صنعت و بازار خودرو ایران این روزها با چالش‌های بسیاری همراه است؛ از نوبت‌دهی دوساله برای فروش و قیمت‌گذاری دستوری تا ورود افراد سودجو برای کلاهبرداری از مردم با راه‌اندازی سایت‌های فروش خودرو و تعویض خودروهای فرسوده با خودروهای صفرکیلومتر. در این میان، شرط ارائه گواهی اسقاط نیز برای واردات خودروهای کارکرده مطرح شد و عده‌ای تصور کردند داشتن خودرو مشمول اسقاط به‌مثابه برخورداری از امتیاز واردات است. درحالی‌که این موضوع تکذیب و تاکید شد که برای ادای شرط اسقاط، خرید و ارائه گواهی مربوطه کافی بوده و نیازی به داشتن خودرو فرسوده نیست.

قیمت خرید خودرو اسقاطی و نرخ گواهی اسقاط نیز از محدود ۳۵ تا ۴۰میلیون تومان تجاوز نمی‌کند. ضمن آن‌که درحال‌حاضر مراکز اسقاط ۳۰هزار گواهی آماده عرضه در اختیار دارند. با این‌حال، افراد سودجو با توجه به کم‌اطلاعی بسیاری از مردم، بلافاصله برای ماهی‌گیری از این آب‌گل‌آلود دست‌به‌کار شده‌اند و با راه‌اندازی سایت‌های جعلی اقدام به دریافت پول از مشتریان می‌کنند.

بعضی از این سایت‌ها با جعل نام خودروسازان بزرگ اقدام به پیش‌فروش خودرو در قالب طرح جایگزینی خودروهای فرسوده کرده و مبالغی تا ۱۰۰میلیون تومان نیز از افراد دریافت کرده‌اند. حتی این سایت‌ها قول فروش اقساطی خودروها را نیز به مشتریان می‌دهند.

گفته می‌شود درحال‌حاضر بین ۵۰۰هزار تا یک‌میلیون دستگاه خودرو فرسوده متقاضی طرح جایگزینی وجود دارد و درصورتی‌که تسهیلات مناسبی از سوی دولت تدارک دیده شود، این تعداد خودرو از رده خارج و محصولات جدید به بازار عرضه خواهند شد. محصولاتی که مصرف سوخت کمتری دارند و آلایندگی کمتری هم ایجاد می‌کنند. .

در همین زمینه با جلال امینی‌فر، سخنگوی انجمن مراکز اسقاط به گفت‌وگو پرداختیم.

درحال‌حاضر مرجع اصلی برای انتشار اخبار مربوط به خودروهای فرسوده و طرح‌های جایگزینی کدام سایت‌ها و سازمان‌هاست؟

طرح جایگزینی خودروهای فرسوده که توسط سامانه یکپارچه خودرو ثبت‌نام می‌شد، هم‌اکنون بسته شده، مراحل مقدماتی نوبت سوم این طرح در حال آماده‌سازی است. رئیس این سامانه هم اعلام کرده است که از ابتدای مهرماه این سامانه باز می‌شود و احتمالا خودروهای فرسوده هم در این طرح مشارکت خواهند داشت و مانند مرحله دوم امیدواریم سهمیه‌ای برای خودروهای فرسوده در مرحله سوم هم در نظر گرفته شده باشد. اما درحال‌حاضر هیچ سایتی نمی‌تواند خودرو ثبت‌نام و به مردم عرضه کند. تنها طرحی که اکنون وجود دارد، طرح خرید بدون جایگزین است که توسط مراکز اسقاط در سراسر کشور انجام می‌شود و به قیمت‌های مصوب اعلام‌شده، خودرو از مردم خریداری می‌شود و بعد از پرداخت کامل وجوه، خودرو برای مراحل اسقاط و تولید گواهی می‌رود.

مردم چگونه باید سایت‌های معتبر را از سایت‌های متخلف تشخیص دهند؟

مردم باید در نظر داشته باشند که سایت‌های متخلف نیز مو به مو اطلاعات متقاضی و مشخصات خودرو فرسوده را دریافت می‌کنند، اما هیچ خروجی ندارند. از مردم درخواست داریم که پیش از ثبت‌نام در سایت‌ها، یکی از سایت‌های را انتخاب کنند که متصل به وزارت صمت باشد.

تنها سایت معتبری را که وزارت صمت معرفی کرده، «nnhk.ir» است که سامانه ستاد نوسازی ناوگان است. این سایت اطلاعات رسمی خودروهای فرسوده را به مردم ارائه می‌دهد.

همچنین سایت انجمن صنفی مراکز اسقاط به آدرس «ASEB.ir» را داریم که اطلاعات را به تمام دارندگان خودرو عرضه می‌کند. اما هیچ‌کدام از این دو سایت، ثبت‌نامی انجام نمی‌دهند و مردم برای ثبت‌نام در طرح جایگزینی باید در سامانه یکپارچه خودرو ثبت‌نام کنند. این سامانه نیز در مهرماه باز می‌شود، اما مردم می‌توانند اطلاعات خود را از سایت «nnhk.ir» دریافت کنند و اگر خودرو فرسوده‌ای دارند و برنده شدند، آن‌گاه می‌توانند در این سایت ثبت‌نام کرده و روند اسقاط را انجام دهند. به‌جز این سه سایت، هیچ سایت معتبر دیگری برای خودروهای فرسوده وجود ندارد.

