واردات خودروهای دست‌دوم همچنان با مخالفت برخی افراد و جریان ها مواجه است. بازار ایران در سال‌های ممنوعیت واردات با مشکلات بسیاری مواجه شده و جلوتر از تورم موجود در اقتصاد حرکت کرده است. خودرویی که قیمت صفر آن در بازار جهانی ۱.۵میلیارد تومان است، در بازار ایران با قیمت نجومی و بیش‌از ۵میلیارد تومان به فروش می‌رسد. یعنی فارغ از قیمت دلار و تورم، این ممنوعیت واردات بوده که بازار را این چنین نابسامان کرده است. با این‌حال، طی یک سال اخیر که واردات خودروهای صفرکیلومتر آزاد بوده، به دلایل مختلفی ازجمله محدودیت‌های ارزی ناشی از تحریم‌ها اتفاق خاصی رخ نداده است. در این شرایط، شرکت‌های مطرح حاضر به همکاری با شرکای داخلی خود نیستند. بنابراین حتی اگر خودرو صفر هم به کشور بفروشند، در بحث خدمات پس از فروش همکاری لازم را نخواهند داشت. این روند باعث شد تا بحث واردات خودروهای دست‌دوم مطرح شود. قطعا واردات این خودروها هم چالش‌های خاص خود را خواهد داشت، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که در شرایط فعلی می‌توان بازار را با این خودروها به راه راست هدایت کرد. این خودروها بسیار ارزان‌تر از خودروهای صفر تمام می‌شود. حتی این خودروها از خودروهای دست‌دومی هم که در بازار ایران دست به دست می‌شوند، ارزان‌تر خواهد بود. بنابراین باید بدون توجه به هشدارهایی که در مورد عدم تامین قطعات و خدمات پس از فروش به این خودروها مطرح می شود، نسبت به واردات آن اقدام کرد.

در همین زمینه با حسن قاضیان، فعال و کارشناس بازار خودرو به گفت‌وگو پرداختیم.

به‌تازگی نامه‌ای ازسوی انجمن صنفی شرکت‌های خدمات پس از فروش در مورد واردات خودروهای دست‌دوم و هشدار در مورد خدمات به این خودروها و تامین قطعات مطرح شده است. این نامه را چگونه ارزیابی می کنید؟

واقعیت این است که طی سال‌های اخیر کمترین خدمات به خودروهایی داده شده که زمانی دارای گارانتی بوده و بسیاری از شرکت‌ها ملزم به تامین قطعه برای این خودروها به مدت ۱۰سال بوده‌اند. زمانی که خودروها به‌صورت قانونی و البته نو وارد کشور می‌شدند و شرکت‌ها تضمین ارائه خدمات می‌دادند هم شاهد خدمات ضعیف بودیم. صاحبان این خودروها طی سال‌های اخیر خود رأسا اقدام به تامین قطعات کردند. قطعات این خودروها به هر صورت به کشور وارد شده و مشتریان هم تقریبا با هر قیمتی که شده است، این قطعات را تامین کرده‌اند.

کاش دوستان برای خدمات نامناسب و شکایاتی که از خدمات پس از فروش شرکت‌ها می‌شود اقدام کنند. این‌که نامه داده‌اند و نسبت به احتمال وضعیت نامناسب برای مشتریان در آینده هشدار داده‌اند، اقدام خوبی است، اما چرا نسبت‌به ارائه خدمات به خودروهای قدیمی که حالا به خرج افتاده و قطعات و خدمات مناسبی برای آن ها وجود ندارد، اعتراض نمی‌کنند؟ به نظرم این نامه و نامه‌های این‌چنینی صرفا برای ابراز مخالفت با واردات خودروهای دست‌دوم است و دلیل دیگری ندارد.

به نظر شما به‌عنوان فعال بازار خودرو، آیا باید واردات خودروهای دست‌دوم انجام شود یا خیر؟

قطعا باید واردات خودروهای دست‌دوم انجام شود. بازار خودرو در سال‌های اخیر به‌شدت نابسامان بوده است. قیمت‌ها روزانه رشد داشته و خودروها فراتر از ارزش واقعی آن در جهان قیمت‌گذاری شده است. قطعا بحث تورم و دلار بر روند نابسامان بازار تاثیرگذار بوده و سبب رشد شدید قیمت خودرو شده است. اما به جرات می‌توان گفت ممنوعیت واردات خودرو عامل اصلی این شرایط بوده است. قیمت خودرو تقریبا در همه کشورها در یک طیف مشخص قرار دارد.

