با گسترش استفاده از گیربکس‌های اتوماتیک، مطمئناً برای شما هم این سؤال مطرح ‌شده است که این نوع جعبه‌دنده چطور کار می‌کند و چه تفاوتی با گیربکس‌های دستی دارد؟ البته به شما حق می‌دهیم؛ چراکه گیربکس اتوماتیک خود به‌صورت خودکار تعویض دنده را انجام می‌دهد، از این ‌جهت هنوز هم بسیاری از رانندگان درک خوبی از این قطعه و نحوه عملکرد آن ندارند. با ما همراه باشید تا در این مقاله به بررسی ساختار گیربکس اتوماتیک و نحوه عملکرد آن بپردازیم.

فهرست مطالب

انواع گیربرکس اتوماتیک

گیربکس اتوماتیک چیست

اجزای گیربکس اتوماتیک

نقش گیربکس در خودرو چیست؟

نیروی محرکه موردنیاز خودرو برای حرکت توسط گیربکس فراهم می‌شود. گیربکس نیروی محرکه ایجادشده در موتور را به دیفرانسیل و چرخ‎ها می‌رساند و درنتیجه با تنظیم گشتاور و سرعت موردنیاز، حرکت خودرو را ممکن می‌کند. میزان این نیرومحرکه و سرعت بسته به شرایط جاده و درخواست راننده قابل تنظیم است.

گیربکس اتوماتیک چیست؟

راننده در سیستم‎های گیربکس (Manual transmission) دستی با استفاده از دسته‌دنده مقدار گشتاور موردنیاز را به‌صورت دستی تنظیم می‌کند، درصورتی‌که در گیربکس اتوماتیک (Automatic Transmissions یا به‌اختصار AT)، این عمل توسط خود گیربکس انجام می‌شود. در این زمان راننده تنها یک‌بار کافی است تا دسته‌دنده را در حالت رانندگی (Drive)، قرار دهد و شروع به حرکت کند. با توجه به شرایط و خواسته راننده گیربکس خود، گشتاور مناسب را انتخاب می‌کند.

عملکرد و ساختار گیربکس اتوماتیک به نحوی است که نیرو از موتور خودرو دریافت شده و به‌صورت افزایش قدرت (دنده یک) و یا افزایش سرعت (دنده‌پنج) به دیفرانسیل و چرخ ها منتقل می‌شود. در اغلب مواقع گیربکس‌های اتوماتیک ظاهری تقریباً مشابه با هم دارند.

مزایای گیربکس اتوماتیک

گیربکس‌های اتوماتیک تحولی عظیم در خودروها ایجاد کردند که مهم‌ترین آن‌ها حذف نقش راننده در تعویض دنده بود؛ با وجود این تکنولوژی رانندگان دیگر لازم نیست که مدام به تعویض دنده ماشین بپردازند.

یکی دیگر از مزیت‌های گیربکس اتوماتیک را می‌توان کاهش میزان استهلاک خودرو عنوان کرد. کاهش آمار تصادفات جاده‌ای، دیگر موردی است که استفاده از گیربکس اتومات را نسبت به گیربکس‌های دستی برتری می‌دهد؛ چراکه در هر لحظه ممکن است که به دلایل گوناگون، توجه راننده معطوف موارد دیگری باشد.

همچنین گیربکس‌های اتوماتیک نسبت به گیربکس‌های دنده‌ای از حساسیت بالاتری برخوردار هستند و در صورت عدم استفاده صحیح و اصولی ممکن است که استهلاک بالایی پیدا کنند. تعمیر گیربکس اتوماتیک به دلیل مشکلاتی که برای گیربکس‌های اتوماتیک به وجود می‌آید، متفاوت از گیربکس‌های دنده‌ای است و رفع آن‌ها نیازمند تخصص بالایی است.

