عدم برخورداری از بیمه تامین‌اجتماعی یکی از مشکلاتی است که رانندگان تاکسی‌های اینترنتی دارند؛ چراکه شرکت‌های تاکسی اینترنتی معتقدند رانندگان در استخدام آنها نیستند و بنابراین الزامی برای بیمه آنها وجود ندارد اما این در حالی است که شرکت‌های بزرگ تاکسی اینترنتی در جهان، مانند اوبر از همان ابتدای فعالیت رانندگان، آنها را تحت پوشش بیمه قرار می‌دهند. در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
آیا رانندگان تاکسی‌های اینترنتی، کارمندان این شرکت‌ها نیستند؟
سال گذشته، مدیرعامل اسنپ از بیمه شدن رانندگان این شرکت خبر داد و گفت: «طیف وسیعی از رانندگان از گروه‌های مختلف در اسنپ فعالیت می‌کنند. برخی از این افراد بازنشسته هستند که نیازی به بیمه ندارند. برخی هم در شغل اول خود دارای بیمه هستند و در آنجا بیمه خود را رد می‌کنند. اما تعدادی از رانندگان هم به‌عنوان حرفه اصلی خود در اسنپ فعالیت دارند.»
او ادامه داد: «درحال مذاکره با سازمان تامین‌اجتماعی هستیم و برخی کارها را پیگیری کرده‌ایم تا شرایط برای بیمه شدن راننده‌های ما تسهیل شود.»
مدیرعامل اسنپ تاکید کرد: «فکر می‌کنم بتوانیم در فرصت کوتاهی مدل مشخصی را نهایی کنیم تا به سرانجام برسد. در این صورت رانندگان به‌زودی می‌توانند از امکانات بیمه تامین اجتماعی استفاده کنند.»
اما در همان زمان، یک عضو هیات‌مدیره اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی نیز در این باره گفت: «رانندگان تاکسی‌های اینترنتی کارمند این شرکت‌ها نیستند و به صورت موقت در ساعت‌های مختلف فعالیت می‌کنند.»
رضا الفت‌نسب با اشاره به توافق با سازمان تامین اجتماعی برای بیمه رانندگان اسنپ و تپسی گفت: «توافقی با سازمان تامین‌اجتماعی شده است تا رانندگان تاکسی‌های اینترنتی بتوانند با پرداخت هزینه، خود را بیمه خویش‌فرما کنند.»
عضو هیات‌مدیره اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی در ادامه بیان کرد: «شرکت‌های تاکسی اینترنتی اگر بخواهند، می‌توانند یک سری اقدامات تشویقی برای بیمه رانندگان خود انجام بدهند. از آنجا که رابطه کارگری و کارفرمایی میان رانندگان و این شرکت‌ها حکمفرما نیست و افراد می‌توانند هر زمانی که بخواهند در این پلت‌فرم‌ها اقدام به اخذ مسافر کنند، بنابراین شرکت‌های تاکسی اینترنتی تکلیفی برای بیمه کردن رانندگان خود ندارند.»
روابط عمومی اسنپ نیز در این باره اعلام کرد: «برای انجام این فرآیند می‌توان روش‌ها و سناریوهای مختلفی را متصور شد. به عنوان‌مثال کاربران راننده می‌توانند بیمه خویش‌فرما شده و از تخفیف‌هایی که دولت منابعش را تامین می‌کند، بهره‌مند شوند. یعنی حق بیمه خود را (با درصد کمتری) پرداخت کنند و از تمام امکانات بیمه تامین اجتماعی برخوردار شوند. امیدواریم در نهایت ارگان‌های مختلف از این موضوع حمایت کنند تا این افراد بتوانند از امکانات بیمه تامین اجتماعی و سایر بیمه‌های موجود استفاده کنند.»
البته با وجود این وعده‌ها و گمانه‌زنی‌ها که در سال ۱۴۰۱ مطح شده بود، تاکنون روند بیمه شدن رانندگان تاکسی‌های اینترنتی به نتیجه خاصی نرسیده است.
پیشنهاد بیمه‌های پلت‌فرمی در برنامه هفتم توسعه
در ابتدای این هفته، رئیس سازمان تامین اجتماعی در این باره گفت: «اگر کارفرمایان تاکسی‌های آنلاین به‌طور توافقی مبادرت به بیمه رانندگان خود نکنند، سازمان از ظرفیت‌های اجبار قانون برای بیمه این افراد استفاده خواهد کرد.»
وی در پاسخ به این پرسش که سازمان تامین‌اجتماعی چه برنامه‌ای برای رانندگان تاکسی‌های آنلاین دارند، گفت: «متاسفانه این موضوع یک خلأ قانونی است به‌همین‌دلیل در برنامه هفتم توسعه احکامی را تحت عنوان بیمه‌های پلت‌فرمی پیشنهاد دادیم تا بتوان با استفاده از ظرفیت قانونی، افراد را تحت پوشش بیمه قرار داد.»
موسوی در ادامه افزود: «همچنین هفته گذشته دستوری به معاونت بیمه‌ای سازمان داده شد که سراغ این کسب‌وکارهای پلت‌فرمی ازجمله اسنپ، تپسی و سایر مشاغل بروند که در سکوهای نوظهور درحال فعالیت هستند. ما به دنبال آن هستیم تا به شکل توافقی کارفرمایان این بخش از مواهب بیمه‌ای برای کارکنان خود استفاده کنند.»
رئیس سازمان تامین اجتماعی همچنین گفت: «به طور قطع اگر این توافق صورت نگیرد، بر اساس اصل ۲۹ قانون اساسی سازمان تامین اجتماعی موظف و مکلف است تمام مشاغل را تحت پوشش بیمه قرار دهد. قانون تامین‌اجتماعی این تکلیف را بر دوش ما قرار داده است. در واقع اصل ۲۹ پوشش بیمه‌ای را به عنوان حق همگانی قلمداد کرده بنابراین ما هم به سمت بسترهای قانونی خواهیم رفت که به شکل اجباری و از ظرفیت بیمه‌های اجباری مشاغل برای بیمه کردن این افراد استفاده کنیم.»
وی در پایان اظهار کرد: «توصیه سازمان تامین اجتماعی این است که با همکاری و همراهی کارفرمایان ابتدا به شکل توافقی این امور انجام شود و اگر این گونه نشد از ظرفیت‌های اجبار قانون برای بیمه این افراد استفاده خواهد شد.»
اصل ۲۹ چه می‌گوید؟
در اصل ۲۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده است برخورداری از تامین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، از کارافتادگی، بی سرپرستی، در راه ماندگی، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت‌های پزشکی به صورت بیمه و... حقی همگانی است.
حال باید دید مسئولان در اجرای این قانون تا چه حد جدی هستند و آیا رانندگان پرشمار تاکسی‌های اینترنتی کشور هم سرانجام با توافق‌های صورت گرفته در این زمینه، بیمه می‌شوند یا این قصه همچنان ادامه‌دار خواهد بود.