یعنی ممکن است یک خودرو در اروپا کمی ارزان‌تر یا گران‌تر از آمریکا باشد، اما قیمت‌ها بسیار نزدیک هم هستند. اما در ایران قیمت خودرویی که بیش‌از ۱۰ سال از عمر آن می‌گذرد و هزاران کیلومتر پیمایش داشته، از قیمت نمونه صفرکیلومتر آن در اروپا و آمریکا بیشتر است.

این مساله نه به خاطر نرخ ارز و تورم بالا در کشور بلکه به دلیل ممنوعیت واردات بوده است. حتی اگر بهای ارز را ۱۰۰هزار تومان هم در نظر بگیریم، بازهم قیمت خودروهای ۱۰ سال کارکرده نباید این مقدار باشد. بنابراین باید خودرو وارد کشور شود. اما چون در شرایط فعلی و با توجه به تحریم‌ها واردات خودرو صفر بسیار سخت خواهد بود و محدود به خودروهای چینی می‌شود، باید خودروهای دست‌دوم نیز به کشور وارد شود.

به لحاظ قیمتی نیز تفاوت بسیار زیادی بین خودرو صفر و دست‌دوم در خارج وجود دارد. این مساله سبب کاهش قیمت تمام‌شده و ارزان‌تر تمام‌شدن خودرو برای مشتریان داخلی خواهد شد.

با توجه به پابرجایی تحریم‌ها، آیا امکان ارائه خدمات پس از فروش برای خودروهای صفر وجود دارد؟

با اطلاعاتی که من از کسانی که به دنبال واردات خودروهای صفر هستند دارم، قطعا شرکت‌های خارجی حاضر به همکاری در حوزه خدمات پس از فروش به ایران نخواهند بود. عمده خودروها از واسطه‌ها خریداری می‌شود و تامین قطعات و خدمات پس از فروش از این واسطه‌ها امکان‌پذیر نیست یا بسیار گران‌تر تمام خواهد شد.

بنابراین شرکت‌های واردکننده باید راسا برای پوشش نیاز مشتریان خود اقدام به تامین قطعات از بازار کنند. هرچند باید اذعان کرد که بسیاری از این خودروها تا مدت‌ها نیازی به تعمیر و قطعه پیدا نمی‌کنند، اما به‌هرحال باید برای خدمات پس از فروش آن‌ها فکری کرد. بنابراین به نظر می‌رسد ما حتی برای خودروهای صفر وارداتی هم ممکن است با چالش خدمات پس از فروش مواجه شویم.

اما نکته مهم این است که طی این سال‌ها هرکسی که خودرو خارجی در اختیار داشته، توانسته است از عهده تعمیر و تامین قطعات آن بر بیاید. اصولا کسی که حاضر است برای خودرویی چندبرابر ارزش واقعی آن در جهان پول بپردازد، مشکلی با تامین قطعه برای آن نخواهد داشت.

اما سوال مهم این است که؛ آیا دوستانی که نگران تامین قطعات برای خودروهای دست‌دوم وارداتی هستند، کنار خیابان و در جاده‌ها خودروهای خارجی را معطل قطعه و امدادخودرو دیده‌اند یا خودروهای داخلی‌ را؟ برای خودروهای داخلی نیز گاهی به مشتری گفته می‌شود که خودرو باید یکی دو هفته در نمایندگی بخوابد تا قطعه تامین شود. گاهی مشتری را راهی می‌کنند و چند ماه بعد با مشتری برای تعویض قطعه تماس گرفته می‌شود. به نظرم واقعیت‌های جامعه و بازار خودرو متفاوت از چیزی است که برخی در مورد آن هشدار می‌دهند.

به‌هرحال واردات خودرو دست‌دوم نسبت‌به واردات خودروهای نو و صفرکیلومتر با چالش بیشتری همراه است. چگونه می‌توان به مشتری اطمینان داد خودرویی که خریداری می‌کند، سالم و با قیمت مناسب است؟

قطعا واردات خودرو دست‌دوم چالش بیشتری دارد. اما واقعیت این است که در شرایط تحریمی واردات خودروهای نو نیز به همان اندازه برای ما چالش‌برانگیز است. اما با شروع واردات خودروهای دست‌دوم حتما سازوکاری برای تعیین سلامت خودرو ایجاد می‌شود. همین حالا شرکت‌ها و پلت‌فرم‌های بسیاری در کشور وجود دارند که به‌خوبی برای سلامت خودرو گواهی صادر می‌کنند. حتی اگر فردی به عمد یا غیرعمد خودرویی وارد کشور کند که سالم نیست، افراد با یک کارشناسی ساده از طریق شرکت‌های معتبر می‌توانند از خرید خودرو منصرف شوند.

