بازار خودرو در ایران روزهای پر رکودی را پشت سر می‌گذارد؛ افرادی که تا همین سه‌ماه پیش به دنبال راهی برای ورود سرمایه خود به این بازار بودند، حالا در اولین فرصت به دنبال خارج‌کردن سرمایه خود از آن هستند! برخی هم چشم به واردات خودرو دوخته‌اند و برای ابلاغ آیین‌نامه آن از سوی دولت لحظه‌شماری می‌کنند.
در همین زمینه، سجاد همتی، فعال و کارشناس صنعت خودرو با بیان این‌که بازار خودرو به یکی از پرابهام‌ترین بازارهای ایران در پنج‌سال اخیر تبدیل شده است، به روزنامه «دنیای خودرو» گفت: «درحالی‌که خودرو در اقتصاد جهان به‌عنوان کالای مصرفی بادوام شناخته می‌شود، طی سال‌ها مدیریت دستوری و واسطه‌پرور تبدیل به کالای سرمایه‌ای شده که از بازار سهام و گاه از بازارهای ارز، طلا و سکه هم جذاب‌تر بوده است.»
وی افزود: «اما تشدید رکود در ماه‌های اخیر، شک و ابهامات بسیاری را در این بازار به وجود آورده است. هرچند آن‌هایی که به فکر کسب سود از خودرو بودند، با صبر به نیت خود خواهند رسید.»
برخی فعالان بازار نوید کاهش رکود در بازار خودرو را می‌دهند. آیا بازار در نیمه تابستان گرم خواهد شد؟
برخی‌ها همچنان چشم به بازار دارند و بیشتر پیگیر اخبار واردات خودرو هستند؛ اتفاقی که در صورت اجرایی‌شدن احتمالا ریزش قیمت خودرو را تشدید می‌کند. در رابطه با شرایط بازار باید گفت؛ همه‌چیز بستگی به عملیاتی‌شدن وعده‌های وارداتی دارد. هرچند فعالان بازار بر این باورند که دولت ابزارهای لازم برای عملیاتی‌شدن واردات ۲۰۰هزار دستگاه خودرو نو یا حجم بالایی از خودروهای کارکرده را در اختیار ندارد، اما برخی متقاضیان روی این موضوع حساب باز کرده‌اند.
بازار خودرو شرایط متفاوتی را نسبت‌به تابستان ۱۴۰۱ دارد؛ سال گذشته قیمت خودرو متناسب با دلار افزایش پیدا کرد و حتی برخی محصولات در این بازار تا دو برابر رشد قیمت را تجربه کردند. اما در ایام نوروز ثبات محدودی ایجاد شد و از اردیبهشت هم بهای بسیاری از محصولات ریزشی بوده است. به نظر شما رکود بازار تا چه زمانی ادامه دارد؟
بازار خودرو طی سال‌های گذشته و اخیر، از تورم جلوتر حرکت کرده و این عامل دلیل توجه بیشتر مردم به این بازار بوده است. اما درحال‌حاضر بسیاری از سرمایه‌گذاران به سمت این بازار نمی‌آیند و افرادی که از قبل خودرو خریداری کرده‌اند، به فکر فروش خودروهای خود افتاده‌اند تا از بازار خارج شوند. در نتیجه بازار خودرو در پیروی از قانون عرضه و تقاضا به دلیل بالا رفتن حجم عرضه با کاهش موقت قیمت مواجه شده است. ازسوی‌دیگر، بسیاری از متقاضیان خرید محصولات در بازار خودرو منتظر عرضه خودروهای خارجی زیر یک‌میلیارد تومان هستند و قیمت‌هایی را که طی این سال‌ها تجربه کردیم، باور ندارند. این انتظار ناشی از وعده‌های وزیر پیشین صمت درخصوص عرضه خودروهای اقتصادی داخلی و خارجی است. اما متقاضیانی که صبر پیشه کرده‌اند، به‌زودی متوجه خواهند شد که باید مطابق قدرت خرید خود، خودرو مورد نیازشان را از بازار تهیه می‌کردند و به امید خرید خودرو ارزان نمی‌نشستند.
