روزانه ۵میلیارد تومان بنزین تبخیر می‌شود
هرسال با فرا رسیدن فصل تابستان شاهد افزایش آلاینده اُزن در شهر تهران هستیم. اُزن آلاینده خطرناکی است که هم از منابع متحرک و هم منابع ثابت به‌طور غیرمستقیم منتشر می‌شود و مشکلاتی ازجمله تضعیف بافت‌های سیستم تنفسی را ایجاد می‌کند.
داریوش گل‌علیزاده، مدیرکل مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست در این باره گفت: «اُزن یک آلاینده ثانویه است که در حضور اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار(VOC)، بر اثر تابش شدید نور خورشید، فعل و انفعالاتی انجام شده و این آلاینده تولید می‌شود. حدودا ۴ سال است که اُزن در فصل تابستان، در شهر تهران و گاه در شهر اصفهان به آلاینده اصلی هوا تبدیل می‌شود.»
وی ادامه داد: «منشأ این آلاینده هم منابع متحرک مانند خودروها و هم منابع ثابت هستند. درواقع اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار که باعث تشکیل آلاینده ثانویه اُزن می‌شوند، از منابع متحرک و سوخت‌های فسیلی منشأ می‌گیرند. هرچند غلظت اکسیدهای نیتروژن در تهران در شرایط قابل‌قبول است اما بازهم این درصد بسیار بالاست و می‌تواند به تشکیل اُزن کمک کند.»
مدیرکل مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست بیان کرد: «دلیل اینکه تابستان گذشته کمتر از سال‌های پیش شاهد اُزن در تهران بودیم، توفان‌های گرد و غباری بود که در اردیبهشت و خرداد کشور را درگیر کرد، البته این گرد و غبار شدت تابش نور خورشید را کاهش داده بود.»
وی با اشاره به تاثیر اجرا شدن طرح کهاب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخارات بنزین) در کاهش آلاینده اُزن تصریح کرد: «جایگاه‌های سوخت یکی از مهم‌ترین منشأهای ترکیبات آلی فرار هستند؛ بنابراین پیگیر هستیم تا وزارت نفت طرح کهاب را در جایگاه‌های سوخت اجرا کند.»
مدیرکل مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: «درحال‌حاضر تخمین زده می‌شود در کشور روزانه ۳۰۰ هزار لیتر تبخیر بنزین داریم که اگر معادل قیمتی آن را براساس قیمت بنزین حوزه خلیج‌فارس حساب کنیم، روزانه ۵میلیاردتومان عدم‌النفع اقتصادی دارد؛ البته این رقم بدون در نظر گرفتن خسارات ناشی‌از آلودگی هوا به دنبال تبخیر بنزین است.»
گل‌علیزاده با بیان اینکه وزارت نفت فاصله زیادی با اجرای تکالیف خود در اجرای طرح کهاب دارد، ادامه داد: «در برنامه‌های جدید ما اولویت اجرای طرح کهاب در کلانشهرهاست، اما متاسفانه به نظر می‌رسد وزارت نفت اراده جدی برای اجرای این طرح ندارد. اجرا شدن این طرح علاوه بر کمک به کاهش آلودگی هوا و کاهش اتلاف سوخت، برای اقتصاد کشور هم نفع دارد.»
تولید سالانه میلیون‌ها تن دی‌اکسید نیتروژن توسط خودروها
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با اعلام اینکه دی‌اکسید نیتروژن از آلاینده‌های هواست که هر سال میلیون‌ها تن از این گاز بر اثر فعالیت‌های انسانی به ویژه مصرف سوخت‌های فسیلی و احتراق موتورهای درون‌سوز تولید می‌شود، افزود: «اکسیدنیتریک و دی‌اکسیدنیتروژن که به NOx معروف هستند، در تولید مه‌دود فتوشیمیایی نقش عمده‌ای دارند.»
دکترسیدمحمدمهدی میرزایی قمی با تاکید بر اینکه منبع عمده دی‌اکسید ازت در مناطق شهری، حمل و نقل و تردد خودروهاست که بخش مهمی از ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵میکرون را نیز تشکیل می‌دهد، افزود: «شرکت کنترل کیفیت هوا برای اولین‌بار در کشور با همکاری نهادهای بین‌المللی به حسگر پیشرفته سنجش ترکیبات اکسیدهای نیتروژن از خروجی خودروهای دیزلی و بنزینی مجهز شد.»
وی با اشاره به اینکه امروز در کشورهای پیشرفته جهان از دستگاه‌های به‌روز و مدرنی نظیر OBS۱ برای سنجش آلاینده‌های خروجی خودروها استفاده می‌شود که خوشبختانه یک مجموعه کامل از این تجهیزات نیز در شرکت کنترل کیفیت هوا موجود است، اظهار کرد: «مجموعه مذکور برای خودروهایی با استاندارد یورو ۶ تعبیه شده و نسبت‌به دوده خروجی خودروها بسیار حساس است.»
وجود اختلاف در آلایندگی شرایط واقعی با شرایط آزمایشگاهی
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با بیان اهمیت اندازه‌گیری واقعی میزان آلایندگی خودروها اظهار کرد: «تا قبل از اعمال استاندارد آلایندگی یورو۶ آزمون آلایندگی خودروها در یک آزمایشگاه با شرایط شبیه‌سازی‌شده جاده اندازه‌گیری می‌شد اما تحقیقات متعددی از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ توسط مراجع معتبر صورت گرفت و نتیجه آن تحقیقات این بود که میزان آلایندگی خودروها در شرایط تردد واقعی بسیار بیشتر از مقادیر اندازه‌گیری‌شده در شرایط شبیه‌سازی‌شده آزمایشگاهی است.»
میرزایی‌قمی تصریح کرد: «این تفاوت درخصوص آلاینده دی‌اکسید نیتروژن خودروها به مراتب شدیدتر است، به‌نحوی که تا قبل از استاندارد یورو۶ خودروهای دیزلی در شرایط تردد واقعی بین ۷ تا ۱۰برابر آلاینده اکسیدهای نیتروژن بیشتری نسبت‌به مقادیر اندازه‌گیری‌شده در آزمایشگاه منتشر می‌کردند. در همین راستا سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریکا (EPA) در سال ۲۰۱۵ شرکت فولکس‌واگن را در جریان Dieselgate میلیاردها دلار جریمه کرد. برمبنای اختلاف میزان آلایندگی در شرایط واقعی با شرایط آزمایشگاهی، در استاندارد آلایندگی یورو۶ انجام آزمون آلایندگی در شرایط واقعی با استفاده از تجهیزات پورتابل برای صدور تایید نوع خودروها اجباری شد تا اختلاف آلایندگی واقعی خودروها با مقادیر اندازه‌گیری شده در آزمایشگاه کاهش یابد.»
وی افزود: «با تجهیز این شرکت به حسگر سنجش اکسیدهای نیتروژن خودروها، اکنون انجام آزمون آلایندگی شرایط واقعی برای خودروها در ایران نیز امکان‌پذیر خواهد بود و می‌توان الزامات مربوط به استاندارد آلایندگی یورو۶ را در کشور اعمال کرد.»