عدم تعویض دنده، تقه‌زدن، گاز هرز خوردن و ورود به حالت اضطراری، از جمله مشکلات رایج این نوع گیربکس‌ها هستند. توجه داشته باشید که تعمیر گیربکس اتوماتیک حتما باید توسط افراد متخصص و مجاز این زمینه انجام شود و در غیر اینصورت، ممکن است به بخش‌های مختلف گیربکس آسیب جدی وارد شود.

صفحه ورود به سایت تعمیرکار :

https://tamircar.net/

انواع گیربکس اتوماتیک

گیربکس‌های اتوماتیک را می‌توان در انواع مختلفی دسته‌بندی کرد که علاوه بر کارکرد متفاوت، ساختار منحصربه‌فردی نیز دارند:

گیربکس اتوماتیک مبدل گشتاور

پرطرفدارترین و محبوب‌ترین نوع گیربکس اتوماتیک را می‌توان این مدل عنوان کرد که امروزه در اکثر ماشین‌ها می‌توان آن را مشاهده کرد. برخلاف گیربکس دستی، در ساختار گیربکس اتوماتیک مبدل گشتاور از کلاچ برای تغیر دنده‌ها استفاده نمی‌شود و ‌در عوض یک کوپل سیال هیدرولیکی یا یک مبدل گشتاور این کار را به انجام می‌رساند. این عمل توسط اتصال این سیستم به واحد کنترل الکتریکی موتور (ECU) ممکن می‌شود که درنتیجه کنترل دقیق وسیله‌ نقلیه امکان‌پذیر می‌شود. از جمله خودروهایی که از این گیربکس استفاده می‌کنند، می‌توان بی ام و X1 ، کیا اسپورتیج و پورشه پانامرا را نام برد.

گیربکس دائم التغییر (CVT)

گیربکس اتومات CVT به‌جای استفاده از چرخ‌دنده‌های ثابت، با به‌کارگیری قرقره‌هایی با عرض متغیر و تسمه به خودرو این امکان را می‌دهد که تعویض دنده بدون وقفه و بلافاصله انجام بگیرد. همین عامل باعث می‌شود تا زمان شتاب‌گیری خودرو افزایش چشمگیری داشته باشد. ساختار گیربکس اتوماتیک CVT در دو مدل هیدرو استاتیک و تورویدال (Toroidal) متفاوت است. خودروهایی همچون شورلت اسپارک، فورد C-Max، نیسان سنترا و … با استفاده از این گیربکس طراحی و در بازار ارائه می‌شوند.

گیربکس اتوماتیک دو کلاچ (DCT)

گیربکس دوکلاچه یا دبل کلاچ ترکیبی از دو گیربکس اتوماتیک و دستی به شمار می‌رود. در ساختار گیربکس اتوماتیک دو کلاچه، نمی‌توان تورک کانورتور یا مبدل گشتاور را مشاهده کرد که درنتیجه آن تعویض دنده توسط دو شفت مجزا انجام می‌گیرد. یکی از شفت‌ها برای دنده‌های زوج و دیگری برای دنده‌های فرد به کار می‌روند و دارای کلاچ متفاوت هستند. از جمله خودروهای محبوبی که گیربکس اتوماتیک دو کلاچه دارند می‌توان Ford Fiesta ، Chrysler Dodge Dart و … را نام برد.

گیربکس نیمه اتوماتیک (SAT)

در ساختار گیربکس اتوماتیک (SAT)، از یک کلاچ معمولی به همراه سیستم تنظیم دنده استفاده می‌شود. با این‌حال کلاچ از طریق الکترو هیدرولیک کار کرده و برای تغییر از سنسورها، پردازنده‌ها، فناوری پنوماتیک (گازهای فشرده) و محرک‌ها استفاده می‌کند. از خودروهای محبوبی که با این گیربکس کار می‌کنند می‌توان به آئودی A5، ولوو V40، فورد کوگا و… اشاره کرد.

