اقتصادی تا زمانی‌که امکان تامین محلول از خارج را داشته باشند، تمایلی ندارند از داخل خرید کنند.»
وی با اشاره به‌اینکه مونولیت هم داخلی‌سازی شده است، ادامه داد: «بحث مونولیت، هم جنبه تکنولوژیکی و هم اقتصادی دارد و جهاددانشگاهی پیشنهادهایی برای ایجاد یا انتقال دانش فنی تولید مونولیت را به‌خودروسازها ارائه داده که درحال بررسی است.»
طباطبایی با اشاره به‌انحصار ایجادشده درتولید کاتالیست توسط کشورهای دارای فلزات گرانبها به‌عنوان یکی از مشکلاتی که تولید این قطعه را باافزایش قیمت همراه میکند، گفت: «باید به‌دنبال راه‌حلی منطبق با شرایط داخلی کشور و حتی‌الامکان استفاده از روش‌های بدون‌مصرف کاتالیست یا فلزات دیگر بود.»
به‌گفته این کارشناس، تا معرفی سیستم جدید، جهاددانشگاهی می‌تواند شرکت‌های داخلی را برای تامین محلول پی‌جی‌ام یاری و با کمک خودروساز نیز سامانه‌های بومی جدید مثل کرونا یا کاتالیست‌ها و مونولیت‌های فلزی را جایگزین کند. رئیس سازمان جهاددانشگاهی تهران دراین‌باره تصریح کرد: «این‌کار می‌تواند تحولی عظیم درخودروسازی ایجاد کند. اما این در گرو کمک خودروساز به‌طراحی سیستم الکترواستاتیک (سیستم تصفیه‌هوای اطراف خودرو) و نصب آن روی خودرو خواهد بود.»
طباطبایی بیان کرد: «مونولیت‌های فلزی و غیرسرامیکی می‌توانند جایگزین دیگری باشند که درداخل کشور امکان تولید آن‌ها اقتصادی‌تر است. مضاف بر آن‌چه گفته شد، جدای از سیستم رفع آلایندگی، جهاددانشگاهی تهران روی دانش فنی تولید برخی ورق‌های بدنه خودرو نیز موفقیت‌هایی کسب کرده که برای تامین آن با خودروسازها به‌توافق رسیده است.»
بنابراین گزارش، اکنون جهاددانشگاهی یزد برای تولید مونولیت اعلام آمادگی کرده است. بنابراین انتظار می‌رود قیمت کاتالیست نیز مقداری کاهش یابد.
