در عصر حاضر خلاقیت، کارآفرینی و ایجاد تغییر و تحول در کسب و کار امری ضروری است زیرا جامعه، رقبا و ... همه در حال تغییر و دگرگونی هستند به این لحاظ عصر کنونی را عصر خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی نامیده اند. از آنجا که نوآوری مولود توجه به خلاقیت ها و زمینه رشد آنهاست و معمولاً افکار و ایده های خلاقانه در دوران نوجوانی و جوانی ظهور می یابند، نهادخانواده به عنوان کانون اصلی تربیت و شکل گیری شخصیت افراد نقش مهمی در این زمینه دارد و تشویق فرزندان خلاق به ادامه این مسیر اهمیت بسیاری دارد زیرا از نظر کمی و کیفی می تواند کانون اصلی تفکر مثبت، تلاش و پرورش روحیه خلق ایده و کارآفرینی در افراد باشد.
کارآفرینی عبارتست از فرآیند ایجاد ارزش از راه تشکیل مجموعه منحصر به فردی از منابع به منظور بهره‌گیری از فرصت‌ها. واژه کارآفرینی باعث شده معنای آن توام با ابهام باشد و از این ترجمه ایجاد کار و اشتغالزایی تفسیر شود. اما کارآفرینی دارای مفهومی ارزشمندتر از اشتغالزایی است. تعریف عام کارآفرینی عبارتست از راه اندازی کسب و کار جدید و یا یک سازمان جدید که معمولا" توام با ریسک پذیری وعدم قطعیت است. در واقع معنای عام کارآفرینی، ایجاد یک کسب و کار جدید است. کارآفرینی به عنوان موتور محرکه توسعه اقتصادی و اجتماعی نقش اساسی در فرآیند توسعه جوامع دارد. کارآفرینی فراتراز شغل و حرفه است و یک شیوه زندگی است. نکته حائز اهمیت این است که کارآفرینی مترادف ایجاد اشتغال نیست، فرآیند ایجاد و تأسیس کسب و کار یا سازمان جدید است، اما یکی از اثرات قابل توجه آن ایجاد اشتغال است. بدون تردید کارآفرینی اهمیت بسیاری در توسعه کسب و کاردارد. این مفهوم به ایجاد و توسعه ایده‌ها، محصولات و خدمات جدید، ایجاد اشتغال، رشد تولید و افزایش رقابت‌پذیری کسب و کارها کمک می‌کند.
برخی مواقع کلمه «کارآفرینی» و کلمه «اشتغالزایی» موارد استفاده مشابهی پیدا کرده است و کلمه کارآفرینی برای مجموعه اقداماتی که به ایجاد اشتغال می‌انجامد نیز استفاده می‌شود. «کرزنر» که از استادان اقتصاد دانشگاه نیویورک است، کارآفرینی را ایجاد سازگاری و هماهنگی متقابل در عملیات تجاری و اقتصادی می داند.
ترکیب کارآفرینی، خلاقیت و نوآوری، عاملی کلیدی برای ثبات و پایداری سازمان دراین دوران مملو از تغییرات سریع است.اساساً خلاقیت به عنوان جوهره کارآفرینی شناخته شده است. خلاقیت پایه و اساس نوآوری است، لیکن نوآوری کاربردی ساختن خلاقیت است؛ خلاقیت تولید یک ایده جدید است، درحالی که نوآوری عملی و کاربردی ساختن ایده ها است. مفهوم و کارکرد نوآوری کامل تر از خلاقیت است. خلاقیت با نوآوری و نوآوری با کارآفرینی تفاوت دارد و به تبع رفتار، حالات، ویژگی ها و نقش افرادخلاق، نوآور و کارآفرین با یکدیگر متفاوت خواهد بود. افراد خلاق، افرادی هستند که می توانند پدیده های جدیدی را کشف یا خلق کنند، اما نمی توانند یا علاقه ندارند اکتشافات یا اختراعات خود را به محصول یا خدمتی تبدیل کنند و آن را به مرحله تولید انبوه برسانند. در حالی که افراد نوآور علاوه بر اینکه قادرند پدیده های نوینی را خلق یا کشف کنند، توانایی آن را دارند که اختراعات یا اکتشافات خود را به محصول یا خدمت تبدیل و آن را به بازار عرضه کنند تا در ازای آن سودی به دست آورند.
کارآفرینی ویژگی‌های مثبتی همچون بارور شدن خلاقیت‌ها، ترغیب به نوآوری و توسعه آن، افزایش اعتماد به نفس، ایجاد و توسعه تکنولوژی، تولید ثروت در جامعه و افزایش رفاه عمومی در پی دارد، لذا باید با نگاهی دقیق و جامع به کارآفرینی از همه دستاوردهای آن بهره مند شویم و به یاد داشته باشیم که اشتغالزایی یکی از دستاوردهای مهم کارآفرینی است. مهم ترین پیامد کارآفرینی، افزایش روحیه نشاط و نوآوری در کشور است، زیرا موجب کاهش مشکلات بیکاری می‌شود، امید را در دل مردم افزایش می‌دهد، از بار مسئولیت‌های فراوان دولت می‌کاهد، فرهنگ کار و گرایش به کار کردن را نهادینه می‌کند و از معضلات اجتماعی می کاهد. همچنین در حوزه اقتصاد موجب توسعه و تولید ثروت می‌شود و در یک کلام سبب بروز خلاقیت و نوآوری و توسعه صنعتی می‌گردد ؛ یادآور می شود، محدود نمودن کردن کارآفرینی به اشتغال زایی موجب نادیده گرفتن پیامدهای مثبت این مقوله خواهد شد. کارآفرینی و نوآوری مکمل یکدیگرهستند و تلفیق این دو برای موفقیت و ثبات سازمان در محیط متغیر و پویای امروز حیاتی است؛ فرهنگ سازمانی و سبک مدیریت عوامل مهمی هستند که بر توسعه رفتار نوآورانه وکارآفرینانه در سازمان ها تاثیر می گذارند.