ضمن این‌که افرادی که اقدام به واردات خودرو می‌کنند، در این حوزه خود کارشناس هستند و خودرویی خریداری می‌کنند که هم قیمت مناسبی داشته باشد و هم به لحاظ فنی در سطح خیلی خوبی قرار داشته باشد.

نکته مهم در مورد خودروهای وارداتی این است که در قانون تاکید شده است که به خودروهای تا ۵سال کارکرد مجوز واردات داده می‌شود. خودروهای ژاپنی، کره‌ای و محصولات روز اروپا اصولا تا سال‌ها بدون مشکل فنی کار می کنند. بنابراین شرکت‌ها و افرادی که اقدام به واردات می‌کنند، باید روی آپشن‌های این خودروها حساسیت بیشتری نشان دهند. یعنی حتما باید بررسی کنند آپشن‌های اصلی با آپشن‌های فیک جابه‌جا نشده باشد. این مورد هم با خرید از مراکز اسم و رسم‌دار خارجی تا حدود زیادی قابل انجام است.

در مورد واردات ممکن است صرفا خودروهای ژاپنی یا کره‌ای وارد کشور نشود. آیا ممکن است خودروهای چینی دست‌دوم از کشورهای دیگر به ایران بیاید. این مساله را چگونه می بینید؟

به نظر نمی‌رسد چنین اتفاقی رخ دهد. اگر فردی بخواهد رأسا اقدام به واردات خودرو دست‌دوم کند و بخواهد بابت آن عوارض و مالیات و گمرکی پرداخت کند، حاضر نمی‌شود خودرو چینی آن هم دست‌دوم وارد کند. مگر خودرویی متفاوت از برندهای برتر چینی که در کشور وجود ندارد. اما غالب افرادی که در انتظار ورود خودروهای دست‌دوم هستند، خود را برای محصولات ژاپنی و آلمانی آماده کرده‌اند؛ محصولات باکیفیتی که شاید نگهداری آن‌ها هزینه بالایی داشته باشد، اما افراد اطمینان دارند که این خودروها سال‌ها برای آن ها کار خواهد کرد.

به نظر شما با توجه به رفتار مصرف کنندگان در بازار، تقاضا برای چه خودروهایی بالاتر خواهد بود؟

درحال‌حاضر هر خودرویی وارد کشور شود متقاضی خواهد داشت. یعنی اگر خودرویی با قیمت مناسب به کشور وارد شود، قطعا با سرعت توسط مشتری خریداری خواهد شد. اما طی دو سه سال اخیر، علاقه‌مندان به پیکاپ ها در کشور بیشتر شده است. بسیاری به دنبال خرید پیکاپ هستند و با توجه به ممنوعیت واردات سراغ پیکاپ‌های چینی رفتند. بنابراین با شروع واردات خودروهای دست‌دوم، اگر شرط و شروط در آیین‌نامه نباشد که واردات را محدود به برخی خودروها کند، شاهد ورود این نوع خودروها به بازار خواهیم بود.

به نظرم برای پیکاپ‌ها و خودروهای شاسی‌بلند مشتریان بسیاری وجود دارد. بازهم تاکید می کنم اگر آیین‌نامه واردات به‌صورت باز نوشته شود، بسیاری خواهان واردات خودروهایی مانند لندکروز به کشور هستند.

حتی اگر هیچ شرکتی حاضر به ارائه خدمات پس از فروش یا قطعات به این افراد نشود. بازار ایران به قدری تشنه محصولات جدیدتر است که منتظر این هشدارها نمی‌ماند. فردی که ده‌ها میلیون تومان برای به‌روز کردن خودرو خود هزینه می‌کند، آیا به‌صرف این هشدارها از خرید خودرو مدل ۲۰۲۰ یا ۲۰۲۱ پا پس می‌کشد؟ بنابراین به نظرم درصورتی‌که همه چیز عادی و روی روال پیش برود، شاهد حضور طیف گسترده‌ای از خودروها در کشور خواهیم بود. درحال‌حاضر، بنا بر رصدی که از سوی فعالان بازار خودرو صورت گرفته، محصولات آلمانی و ژاپنی اولویت خرید متقاضیان خودروهای کارکرده وارداتی هستند. خودروهای کره‌ای نیز در صدر تقاضا برای محصولات صفرکیلومتر وارداتی قرار دارند.