گیربکس اتوماتیک تیپ ترونیک

گیربکس اتوماتیک تیپ ترونیک اولین بار در پورشه ۹۱۱ مشاهده شد و به رانندگان این امکان را می‌داد تا بتوانند به‌راحتی از حالت اتوماتیک خارج ‌شده و کنترل بیشتری بر عملکرد خودرو داشته باشند. در واقع شما می‌توانید ماشین خود را هم به‌طور اتوماتیک برانید و در کنار آن امکان تغییر به حالت دستی را نیز در شرایطی خاص همچون بالا رفتن از تپه یا رانندگی در سراشیبی‌ها داشته باشید.

گیربکس اتوماتیک DSG (گیربکس تعویض مستقیم)

ساختار گیربکس اتوماتیک DSG شباهت بسیار زیادی به گیربکس‌های اتوماتیک دبل کلاچ دارد، با این تفاوت که دیگر با مشکلات آن سیستم مواجه نمی‌شوید. فناوری DSG به‌عنوان یک انتقال مرطوب، کلاچ‌ها را چرب و روان نگه می‌دارد و به ‌این ‌ترتیب سیستم جعبه‌دنده در کنار تعویض دنده‌ سبک‌تر و نرم‌تر، عمر طولانی‌تری نیز خواهد داشت. بی ام و M3 یکی از بهترین خودروهای دارای گیربکس اتوماتیک DSG به شمار می‌رود.

اجزای گیربکس اتوماتیک

گیربکس اتوماتیک از بخش‌های مختلفی تشکیل‌شده است؛ با توجه به متفاوت بودن انواع گیربکس اتوماتیک، ساختار آن‌ها نیز متفاوت است و اجزای تشکیل‌دهنده آن‌ها ممکن است تغییر یابد. با این ‌وجود، برخی از قطعات تقریباً در تمام این گیربکس‌های اتوماتیک مشترک هستند. از طرفی دیگر قطعات موجود در ساختار گیربکس‌ اتوماتیک را می‌توان در دو دسته قطعات مکانیکی (عملگرها) و قطعات هیدرولیکی (کنترل‌گرها) جای داد. اجزای هر یک از این دو دسته به شرح زیر عنوان می‌شوند؛

قطعات مکانیکی یا عملگرهای موجود در گیربکس‌های اتوماتیک

• آکومولاتور
• رینگ
• هرزگرد
• سلکتور تعویض دنده
• خورشیدی
• قفسه
• پوسته
• پیچ و رگلاژ باند
• درپوش‌ها
• گاورنر
• شفت‌ها
• واسطه‌ها
• اهرم دنده پارک

قطعات هیدرولیکی یا کنترل‌گرهای موجود در گیربکس اتوماتیک

• کلاچ هیدرولیکی
• کلاچ یک‌طرفه
• باند ترمزی
• گالری روغن
• آکومولاتور
• تورک کنورتور
• پمپ اولیه
• سوپاپ فشارشکن
• رگولاتور فشار
• لوله انتقال روغن
• سوپاپ تعویض ماسوره‌ای یا مغناطیسی

حرف آخر

گیربکس‌های اتوماتیک یکی از مهم‌ترین اجزای خودروهای امروزی به شمار می‌روند که در کنار حذف نقش صددرصدی راننده، مزایای بسیاری از جمله کاهش استهلاک و تصادفات جاده‌ای را نیز به همراه آورده‌اند. جعبه‌دنده‌های اتوماتیک اما انواع مختلفی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به DCT، CVT، AT و AMT اشاره کرد. همین عامل باعث شده تا ساختار گیربکس اتوماتیک نیز متناسب با نوع آن متفاوت باشد؛ قطعات اصلی تشکیل‌دهنده این گیربکس‌ها را می‌توان شفت‌ها، پمپ روغن، شیر برقی، مبدل گشتاور و فیلتر گیربکس عنوان کرد که نیاز به سرویس دوره‌ای دارند.