در کشورهای توسعه یافته به کارآفرینی به عنوان راهبردی برای توسعه می‌نگرند و به دلیل جایگاه ویژه کارآفرینان در روند توسعه پایدار و رشد و شکوفایی اقتصادی، تلاش می کنند افراد را به فعالیت‌های کارآفرینانه هدایت کنند و در این راه به آموزش کارآفرینی و ترویج و تبلیغ آن اهمیت می‌دهند. در واقع، کارآفرین با تشخیص فرصت های بازار و پذیرش ریسک مربوطه بر حسب شرایط، از طرق مختلف مانند فروش یا اجرای ایده های خود ، خرید ایده، اختراعات و اکتشافات های دیگران و اجرای آنها، خرید محصولات و خدمات جدید دیگران و فروش آنها، می تواند ثروت آفرینی نموده و درآمد کسب کند. در مجموع ، کارایی خلاقیت و نوآوری نه تنها نیاز صنایع داخلی کشور، بلکه نیاز جامعه بوده و در هر زمان و مکان نیازمند تغییر و نوآوری در زمینه علم و تکنولوژی،کسب و کار و تولید هستیم.
مطالعات و بررسی ها حاکی از این است که سازمان ها می توانند کارآفرینی و نوآوری را به صورت داخلی و از طریق استراتژی، ساختار و فرآیندهای آنها افزایش دهند. بر مبنای تحقیقات موردی، می توان یک چارچوب را برای کارآفرینی و نوآوری ارائه نمود.این چارچوب دربرگیرنده پنج عامل استراتژی، سیستم، نیروی انسانی،سبک و مهارت می باشد. یک استراتژی خوب و آینده نگر ، محور کارآفرینی و نوآوری در سازمان های موفق است. چنین سازمان هایی نیازمند استراتژی های با تمرکز داخلی است که توسعه و تغییر در سازمان را ترغیب می کنند و درعین حال نیازمند استرتژی هایی با تمرکز خارجی است که فعالانه به دنبال کسب و کارها، ادغام ها یا سرمایه گذاری های مشترک و جدید برای دستیابی به موفقیت از طریق نوآوری هستند. در مجموع کارایی خلاقیت و نوآوری نه تنها نیاز سازمان ها بلکه نیاز جامعه بوده و ما در هر زمان و مکان نیازمند تغییر و نوآوری در زمینه علم و تکنولوژی، کسب و کار، تولید و ... هستیم.
کارآفرینی و نوآوری را باید موضوعی جدی و اساسی در سازمان‌ها دانست. چنانچه مدیران جامعه و سازمان ها استراتژی و دورنمایی برای آینده سازمان، ذی نفعان و سازمان های رقیب خود ترسیم نموده باشد سازمان در مسیر توسعه پیشرفت خواهد کرد ؛ همینطور اگر خلاقیت و نوآوری در سازمان در اولویت قرار گیرد کارآفرینان با توانمندی ها و مهارت های خاصی که در تشخیص فرصت‌ها و موقعیت‌ها و ایجاد هم افزایی و حرکت در جهت توسعه این موقعیت‌ها دارند، می‌توانند کشور را درمسیر رشد همه جانبه، توسعه کسب وکار، رفع مشکلات اقتصادی وتحولات مثبت اجتماعی یاری نمایند.
به طور خلاصه اهمیت راهبردی کارآفرینی در توسعه کسب و کار و رشد اقتصادی را می توان این طور برشمرد:
۱- ایجاد اشتغال: کارآفرینان با ایجاد کسب و کارهای جدید، فرصت‌های شغلی جدید ایجاد می کنند.
۲- توسعه اقتصادی: کارآفرینی با ایجاد محصولات و خدمات جدید، به توسعه اقتصادی و افزایش درآمدهای ملی کمک می‌کند.
۳- افزایش رقابت‌پذیری: وجود کارآفرینان و کسب و کارهای جدید، باعث افزایش رقابت در بازار می‌شود و موجب بهبود کیفیت محصولات و خدمات می‌شود.
۴- نوآوری و تکنولوژی: کارآفرینان با ایده‌های نوآورانه و استفاده از فناوری‌های پیشرفته، به توسعه تکنولوژی و نوآوری در صنایع مختلف کمک می‌کنند.
۵- توسعه منطقه‌ای: کارآفرینان با ایجاد کسب و کارهای جدید در سطح کشور، به توسعه مناطق مختلف و توسعه اقتصادی آنها کمک می‌کنند.
علی ای حال، توسعه کارآفرینی و نوآوری در همه کشورها همواره با موانع جدی مواجه بوده است. از اینرو، توسعه‌کارآفرینی و بها دادن به ایده های خلاقانه و نوآورانه در کشور نیز نیازمند عزم ملی است. به این منظور باید در نظر داشت که توسعه کارآفرینی به جذب سرمایه‌گذار، توجه به نیروهای خلاق و نخبگان و تشویق کارآفرین نیاز دارد.
* شهرام شیرکوند، حائـز سی رتبه برتر در جشنواره های بین المللی و ملی مطبوعات و رسانه‌های کشور