آیا در این زمینه کلاهبرداری هم انجام شده است؟

متاسفانه برخی از سایت‌ها مبالغی را از مردم دریافت کرده‌اند، اما در قبال این هزینه‌ها خدماتی ارائه نمی‌دهند. از مردم درخواست داریم به‌جز سایت ستاد نوسازی ناوگان حمل‌ونقل و خودروهای فرسوده، سایت انجمن صنفی و سامانه یکپارچه فروش خودرو، به هیچ سایت دیگری مراجعه نکرده و اطلاعات خود را روی سایت‌های دیگر بارگزاری نکنند، بلکه حتما به مراکز اسقاط که آدرس آن‌ها در سایت «nnhk.ir» وجود دارد مراجعه کنند، با مراکز اسقاط نزدیک به خود تماس بگیرند و اطلاعات را از مراکز اسقاط دریافت کنند.

تنها طرحی که درحال‌حاضر وجود دارد، طرح خرید بدون جایگزین است که توسط مراکز اسقاط در سراسر کشور انجام می‌شود و به قیمت‌های مصوبی که اعلام شده، خودرو از مردم خریداری می‌شود و بعد از پرداخت کامل وجوه، خودرو برای مراحل اسقاط و تولید گواهی می‌رود آیا مشخص است چه میزان متقاضی برای تعویض وجود دارد؟

در اولین مرحله طرح جایگزینی که در سال ۱۴۰۱ توسط ایران‌خودرو انجام شد، حدود ۴۸۰هزار نفر در این سایت ثبت‌نام کردند. بعد از آن، به دلیل انگیزه کمتری که وجود داشت، تعداد متقاضیان کاهش یافت. براساس مصاحبه آقای سالاریه، رئیس ستاد نوسازی کشور؛ قرار است تسهیلات بانکی به خودروهای فرسوده تعلق گیرد. زمانی که این تسهیلات عرضه شود، متقاضیان بیشتر از این آمار خواهد شد و شاید تعداد آن‌ها به یک میلیون نفر برسد. اگر شرایط خوب باشد، متقاضیان افزایش پیدا می‌کنند.

وضعیت خودروهای فرسوده بنا بر قانون ساماندهی صنعت خودرو و مصوبه واردات کارکرده‌ها در چه مرحله‌ای هستند؟

قانون ساماندهی صنعت خودرو، یک آیین‌نامه اجرایی برای خودروهای فرسوده دارد که در هیات دولت در حال تصویب است. این آیین‌نامه تحت عنوان «قانون از رده خارج شدن خودروهای فرسوده» شناخته می‌شود و امیدواریم هیات دولت هرچه زودتر این قانون را تصویب کرده و برای اجرای به وزارت صمت ابلاغ کند تا جلو بسیاری از این شایعات و تبعات گرفته شود. دومین موضوع قانون خودروهای کارکرده است که در هیات دولت است و امیدواریم این قانون هم هرچه زودتر طبق شرایط هیات دولت تصویب شود و در مرحله اجرا به واردات خودروهای کارکرده سرعت ببخشد.

آیا واردات خودروهای کارکرده روی روند اسقاط هم تاثیر دارد؟

آیین‌نامه واردات خودروهای کارکرده هنوز تصویب نشده است، اما در هفته‌های گذشته شایعاتی را به همراه داشت و در اثر بازارسازی و سوداگری برخی دلال‌ها، قیمت خودروهای فرسوده به رقم‌های کذایی رسیده بود. مراکز اسقاط هرگز به دنبال گران شدن خودروهای فرسوده و گواهی اسقاط نیستند. این مراکز به‌عنوان کارخانه تولید گواهی اسقاط و تولید ضایعات، کار خود را انجام می‌دهند. هرچه مواد اولیه را به قیمت ثابت بخرند، کالا و محصول نهایی را به قیمت ثابت می‌فروشند و هرچه بازار روی این قضایا تاثیر نگذارد، برای مراکز اسقاط بهتر است.

برآیند آیین‌نامه جدید چیست و چه تاثیری روی حوزه اسقاط می گذارد؟

دستورالعمل از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، دست ستاد نوسازی را بازتر می کند. چراکه شرایط نوسازی را تسهیل کرده و براساس آن قرار است هر خودرویی که دارای سابقه شماره‌گذاری و اصالت است، بتواند در چرخه اسقاط مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین بعد از مراجعه خودرو به مراکز اسقاط و بعد از بازدید چهار افسر راهور، این خودرو از رده خارج شده و گواهی اسقاط تولید می‌شود. بر این اساس، تعداد مراجعات به مراکز اسقاط بیشتر می‌شود. از طرف دیگر، امیدواریم راهور هم بتواند تسهیلات بیشتری برای مراکز در نظر بگیرد که بالطبع برای مردم خواهد بود و مردم می‌توانند خودروهای خود را به مراکز اسقاط تحویل دهند و گواهی اسقاط بیشتری تولید خواهد شد.