درصورتی‌که واردات خودرو اعم‌از نو و دست‌دوم به‌صورت محدود و غیرقابل اتکا انجام شود، آیا شاهد جهش قیمت‌ها در این بازار خواهیم بود یا صرف انجام واردات به آرامش روانی بازار و تثبیت قیمت‌ها می‌انجامد؟
بازارهای مختلف نمودارهای حرکتی متفاوتی دارند و کارشناسان با توجه به تجربه و علم خود، نقاط اوج و کف قیمتی بازار را تشخیص می‌دهند. بازار خودرو یک تفاوت عمده با دیگر بازارها دارد و آن هم تفاوت قیمت جهانی خودرو با قیمت خودروهای کشور است. این عامل منتهی به افزایش خطر سرمایه‌گذاری در این بازار می‌شود که به‌اصطلاح به چنین بازاری، بازار «های‌ریسک» می‌گویند. در چنین بازاری هر اتفاقی تاثیر چندین برابری نسبت به یک بازار عادی دارد؛ برای مثال اگر افت قیمتی در این بازار رخ دهد، چندین برابر دیگر کالاها خواهد بود. به همین دلیل، سرمایه‌داران خارجی به سرمایه‌گذاری در صنعت و بازار خودرو ایران روی خوش نشان نداده و ترجیح می‌دهند در دیگر کشورها سود کمتر و مطمئن‌تری را داشته باشند.
برخی کارشناسان دولتی معتقدند قیمت خودرو در بازار همچنان حباب داشته و جای کاهش بیشتری دارد. به نظر شما با توجه به رکود شکل‌گرفته در بازار خودرو، چرا حباب محصولات به اندازه ارزش ذاتی آنان کوچک نمی‌شود؟
زمانی‌که بازار خودرو سرمایه‌ای شد، حجم پول ورودی به این بازار افزایش یافت و ازسوی دیگر تعداد کالا نیز تغییری نکرد و محدود ماند. تولید داخل هم به دلیل تحریم‌ها نه‌تنها افزایش پیدا نکرد، بلکه کاهش یافت و واردات خودرو نیز ممنوع باقی ماند. تنها عاملی که در این بازار تغییر کرد، حجم پول ورودی به این بازار بود. درحال‌حاضر عاملی که قیمت محصولات را مشخص می‌کند، ارزش واقعی آن نیست، بلکه قانون عرضه و تقاضاست. افراد برای حفظ ارزش پول خود تصمیم به خرید خودرو گرفتند و نتیجه این تصمیم جمعی تبدیل شدن خودرو به کالایی سرمایه‌ای بود که به هیچ عنوان اتفاق خوبی نیست. به نظر من، خودروسازان مقصر نیستند؛ آن‌ها تبدیل به سیبل شده‌اند. یک روز مطابق با دستور، خودرو را در بورس عرضه می‌کنند و روزی دیگر در سامانه یکپارچه و روزی دیگر در جایی دیگر.
اما کارشناسان بازار، خودروسازان را در کاهش عرضه محصولات مقصر می‌دانند و معتقدند این بنگاه‌ها در مدیریت بازار نقش موثری دارند. به نظر شما نقش خودروسازان تا چه میزان در به وجود آمدن وضعیت کنونی موثر بوده است؟
نمی‌توان استقبال مردم از خودرو را گناه خودروساز درنظر گرفت. نقد وارد بر خودروسازان، این است که شرایط را درست تحلیل نکردند. خودروسازان باید بعد از دیدن فشار وارده بر خودشان و بالا رفتن بیش از حد اختلاف قیمت بازار و کارخانه از واردات خودرو حمایت می‌کردند. چراکه آن‌ها نه‌تنها نفعی از این اختلاف قیمت نمی‌بردند، بلکه از لحاظ اجتماعی هم زیر منگنه نیز قرار گرفتند. به عقیده بنده، واردات خودرو می‌تواند برای خودروسازان هدیه باشد. چراکه امروز با وجود فشارهای بسیار اگر واردات خودرو آزاد شود و این فشار تقاضا از روی خودروسازان داخلی برداشته شود، آنگاه خودروساز داخلی می‌تواند در یک فضای رقابتی قیمت محصولات خود را افزایش دهد و مردم با مراجعه به نمایندگی خودرو مد نظر خود را می‌خرند.
